Dagblaðið Vísir - DV - 06.06.2012, Blaðsíða 16

Sandkorn
Hafður fyrir
rangri sök
n Ólafur Ragnar Grímsson
forseti hefur verið gagn­
rýndur harðlega síðan hann
hélt því fram að forsetinn
væri ekki „skrautdúkka“.
Með þessu þótti mörg­
um hann gera lítið úr kyni
fylgismesta andstæðings
síns, Þóru Arnórsdóttur.
Þegar nánar er að gáð er
hins vegar ljóst að orð Ólafs
Ragnars eru ekki viðbrögð
við framboði Þóru. Árið
2004 notaði Ólafur sam­
bærilegt orð til að rökstyðja
synjun sína á fjölmiðla­
lögunum. „Forsetinn er ekki
bara puntudúkka,“ sagði
hann, átta árum fyrir fram­
boð Þóru. Þessi lýsing hans
tengist því ekki Þóru, heldur
sýn hans á forsetaembættið.
Bubbi í nýrri
baráttu
n Bubbi Morthens hefur verið
til í ýmsum myndum. Hann
barðist fyrir verkalýðinn, var
stórtækur í
hlutabréfa­
viðskiptum
í góðærinu,
áberandi í
mótmælum
í hruninu,
varð sérstak­
ur stuðningsmaður Bónus­
feðga eftir hrun og auglýsti
lengi vel lúxusjeppa. Nú er
orðinn til nýr Bubbi, og hann
er líklega besti Bubbi sem
uppi hefur verið. Nýjasta
barátta Bubba er fyrir rafbíl­
um, sem menga minna og
valda því að við þurfum ekki
að flytja inn bensín. Gott fyr­
ir efnahaginn, heilsuna og
umhverfið. „Rafmagnsbílar
eru framtíðin,“ skrifar Bubbi.
Þóra útmáluð
Barbí-dúkka
n Þóra Arnórsdóttir forseta­
frambjóðandi verður nú fyr­
ir harðnandi árásum í formi
uppnefna.
Helsta taktík
andstæðinga
Þóru er að
tengja hana
aftur og aft­
ur við Sam­
fylkinguna
og svo að útmála hana sem
dúkku. Ólafur Ragnar Gríms-
son gaf tóninn og sagði
enga þörf á „skrautdúkku“
á Bessastöðum og sagði
að forsetakjör væri ekki
„skrautsýning“. Nú ganga á
Facebook myndir af Þóru
sem Barbí­dúkku, í pakkn­
ingum með heitinu Bessa­
staða­Barbí. Þá er hún upp­
nefnd Samfylkingar­Þóra.
Nafnlaus aðili hefur stofn­
að prófílinn „Samfylkingar
Þóra“ á Facebook, sem segir
meðal annars: „Hefur þjóð­
in efni á því að fá mann­
eskju í embætti sem er ný­
búin að eignast barn?“ og
vísar til þess að móðurhlut­
verkið muni þvælast fyrir
henni.
Fjölmiðlagæs. En
ekki vaggandi gæs.
Svavar Halldórsson, eiginmaður Þóru Arnórsdóttur, um ummæli Ástþórs Magnússonar. – DV
Ágreiningur um réttlæti
Leiðari
Ingi Freyr
Vilhjálmsson
ingi@dv.is
„ Þessar tvær
túlkanir má ein-
falda með setningunum:
„Útgerðarmenn eiga kvót-
ann“ og „Þjóðin á kvót-
ann“.
Of mikil þægindi
V
ið Íslendingar eigum afar sér­
staka menningu, og erum
jafnframt mjög meðvitað­
ir um hana og gerum jafnvel
mikið grín af því, hvort sem það er
okkar á milli eða með brag af stolti
þegar við útskýrum okkar sérstæða
menningaranda fyrir útlendingum og
hefjum okkur ósjálfrátt yfir aðra Ís­
lendinga.
Mjög vinsælt er að státa sig af öll­
um heimsmetum okkar en eins og
flest öllum Íslendingum er kunnugt
erum við annaðhvort efst á listanum
hrikalega stolt eða neðst á listanum
og þá bara stolt. Þrjú heimsmet koma
strax upp þegar gúglað er „heimsmet
Íslendinga“; heimsmet í sykurneyslu,
cocoa puffs­áti og vistsporum. Þessi
heimsmet ásamt mörgum öðrum eru
orðin landanum kunnug en haldast
óbreytt og því þurfum við að spyrja
okkur hvort þetta sé eitthvað sem við
viljum vera þekkt fyrir.
