Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.2012, Qupperneq 19

Ný lánanúmer
gætu truflað
DV fékk ábendingu
um að þeir sem fóru
110 % leiðina færu á
mis við vaxtabætur
því búin hafi verið
til ný lán. Þau lán
væru færð í dálk 5.5
sem veitir ekki rétt
til vaxtabóta. Svan-
borg Sigmarsdóttir, fjölmiðlafulltrúi
umboðsmanns skuldara, segir að slík
mál hafi ekki komið inn á borð hjá henni.
„Eini möguleikinn sem mér dettur í hug
í sambandi við þetta er að þegar verið
var að endurútreikna erlend lán þá var
það skilyrði sett að breyta þeim í íslensk.
Þau fengu nýtt lánanúmer og gætu því
lent á röngum stað í forskráningunni.
Það er hægt að breyta því og fólk er því
hvatt til að skoða vel framtalið áður
en því er skilað. Mikilvægt er að athuga
hvort lánin séu ekki öll á réttum stað,“
segir hún.
V
ítamínvatn, orkustangir og
fjölkornamatvæli eru með-
al þess sem er markaðssett
sem hollari kostur og okkur
talin trú um að slíkt hjálpi
til við að ná árangri í ræktinni og til-
einka sér hollari lífsstíl.
Katherine Tallmadge, næringar-
fræðingur og höfundur bókarinnar
Diet Simple, varar lesendur Wash-
ington Post við því að gleypa við slík-
um staðhæfingum. „Ég veit að orð
eins og fitulítið, trefjaríkt, fjölkorn
og náttúrlegt geta villt fyrir um fyrir
jafnvel bestu neytendum og látið þá
trúa því að þeir séu að kaupa holl-
ari matvæli. Það er því best að venja
sig á að lesa alltaf innihaldslýsing-
ar,“ segir hún og mælir með að við
höldum okkur frá þessum villandi
hollustumat.
Orkustangir
Því er haldið fram að þessar stangir
séu hollar, hjálpi til við þyngdartap
og við uppbyggingu vöðva. Í raun
eru þær þó hitaeiningabombur, sæl-
gætisstykki með viðbættum vítam-
ínum, próteinum og trefjum. Í
flestum þeirra er sykur það
fyrsta eða annað á inni-
haldslista sem gerir það efst
á listanum yfir magn.
Betri kostur: Nartaðu í
ávexti eða grænmeti til að
grennast. Jógúrt er góð við upp-
byggingu vöðva. Sértu á leið í lengri
göngu og viljir þú hafa með þér hollt
og næringarríkt nesti, ættir þú að
taka með þér hnetur og þurrkaða
ávexti.
Fituminna hnetusmjör
Olían er það hollasta
við hnetuna og inni-
heldur mest af nær-
ingunni, svo það er
tilgangslaust að taka
hana út. Með því að
fjarlægja olíuna er
búið að ræna hnetu-
smjörið hollustueiginleikum sínum.
Fituminna hnetusmjör hefur sama
kaloríufjölda og venjulegt hnetu-
smjör en mun meira af viðbættum
sykri, að sögn Bonnie Liebman,
næringarfræðings hjá Miðstöð vís-
inda í þágu almennings.
Betri kostur: Notaðu náttúrulegt
hnetusmjör. Neysla á 25–50 grömm-
um af hnetum á dag hefur sýnt fram
á lægri tíðni hjartasjúkdóma og
minni hættu á krabbameini. Einnig
sýna nýjar rannsóknir frá Harvard-
háskóla að neysla á hnetum virðist
hjálpa fólki að grenna sig.
Vítamínvatn
Drykkir eins og vítamínvatn
(vitaminwater) eru mjög
sykurríkir drykkir með
vítamíntöflu. „Þeir eru ótví-
rætt skaðlegir heilsunni,“
segir Walter Willet, prófessor
í faralds- og næringarfræði við
Harvard. „Hvort vítamín uppleyst
í vatni gerir fólki gott, veltur á því
hvort fólk sé að fá nóg af vítamínum
úr fæðunni. Sumt fólk fær of mikið af
vítamínum og steinefnum með því
að bæta vítamínvatni við fjölbreytt
mataræði.
