Dagblaðið Vísir - DV - 09.05.2012, Blaðsíða 22

22 Menning 9. maí 2012 Miðvikudagur
„Hann lagði okkur í ræsið á hverri síðu“
n Fjallað um efnistök Hallgríms Helgasonar í Skírni
A
lda Björk Valdimars­
dóttir birtir greinina:
Hann lagði okkur í ræs­
ið á hverri síðu, í næsta
tölublaði Skírnis sem kemur út
innan skamms. Í greininni er
fjallað um nýjustu skáldsögu
Hallgríms Helgasonar, Kon­
an við 1000 gráður og aðal­
söguhetjuna, Herbjörgu Maríu
Björnsson, konu sem lifði af
voðaatburði stríðsáranna. Her­
björg María er eins og margir
vita byggð á raunverulegri pers­
ónu; barnabarni Sveins Björns­
sonar forseta, Brynhildi Georgíu
Björnsson.
Efnistök Hallgríms fengu
hörð viðbrögð ættingja og í
grein Öldu er fjallað um efnistök
hans, umræðu í fjölmiðlum og á
netinu og síðast en ekki síst við­
brögð ættingja.
Í viðtali við DV í nóvember
2011 sagði Hallgrímur Helgason
frá því hvernig hann fékk hug­
myndina að Konunni við 1000
gráður. Þar lýsti hann því hvern­
ig hann talaði við Brynhildi í
síma í úthringingum fyrir þáver­
andi sambýliskonu sína Odd­
nýju Sturludóttur fyrir sveitar­
stjórnarkosningar. „Ég var nú
bara heillaður af þessari gömlu
konu sem var einhvern veg­
inn með allan heiminn í þess­
um bílskúr sínum. Eins og guð,
ósýnileg, en samt aktíf. Úr bíl­
skúrnum hafði hún með hjálp
fartölvu samskipti við fólk út um
allan heim.“
Hallgrímur hitti aldrei Bryn­
hildi en ákvað að skrifa um hana
bók.
Í grein Öldu er borin saman
ævisaga Brynhildar sem skrifuð
var af Steingrími Th. Sigurðssyni
og sú mynd er birtist af Brynhildi
í skáldsögu Hallgríms.
Sjálfur hefur Hallgrímur sagst
hafa verið á gráu svæði í skrifum
sínum um Brynhildi en valið að
vera góður rithöfundur fremur
en góð manneskja. Í grein Öldu
er enn fremur varpað ljósi á það
gráa svæði og efnistök rithöf­
unda sem nota raunverulegar
fyrirmyndir í skrifum sínum.
M
öguleikhúsið frum­
sýndi um fyrri
helgi nýja sýn­
ingu, Ástar sögu úr
fjöllunum. Hún er
eins og nafnið bendir til byggð
á þekktri barnasögu Guðrúnar
Helgadóttur. Sýningin fór fram
í Gerðubergi, en annars hyggst
leikhúsið sýna hana í skólum,
venju sinni samkvæmt.
Möguleikhúsið hefur starf­
að í rétt rúm tuttugu ár og sett
upp mikinn fjölda sýninga sem
það hefur gert víðreist með,
jafnt innan lands sem utan.
Það hefur sérhæft sig í leikj­
um fyrir börn og unglinga og
er saga þess ágætlega rakin á
vandaðri heimasíðu leikhúss­
ins. Leikhúsið hafði í mörg ár
fastan styrk frá menntamála­
ráðuneyti, en missti hann fyrir
nokkrum árum og kemur ekki
fram á heimasíðunni hvort
nokkur breyting hafi orðið á
því. Þetta var eðlilega högg fyr­
ir leikhúsið, en forystulið þess
hefur ekki látið deigan síga og
haldið ótrautt áfram. Nú í vet­
ur hefur það haft á boðstólum
sjö sýningar og er Ástarsaga úr
fjöllunum hin áttunda.
