Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.2012, Blaðsíða 16

16 Bækur 21. nóvember 2012 Miðvikudagur
Grunnur ungur Erlendur
R
an nsóknarlögreglumaðurinn
Erlendur Sveinsson er án
nokkurs vafa ein dáðasta
sögupersóna íslenskra nú­
tímabókmennta og margir
hafa eflaust beðið í ofvæni eftir nýrri
bók frá skapara hans, Arnaldi Ind­
riðasyni, nú fyrir jólin. Arnaldur skildi
nefnilega aðdáendur Erlends eftir
í lausu lofti í síðustu bók um rann­
sóknarlögreglumanninn sem kom út
fyrir jólin 2010 og ber heitið Furðu­
strandir. Í lok þeirrar bókar var Er­
lendur nær dauða en lífi á æsku­
slóðum sínum og þyrstir marga
væntanlega í að vita hver örlög hans
verða. Þeirri spurningu verður þó ekki
svarað í Reykjavíkurnóttum, því þar
förum við aftur í tímann og fylgjumst
með Erlendi leysa sitt fyrsta sakamál
innan lögreglunnar. Um er að ræða
óútskýrt andlát útigangsmanns sem
hann hafði haft kynni af og er því mik­
ið í mun að komast til botns í málinu.
Við fáum að kynnast Erlendi
sem ungum manni, tæplega þrí­
tugum, að stíga sín fyrstu skref sem
lögreglumaður. Hann er ekki ólík­
ur eldri útgáfunni af sjálfum sér sem
við þekkjum úr fyrri bókum Arnaldar.
Sérlundaður, ómannblendinn og
hrjúfur, en þó ekki eins bitur. Það virð­
ist ágerast með árunum.
Í Reykjavíkurnóttum fær Arnaldur
gullið tækifæri til að gefa Erlendi meiri
dýpt og lesendum jafnframt betri sýn
inn í hugarheim hans og skilning á
aðstæðum. Honum tekst hins vegar
ekki nógu vel til. Persónusköpunin
er frekar grunn og sögupersónurnar
skilja ekki mikið eftir sig í huga les­
andans þegar bókin er lögð til hliðar.
Það er eins og lesandanum sé haldið
í ákveðinni fjarlægð.
Þrátt fyrir gallana er Reykjavíkur­
nætur ágætis lesning. Bókin er auð­
lesin og heldur lesandanum vel, þrátt
fyrir að vera ekki nema í meðallagi
spennandi. Lýsingar á hinum marg­
víslegu störfum götulögreglunnar,
aðstæðum útigangsfólks og hinum
vanþróuðu undirheimum Reykjavík­
ur, líkt og þeir voru á þessum tíma,
bæta að einhverju leyti upp grunna
persónusköpun, þó þær mættu vera
áhrifameiri.
Reykjavíkurnætur er langt frá því
að vera besta verk Arnaldar en þó er
vel hægt að mæla með henni sem af­
þreyingarefni. Sérstaklega fyrir þá
sem hafa fylgt Erlendi í gegnum árin.
Nú er hins vegar mál til komið að Arn­
aldur fari að svara spurningunni sem
alla þyrstir í svarið við: hvað verður
um Erlend? n
Svipmyndir án samhengis
Þ
að var tilhlökkunarefni að
lesa ævisögu Ellyjar Vil­
hjálms. Hún var ein besta
dægurlagasöngkona Íslands
og líf hennar hefur verið
sveipað dulúð. Hún bjó að undur­
samlegri rödd sem heillaði flestalla
Íslendinga. Um árabil var hún
skærasta stjarna Íslands. Einn besti
fróðleiksmoli bókarinnar er að Elly
smyglaði inn í landið apanum sem
seinna gladdi þúsundir Íslendinga
í Eden í Hveragerði. Nokkru eftir að
hún stóð á hápunkti ferils síns féll
tjaldið. Hin dáða Elly hætti að syngja
og gerðist virðuleg húsmóðir í Foss­
vogi. Þá hafði hún gengið í hjóna­
band með hljómsveitarstjóranum
og útgefandanum Svavari Gests.
Hann skildi við eiginkonu sína til
fjölmargra ára og þau Elly gengu í
hjónaband sem varð hennar þriðja.
Sagan skilgreinir engan veginn
ástæður þess að Elly hvarf af sviðinu
eins og raun ber vitni. Sagan er
gloppótt og fer úr einu í annað. Fæst­
um spurningum um hina dáðu söng­
konu er svarað. Efniviðurinn virðist
hafa verið rýr. Þess vegna fær mað­
ur á tilfinninguna að alls konar útúr­
dúrar séu fyrst og fremst til að fylla
upp í plássið. Draugasaga í fyrsta
kaflanum hefur til dæmis engan sér­
stakan tilgang. Sagan heitir Stokks­
eyrardraugurinn og varpar engu
ljósi á sögupersónuna eða hennar
fólk. Einnig má benda á uppskrift að
kjúklingarétti sem Máni, sonur Ellyj­
ar, hefur sérhæft sig í. Að birta upp­
skriftina þjónar nákvæmlega engum
tilgangi. Margt í bókinni einkennist
af agaleysi í skrifunum. Það má aug­
ljóst teljast að þar skortir ritstjórn.