Sykurneyslan og cocoa puffs­átið
er eitthvað sem er að einhverju leyti
ásættanlegt og tengist líklega hinu al­
ræmda þjóðarþunglyndi en vistspora
heimsmetið er biti sem erfitt er að
kyngja. Vistspor er mælikvarði á
hversu mikið af náttúrulegum gæðum
er fórnað fyrir neyslu. Ef allir í heim­
inum byggju við sömu lífshætti og við
þyrftum við 20 jarðir í viðbót. Til þess
að meðtaka þennan hryllilega sann­
leika þurfum við að líta í eigin barm
og íhuga hvaða hlutir eru sjálfsagð­
ir, af hverju þeir eru það og efast um
mikilvægi þess. Staðreyndin virðist
vera afar einföld, við búum við of mik­
il óþarfa þægindi.
Sóun
Það versta við að búa við of mikil
þægindi í of langan tíma er það að
þægindin verða okkur sjálfsögð þegar
við venjumst þeim en þá einmitt hætt­
um við að líta á þau sem þægindi.
Lítum til dæmis á pappír og blek
sem sóað er í tonnavís. Í maímánuði
síðastliðnum fóru 7,5 kíló af óum­
beðnum pappír í gegnum bréfalúg­
una mína, þá einungis fréttablöð
og auglýsingar. Sé þetta margfald­
að með hverju heimili á Íslandi erum
við komin með mörg hundruð tonn
á mánuði í pappír sem fer óumbeðið
inn á (nánast) hvert heimili á landinu.
T.a.m er ein blokk með 20 bréfalúgum
að fá u.þ.b. 150 kíló af fréttablöðum
og auglýsingapósti óumbeðið í lúguna
sína í hverjum mánuði.
Það er einmitt þessi hugsunar­
háttur sem er orsakavaldur þess að við
erum heimsmeistarar í neyslu. Hversu
lengi værum við að klára skóglendið
ef allir í heiminum byggju við sömu
skilyrði?
Nei takk
Þó svo vandamálið um „ofur“ þægindi
okkar Íslendinga sé kannski ekki efst
í huga okkar er mikilvægt að við sýn­
um „græna liðinu“ samstöðu okkar og
afþökkum þátttöku í ofur þægindun­
um. Ein birtingarmynd höfnunar
gæti verið að fá sér svokallaðan „nei
takk“­límmiða á póstkassann eða
jafnvel hvetja til hönnunar á límmiða
á póstkassa sem bíður upp á „já takk“
og „nei takk“ á blöðum og auglýsing­
um og því gæti hver og einn stjórnað
pappírsinntöku síns heimilis frá degi
til dags.
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjórar: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) og Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is)
Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri: Stefán T. Sigurðsson (sts@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Hönnunarstjóri: Jón Ingi Stefánsson (joningi@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: DV.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
16 6. júní 2012 Miðvikudagur
Hann líkti eiginkonu
minni við vaggandi gæs
Ástþór Magnússon þegar hann varði ummæli sín um Þóru Arnórsdóttur. – DV
S
teingrímur J. Sigfússon, sjáv­
ar­ og landbúnaðarherra, og
Guðmundur Kristjánsson,
forstjóri og eigandi útgerðar­
félagsins Brims, skiptust á
skoðunum um kvótafrumvörp ríkis­
stjórnarinnar á þriðjudag. Brim bauð
Steingrími á fund með starfsmönnum
útgerðarinnar þar sem Guðmund­
ur fór yfir væntanleg áhrif kvóta­
frumvarpanna á rekstur fyrirtækisins.
Fundurinn var haldinn í höfuðstöðv­
um Brims við Reykjavíkurhöfn og var
ágætis framtak hjá útgerðinni; lið­
ur í því að reyna að efla rökræðu um
frumvörpin á kostnað þeirrar áróð­
urskenndu kappræðu sem verið hefur
ríkjandi um þau.
Í máli Guðmundar og Steingríms
kom fram grundvallarmunur á skiln­
ingi þeirra á eignaréttinum á fisk­
veiðiheimildum við strendur Íslands.
Guðmundur sagði í sinni framsögu
að útgerðarmönnum hefði verið gert
að eignfæra kvóta sinn á tíunda ára­
tug síðustu aldar. Hann liti því svo á
kvótinn, rétturinn til að veiða tiltekið
magn af fiski, væri eign tiltekinna út­
gerðarfyrirtækja þar til Alþingi ákvæði
annað, sem það gæti vissulega gert
með breytingum á kvótakerfinu.
Inntur frekari svara um túlkun
sína segir Guðmundur. „Fiskurinn á
sig sjálfan í sjónum. Ef við komumst
hins vegar að samkomulagi um það
að orðið kvóti þýði „rétturinn til að
veiða ákveðið magn af fiski“ þá er
það þannig í dag að útgerðin, skipið á
þennan rétt. Svo kemur í ljós hver það
er sem á skipið. En kvótinn er ekki fisk­
ur í sjónum heldur réttindi eða leyfi.