Mikið bókmenntaverk er
saga Guðrúnar ekki. Tröll­
skessan Flumbra eignast átta
stráka með tröllkarlinum sem
hún er skotin í, en sá er svo
latur að hann fer helst aldrei
úr helli sínum. Þau eru sam­
kvæmt því í einhvers konar
fjarbúð. Flumbra fæðir strák­
ana því ein, en leggur síð­
an land undir fót til þess að
kynna afkvæmin fyrir föðurn­
um. En illu heilli verður hún
sein fyrir, nær ekki til hans fyr­
ir sólarupprás og þarf þá ekki
að sökum að spyrja: öll hers­
ingin verður að steini. Það er
ósköp sorglegt allt saman, því
að þetta eru frekar góð tröll, að
því er best verður séð, alls ekki
svona tröll sem éta menn. Ég
geri ráð fyrir að það séu aðal­
lega snilldarteikningar Brians
Pilkington sem skýra vinsæld­
ir sögunnar, því að söguefnið
sjálft er ekki mikilfenglegt.
Mér finnst það töluverð
dirfska að ætla sér að búa til
leiksýningu úr slíku verki, enda
var ekki laust við að hún ylli
vonbrigðum. Fyrirtækið á sér
raunar þá forsögu að Pétur Eg­
gerz Möguleikhússtjóri samdi
fyrir nokkrum árum söngtexta
upp úr efni sögunnar, texta
sem Guðni Franzson gerði tón­
list við. Hefur það verk verið
flutt nokkrum sinnum, þar á
meðal af Sinfóníuhljómsveit
Íslands, að því er fram kemur
á heimasíðunni. Nú hefur það
verið sniðið að flutningi með
einum tónlistarmanni og leik­
ara/söngvara og er uppistaða
í umræddri sýningu. Það eru
þau Kristján Guðjónsson og
Alda Arnardóttir sem fara með
hlutverkin; aðallega þó Alda
sem segir söguna og leikur
Flumbru; Kristján músíserar
og býr til ýmis skemmtileg og
óvænt leikhljóð í hljóðnem­
ann. Mess íana Tómasdóttir
hefur gert leikmynd og bún­
inga og Pétur Eggerz leikstýrir.
Það besta í þessu eru söng­
textar Péturs og myndgerv­
ing Messíönu sem hefur áður
unnið með leikhúsinu með
eftirminnilegum árangri.
Leikmynd hennar er ákaf­
lega stílhrein, einföld og gull­
falleg og búningur skessunn­
ar sömuleiðis stórbrotinn:
skemmtilega kaótískur og lit­
skrúðugur í hlýjum litum
myndaði hann andstæðu við
bláan lit, hreinar og skýrar
línur leikmyndarinnar. Hvers
vegna í ósköpunum fá ann­
ars höfuðleikhús þjóðarinnar
Messíönu aldrei til að vinna
fyrir sig nú orðið? Hvaða
ástæður sem kunna að vera
fyrir því, get ég ekki ímynd­
að mér að þær séu listræn­
ar, því að Messíana er óum­
deilanlega einn af fremstu
listamönnum okkar í sínu
fagi: vel menntuð, smekkvís,
hugmyndarík og skapandi.
Möguleikhúsið á hrós skilið
fyrir að hafa vit á að nýta sér
krafta hennar.
En því miður bar Flumbru­
leikur þess, eins og hann kom
fyrir á frumsýningu, þess
merki að vera ekki fullæfður.
Alda var alltof lengi að koma
sér að efninu og svo þegar loks
eitthvað var farið að gerast í
sögunni, samfarir í hellum,
tröllabörn að fæðast og svo
framvegis, þá var flutningur
hennar áfram stirður, skorti
snerpu, hraða og markvissa
hrynjandi. Að einhverju leyti
má vera að þetta hafi verið
handritinu að kenna, en ég
held að þéttari flutningur og
ákveðnari leikstjórn hefðu
engu að síður getað breytt
ýmsu. Alda var ekki heldur
nógu frjálsleg í samskiptum
við unga áhorfendur sem
reyndust sumir alveg ófeimn­
ir og vildu leggja sitthvað til
mála við þessi forvitnilegu
tröll á sviðinu. Þegar á leið
var greinilegt að sumir þeirra
misstu áhugann og fóru jafn­
vel á rand út í sal.