Betri kostur: Drekktu vatn! Vatn
er langbesti drykkurinn til að vökva
líkamann auk þess sem það inni-
heldur engar kaloríur. Engar vítam-
íntöflur koma í staðinn fyrir ávexti,
grænmeti, hnetur og heilkorn.
Fjölkorna matvæli
Fjölkorna brauð, kex og
morgunkorn eru oft þau
matvæli þar sem erfitt
er að átta sig á holl-
ustugildi. Fólk sér orðið
fjölkorna og tengir það
við heilkorna en það þarf
ekki alltaf að vera tenging þar á milli
og það er mikilvægt að gera greinar-
mun á tegundum tveimur. Þeir sem
borða heilkornamatvæli eiga minni
hættu á að fá sykursýki, hjartasjúk-
dóma og krabbamein. Þeir eru einnig
ólíklegri til að kljást við offitu miðað
við þá sem borða matvörur þar sem
kornið er unnið.
Betri kostur: Vertu viss um að heil-
korn, svo sem heilhveiti, hafrar eða
brún hrísgrjón séu efst á innihalds-
lýsingunni, og helst eina kornið í
matvælunum. Það er góðs viti ef
valsaðir hafrar eru eina kornið í lýs-
ingunni. Einnig ættir þú að íhuga að
fá þér egg í morgunmat í stað morg-
unkorns. „Það er gífurlegt magn af
unninni sterkju og sykri í því sem
fólk borðar í morgunmat. Fólk held-
ur að það sé að borða hollan mat en
oft er það óhollara og skaðlegra en
egg,“ segir Walter Willet, prófessor
við Harvard-háskóla.
Ristað snakk og kex
Alls kyns snakk og
kruðerí er látið líta
út fyrir að vera
hollt með því að
merkja það bakað,
ristað, fituminna
eða glútenfrítt. Sann-
leikurinn er sá að flestar þessar vörur
eru úr mjöli eða sterkju, sem inni-
halda mikið af hitaeiningum en litla
næringu. Popp-snakk er til dæmis ný
afurð sem er markaðssett sem holl
vara en inniheldur unnar kartöflur,
sterkju, olíu, salt og 14 önnur efni.
Rannsóknir sýna að mikil neysla af
unnum kornafurðum og sterkju eyk-
ur líkur á hjartasjúkdómum, krabba-
meini, sykursýki og offitu.
Betri kostur: Prófaðu Wasa- eða
Finn Crisp-hrökkbrauð – 100 pró-
senta heilkornamatvæli sem inni-
halda lítið natríum. Ef þig langar í
eitthvað sem líkist snakki, prófaðu
flögur sem eru búnar til úr grænmeti
og steiktar úr hollri olíu. 
„Nú þegar transfitur hafa verið
fjarlægðar úr flestum olíum, er fitan
það hollasta við kartöfluflögur,“
segir Willett. Flögur gerðar úr heil-
hveiti frekar en kartöflum gætu verið
merktar sem heilsufæða, svo lengi
sem skammtastærðin fari ekki yfir
30 grömm.
Neytendur 19Miðvikudagur 21. mars 2012
Lög um smálán væntanleg
n Réttarstaða neytenda mun batna verulega
V
erið er að leggja lokahönd á
frumvarp til nýrra laga um
neytendalán sem lagt verður
fram nú á vorþingi. Frumvarp-
inu er ætlað að leysa núgildandi lög
um sama efni af hólmi. Frumvarpið
tekur til lána sem veitt eru í atvinnu-
skyni til neytenda óháð fjárhæð þeirra
en þar með talin eru smálán,“ segir í
svari frá efnahags- og viðskiptaráðu-
neytinu við spurningu um smálán og
hvað yfirvöld hyggist gera til að koma
lánastarfseminni undir lög.