Margir fróðleiksmolar eru í bók­
inni um líf og feril Ellyjar. Þar er því
lýst þegar Svavar, sem var umsvifa­
mesti hljómplötuútgefandi lands­
ins, missti fótanna í viðskiptum. Þau
urðu að selja einbýlishúsið í Foss­
vogi og flytja í fjölbýlishús. Skilja má
af frásögninni að Svavar hafi ver­
ið niðurbrotinn en Elly sýnt mikinn
styrk í erfiðleikunum. Allt ber þó
að sama brunni. Það vantar dýpri
greiningu á persónunni. Höfund­
inum tekst ekki að færa lesandann
nær Elly. Sá grunur er ágengur að
ættingjar og samferðamenn söng­
konunnar hafi ekki opnað sig um
líf hennar. Elly dó úr krabbameini
16. nóvember 1995. Dauði hennar
var Svavari gríðarlegt áfall og segir
í bókinni að svo hafi virst sem lífs­
neisti hans hefði slokknað. Sjálfur
lifði hann aðeins í 10 mánuði eftir að
Elly dó.
Það kemur fram á blaðsíðu 171
í bókinni að eftir útför Ellyjar hafi
synir hennar viljað forvitnast um líf
hennar og leitað að bréfum, mynd­
um og úrklippum sem þeir vissu
að móðir þeirra hafði átt. En þeir
gripu í tómt. „Þetta var allt horfið,
líka fínu kjólarnir hennar og spari­
skórnir,“ segir í bókinni. Höfund­
urinn, Margrét Blöndal, lýsir því
á öðrum stað að illa hafi gengið
að ná utan um sögu söngkonunn­
ar og á tímabili hefði hún íhugað
að gefast upp við skrásetninguna.
Líklega hefði hún átt að bíða með
útgáfu bókarinnar og reyna að ná
betur utan um lífshlaup Ellyjar.
Lesandinn er litlu nær um líf stór­
stjörnunnar eftir að hafa lesið bók­
ina. Og kannski var það vilji hennar
að fá að eiga einkalíf sitt í friði um
alla eilífð.
Í janúar árið 1995 söng Elly í
síðasta sinn opinberlega. Þá var
hún að styrkja Súðvíkinga í raun­
um þeirra eftir snjóflóðið ægilega
sem grandaði fjölda manns. Það er
til dæmis um lélegan yfirlestur að í
myndatexta segir að Elly hafi vott­
að „Súðfirðingum samúð sína“.
Ævisagan um Elly er langt frá því
að standa undir þeim titli að eiga
að lýsa lífshlaupi. Þetta eru svip­
myndir af söngkonunni en vantar
samhengið. Saga sem hefði getað
orðið stórkostleg er vonbrigði. Hún
fær tvær stjörnur. n
Elly - Ævisaga Ellyjar
Vilhjálms
Höfundur: Margrét Blöndal
Útgefandi: Sena
205 blaðsíður
Reynir Traustason
rt@dv.is
Bækur
Sólrún Lilja
Ragnarsdóttir
solrun@dv.is
Bækur Reykjavíkurnætur
Höfundur: Arnaldur
Indriðason
Útgefandi: Vaka-Helgafell
285 blaðsíður
Meistaraverk
komið út
Nútíminn er trunta eftir Jennifer
Egan er komin út í íslenskri þýð­
ingu Arnars Matthíassonar. Enski
titilinn, A Visit from the Goon
Squad, er úr
texta Dav­
ids Bowie,
Fashion. Ís­
lenski titill­
inn er hins
vegar sóttur í
smiðju Spil­
verks þjóð­
anna.
Bókin
hefur farið
sigurför um
heiminn. Hún fékk National Book
Critics Circle­verðlaunin árið 2010
og hin virtu Pulitzer­verðlaun árið
2011, auk þess sem hún hefur
hlotið fjölmargar aðrar viðurkenn­
ingar í Bandaríkjunum.
Söguþráðurinn er litríkur:
Sasha er stelsjúk og gengur til sál­
fræðings. Bennie borðar gull og
lætur sig dreyma um sín yngri ár –
þegar hann þráði Alice sem þráði
Scotty sem þráði Jocelyn sem
stakk af með miðaldra plötufram­
leiðanda. Enginn þráði Rheu sem
þráði Bennie.
Hvert þeirra fær sinn kafla í
þessari bráðskemmtilegu skáld­
sögu sem kemur víða við, San
Francisco, New York, Los Angeles,
safarí í Afríku og listasöfn og fá­
tækrahverfi í Napólí. En hver sem
við erum og hvert sem við förum
þá er nútíminn ævinlega óttaleg
trunta.
Í Times Magazine var bókinni
lýst sem nýju meistaraverki
amerískra bókmennta.
Katrín Jakobsdóttir mennta­ og
menningarmálaráðherra veitti
Hannesi Péturssyni Verðlaun
Jónasar Hallgrímssonar fyrir árið
2012 en athöfnin fór fram á degi
íslenskrar tungu í Grunnskóla
Álftaness.
Hannes Pétursson fæddist á
Sauðárkróki 14. desember 1931 og
var því aðeins 24 ára þegar hann
kvaddi sér hljóðs með Kvæðabók
sinni sem út kom 1955. Hannes
hefur ávallt verið ljóðinu trúr og
ljóðabækur hans hafa jafnan vakið
mikla og verðskuldaða athygli.
Hannes hlýtur
verðlaun Jónasar
Jafnoki
Stephens King
„Æsispennandi tryllir,“ segir gagn­
rýnandi The Times um bók Yrsu,
Ég man þig, og ráðleggur fólki að
lesa ekki bók hennar í myrkri.
Bókin var útnefnd ein af tíu
bestu glæpa­og spennusögum
vetrarins í Bretlandi og gagnrýn­
andi Guardian fór einnig lofsam­
legum orðum um hana. Í blaðinu
Independent var Yrsa sögð jafnoki
Stephens King.
Fyrir helgi kom út nýr sjálf­
stæður tryllir eftir Yrsu, Kuldi, sem
sver sig í ætt við Ég man þig.