Möguleikhúsið fékk fyrir
tveimur árum opinbera viður­
kenningu á Degi íslenskrar
tungu og slíkur heiður á að
vera hvatning til dáða – eins
þótt fjárhagur sé þröngur.
Leikhúsið hefur sýnt lofsverða
seiglu í mótbyr, en þar fyrir má
það vitaskuld aldrei slá af kröf­
unum. Því, eins og svo oft hef­
ur verið sagt, og aldrei verður
of oft sagt: börnin eiga aðeins
skilið það besta. n
Ekki fullæft?
Jón Viðar Jónsson
leikminjar@akademia.is
Leikrit
Ástarsaga úr
fjöllunum
eftir Guðrúnu Helgadóttur
Leikgerð, söngtextar og leikstjórn:
Pétur Eggerz
Tónlist: Guðni Franzson
Útsetningar: Kristinn Guðjónsson
Leikmynd og búningar: Messíana
Tómasdóttir
Sýnt í Möguleikhúsinu
Tröll í fjarbúð Mikið bókmennta-
verk er saga Guðrúnar ekki. Tröll-
skessan Flumbra eignast átta stráka
með tröllkarlinum sem hún er skotin
í, en sá er svo latur að hann fer helst
aldrei úr helli sínum. Þau eru sam-
kvæmt því í einhvers konar fjarbúð.Seyðfirðingar
segja frá lífi sínu
Laugardaginn 12. maí, kl. 16,
mun Frásagnasafnið opna
á ný í aðalsýningarsal Skaft­
fells. Þar verða til sýnis hátt
í 200 frásagnir og þar af 25
með enskum texta.
Frá því í byrjun árs 2011
hefur Skaftfell staðið að
verkefninu Frásagnasafnið.
Tilgangurinn er að safna frá­
sögnum allra íbúa Seyðis­
fjarðar á árunum 2011 til
2012 og varðveita eins konar
svipmyndir sem samanlagð­
ar gefa heildstæða mynd af
samfélaginu.
Hús á
röngunni
Hús, sýning á nýjum og eldri
verkum eftir Hrein Frið­
finnsson, verður opnuð í
Sverrissal Hafnarborgar
laugardaginn 12. maí kl. 15.
Sýnd verða ljósmyndaverkin
House Project, Annað hús
og Þriðja hús. Elsta verkið,
House Project, er frá 1974
og er á meðal þekktari verka
Hreins en Þriðja hús er nýtt
verk sem nú er sýnt í fyrsta
skipti. Verkin tengjast öll
hvert öðru en hafa ekki fyrr
verið sýnd saman.
Hreinn vann House Proj­
ect árið 1974 en þá byggði
hann hús í hrauninu sunnan
Hafnarfjarðar, innblásið af
frásögn Þórbergs Þórðarson­
ar af Sólon Guðmundssyni
á Ísafirði. Húsið var byggt á
röngunni og innihélt þannig
allan heiminn utan sjálft sig.
Rýnt í grátt svæði Hallgrímur
viðurkenndi að hafa valið að vera
góður rithöfundur fremur en góð
manneskja.
Maxímús
Músíkús
bjargar
ballettinum
Maxímús Músíkús bjargar
ballettinum er þriðja bókin
um músina tónelsku sem
heillað hefur börn um allan
heim. Sögurnar um Maxa
hafa verið fluttar á fjölmörg­
um tónleikum og bækurn­
ar um hann hafa komið út
á ensku, þýsku, kóresku og
færeysku. Höfundarnir, Hall­
fríður Ólafsdóttir og Þórar­
inn Már Baldursson, eru
tónlistarmenn og leika með
Sinfóníuhljómsveit Íslands.
Geisladiskur fylgir bók­
inni.