DV hefur fjallað um smálánafyrir-
tækin og hve varhugaverð slík lán
geta verið auk þess sem þau bera
sum rúmlega 600 prósenta ársvexti.
Í svari ráðuneytisins segir einnig
að frumvarpið muni fela í sér innleið-
ingu á tilskipun Evrópuþingsins og
Evrópuráðsins sem samræmir reglu-
verk um veitingu neytendalána á evr-
ópska efnahagssvæðinu. Tilskipunin
geri meðal annars auknar kröfur um
upplýsingaskyldu lánveitanda í aug-
lýsingum, þar sem er fjallað um vexti
eða kostnað neytanda af láninu, fyr-
ir og við samningsgerð. Þar að auki
kveði hún á um skyldu lánveitanda
til að framkvæma lánshæfismat fyrir
lánveitingu og um rétt neytanda til að
falla frá samningi innan 14 daga frá
gerð hans eða frá þeim tíma er hon-
um bárust fullnægjandi upplýsingar.
Verði frumvarpið óbreytt að lög-
um má ætla að réttarstaða lántaka
batni umtalsvert. Veiting smálána
muni þá lúta eftirliti Neytendastofu
auk þess sem skylt verði að meta
lánshæfi lántaka fyrir gerð láns-
samnings. Það muni minnka líkur
þess að aðilar sem ekki hafa greiðslu-
getu fái slíka fyrirgreiðslu sem aðeins
auki á vandræði þeirra. Kröfur um
upplýsingagjöf lánveitanda munu
aukast til muna og neytendur munu
hafa rétt til að falla frá samningi inn-
an 14 daga frá gerð hans.
Í lokin má geta þess að svipuð
umræða hefur verið á Norðurlönd-
unum og í Finnlandi er nú umræða á
þinginu þess efnis að banna eigi með
öllu slíka lánastarfsemi.
gunnhildur@dv.is
Smálán Auka aðeins á vandræði þeirra sem hafa ekki greiðslugetu.
Finndu glufurnar
í skattframtalinu
Ekki láta plata þig
n Þú gætir átt inni vaxtabætur n Gætir fengið ívilnun ef þú hefur ungling á framfæri þínu
n Fjölmörg matvæli eru ranglega markaðssett sem hollari kostur
9 Allir vinna
Fylla þarf út eyðublað RSK 3.22 til að
fá frádrátt frá tekjuskattstofni vegna
vinnu við viðhald og endurbætur á
íbúðar- og frístundahúsnæði. Skilyrði
er að sótt hafi verið um endurgreiðslu
á virðisaukaskatti fyrir 1. febrúar 2012.
Frádrátturinn nemur helmingi þeirrar
fjárhæðar sem greidd var fyrir vinnu
á árin 2011 án virðisaukaskatts en
hámarkið er þó 200.000 krónur hjá
einstaklingi en 300.000 krónur hjá
hjónum og samsköttuðu sambýlisfólki.
Frádrátturinn færist í reit 158 á
tekjusíðu framtalsins en hjá hjónum
færist hann inn hjá því tekjuhærra.
10 Umsókn
um lækkun
Hægt er að sækja um lækkun á
tekjustofni við tilteknar aðstæður. Sé
fallist á slíkt lækkar útsvarsstofn um
sömu fjárhæð. Þá á framteljandi rétt á
að óska frekari lækkunar á útsvari hjá
viðkomandi sveitarfélagi. Umsókn um
lækkun ber að skila með skattframtali á
sérstöku eyðublaði RSK 3.05 og mælt er
með að nota rafrænt umsóknareyðublað
sem er mun ítarlegra en það á pappír.
Lækkun á tekjuskatts- og útsvars-
stofni er heimil þegar um ræðir: veik-
indi, slys, ellihrörleika eða mannslát,
veikindi eða fötlun barns, framfærslu
vandamanna, eignartjón eða tapaðar
kröfur. Nánari upplýsingar um þetta
eru á blaðsíðu 27 í bæklingi um skatt-
framtal á rsk.is