Þjóðin ræður svo leikreglunum sem
gilda um nýtingarréttinn á kvótanum í
gegnum fulltrúa sína á Alþingi. En það
verður að gerast innan skynsamlegra
marka og í hag fyrir samfélagið.“
Steingrímur sagði hins vegar í sínu
erindi að nytjastofnarnir við landið
væru „ævarandi sameign þjóðarinn­
ar“ og að ríkisvaldið sæi um að ráð­
stafa þessum heimildum fyrir hönd
þjóðarinnar. Skilningur Steingríms er
því á þá leið að útgerðarmenn hafi að­
eins afnotarétt, nýtingarleyfi, á kvót­
anum en ekki eignarrétt. Steingrímur
myndi því ekki geta fallist á þá hug­
mynd að kvótinn sé í eigu útgerðanna
í landinu. Arðurinn af fiskinum sem
er veiddur með þessum kvóta er því,
að hluta að minnsta kosti, réttmæt
þjóðareign. Þessar tvær túlkanir má
því einfalda með setningunum: „Út­
gerðarmenn eiga kvótann“ og „Þjóðin
á kvótann“.
Þessi ólíki skilningur á eignar­
réttinum á kvótanum leiðir til þess
að grundvallarmunur er á túlkunum
útgerðarmanna og forsvarsmanna
ríkisstjórnarinnar á réttmæti frum­
varpanna. Útgerðarmennirnir líta á
stórauknu veiðigjöldin sem felast í
öðru frumvarpinu sem eignaupptöku,
rangláta og hættulega skattlagningu
ríkisins á einkaeignum, sem grafið geti
undan rekstrargrundvelli fyrirtækja
þeirra og komið í veg fyrir nauðsyn­
lega endurnýjun á atvinnutækjum.
Hluti af áróðri útgerðarmanna í mál­
inu er að fyrirtæki þeirra stefni í þrot
ef frumvarpið verði að lögum.
Steingrímur J. kom reyndar með
ágæt rök gegn því á fundinum að út­
gerðirnar verði gjaldþrota með aukn­
um veiðigjöldum. Hann birti glæru
sem sýndi að framlegð útgerðarinnar
í heild sinni hafi numið 46 milljörðum
króna að meðaltali á árunum 2001 til
2011. Áætluð framlegð útgerðarinnar
árið 2012, eftir að búið er að draga frá
þá 15 milljarða sem gert er ráð fyrir í
veiðigjöld, samkvæmt frumvarpinu er
hins vegar 63 milljarðar. Samt fór út­
gerðin í landinu ekki á höfuðið á síð­
asta áratug, jafnvel þó framlegð þeirra
hafi verið talsvert lægri en sem ætluð
framlegð hennar um þessar mund­
ir eftir að búið er greiða veiðigjöldin
nýju til ríkisins.
Forsvarsmenn ríkisstjórnarinnar
líta á núverandi veiðigjöld sem rang­
lát þar sem útgerðarfélögin greiði ekki
nægilega hátt hlutfall af rentu sinni til
ríkisins. Afleiðingin af þessu er sú, líkt
og kom fram hjá Steingrími á fundin­
um hjá Brimi, að útgerðirnar halda eft­
ir of háu hlutfalli af arðinum af þjóðar­
eigninni, fiskinum í sjónum, og séu
því aflögufærari en þeir vilja vera láta.
Guðmundur virðist hins vegar líta svo
á að kvótinn sé ekki þjóðareign heldur
einkaeign þar til Alþingi ákveður ann­
að með lagabreytingum. Þannig verð­
ur aukin sókn ríkisvaldsins í arðinn af
þessari eign að réttlætismáli í meðför­
um Steingríms en ranglæti miðað við
túlkun Guðmundar.
Samræður ríkisvaldsins og einka­
aðilanna í sjávarútvegi gera það að
verkum að rökræða þeirra um rétt­
læti aukinna veiðigjalda í ríkissjóð
skilar ekki miklum árangri. Sam­
ræður Steingríms J. og Guðmundar í
Brimi, eru eins og stál í stál, steinn í
stein – án niðurstöðu – því forsendu­
munurinn er talsverður og hvorug­
ur aðilinn vill gefa eftir af réttlætis­
ástæðum. Gleymum því hins vegar
ekki, sama hvaða niðurstöðu ólík­
ir einstaklingar komast að um rétt­
mæti kvótafrumvarpanna, að þá er
umræðan um frumvörpin réttlætis­
mál sem snýst um skilning manna á
eignarréttinum á kvótanum. Þegar
kvótafrumvörpin fara á endanum til
atkvæðagreiðslu hjá þjóðinni munu
landsmenn greiða atkvæði um þau
út frá skoðunum sínum á réttlæti
og ranglæti og réttmætri hlutdeild
þjóðarinnar í arðinum af sameign­
inni á miðunum við landið.
Kjallari
Daníel Þór
Magnússon