Dagblaðið Vísir - DV - 17.08.2011, Blaðsíða 10

10 | Fréttir 17. ágúst 2011 Miðvikudagur
A
ð mínu mati hefur endur-
reisn bankakerfisins á Ís-
landi gengið of hægt. Ég skil
vel að slíkt taki tíma en það
hefur ekki gengið nægilega
vel að koma á fjármálastöðugleika
með samstarfi Seðlabankans, Fjár-
málaeftirlitsins (FME) og ráðuneyta.
Þetta er þó ekki einungis vandamál
á Íslandi heldur einnig víða annars
staðar í Evrópu þar sem menn glíma
nú við erfiðleika í efnahagsmálum,“
segir Finninn Kaarlo Jännäri í sam-
tali við DV. Skiptar skoðanir séu um
það hvernig samstarfi eftirlits og
seðlabanka eigi að vera háttað. Að
hans mati á það að vera frekar náið.
Kaarlo Jännäri var meðal ann-
ars forstjóri finnska fjármálaeftir-
litsins í ellefu ár. Samkvæmt sam-
komulagi sem íslensk stjórnvöld
gerðu við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn í
nóvember árið 2008 var hann feng-
inn til að vinna matsskýrslu fyrir ís-
lensk stjórnvöld. Í lok mars árið 2009
kynnti hann á blaðamannafundi átta
tillögur að því hvernig bæta mætti
fjármálakerfið og regluverk á fjár-
málamarkaði. Skiptar skoðanir hafa
verið um það hversu hratt íslenskum
stjórnvöldum hafi tekist að koma til-
lögum hans í framkvæmd.
„Það hefur verið farið eftir hluta af
þeim átta ráðleggingum sem ég gaf
íslenskum stjórnvöldum en þó hef-
ur þeim öllum ekki enn verið kom-
ið í framkvæmd. Það tekur tíma að
breyta regluverkinu en þessum hlut-
um ætti að koma sem fyrst í fram-
kvæmd til þess að auka trúverðug-
leika íslenska efnahagskerfisins sem
og stjórnvalda á erlendri grundu,“
segir Jännäri.
Óstöðugleiki í stjórnmálum
Seinagang stjórnvalda má þó líklega
að stórum hluta rekja til óstöðug-
leika í stjórnmálum en Jännäri segist
ekki geta tjáð sig um það. Ástandið
mun þó líklega síst batna á komandi
þingi þar sem stjórnarflokkar Sam-
fylkingar og Vinstri-grænna eru ein-
ungis með eins þingmanns meiri-
hluta. Það veldur seinagangi í allri
ákvarðanatöku. Ríkisstjórnin mun
því væntanlega verða í miklum
vandræðum með að koma erfiðum
málum í gegnum þingið, líkt og um-
mæli Þráins Bertelssonar um Kvik-
myndaskóla Íslands vegna komandi
fjárlagafrumvarps sýndu.
Klára uppgjörið sem fyrst
„Það er bagalegt fyrir Íslendinga að
ekki sé enn búið að leysa úr Icesave-
deilunni en það er vonandi, ykkar
vegna, að eignir þrotabús Lands-
bankans dugi fyrir skuldinni,“ segir
Jännäri. Best væri fyrir Íslendinga að
sérstakur saksóknari gæti lokið störf-
um sínum sem fyrst þannig að við
gætum farið að horfa fram á veginn
í stað þess að halda stöðugt áfram að
líta í baksýnisspegilinn.
„Ég held að Ísland hafi lært af
mistökum sínum varðandi banka-
starfsemi en helsta áhyggjuefnið
er þó líklega eignarhald á þrem-
ur stærstu bönkunum til framtíð-
ar. Þetta atriði þarf að ræða af kost-
gæfni. Að mínu mati væri best að
hafa áfram þrjá stóra banka því það
kemur í veg fyrir einokun sem tveir
bankar gætu skapað. Líklega væri þó
betra að einn þeirra væri í eigu er-
lends banka því þannig gætuð þið
komið á alþjóðlegum skilyrðum á
sviði bankastarfsemi,“ segir hann.
Jännäri hefur ekki unnið neitt
frekar með íslenskum stjórnvöldum
eftir að hann skilaði skýrslu sinni í
lok mars árið 2009. Íslensk stjórn-
völd hafa ekki leitað til hans frá þeim
tíma. Hann segist ekki dómbær á
það hvort íslensk stjórnvöld hafi gert
of lítið af því að leita ráða hjá erlend-
um sérfræðingum eftir bankahrun-
ið. Þess skal getið að lítið hefur farið
fyrir erlendum sérfræðingum frá því
að Kaarlo Jännäri og Mats Josefsson
skiluðu skýrslum sínum árið 2009.
Þó má nefna að lögmaðurinn Lee C.
Buchheit var fenginn til að leiða Ice-
save-samninganefndina í fyrra en
hann bauðst til þess þegar í lok árs
2008 að gæta hagsmuna Íslendinga
í málinu.
Evru fyrir Ísland
Jännäri telur að Íslendingum væri
betur borgið með evruna sem gjald-
miðil í stað íslensku krónunnar. Skoð-
un hans hafi ekki breyst frá árinu
2009. „Um efnahagsumhverfið á Ís-
landi í framtíðinni er erfitt að spá en
ég tel miklar líkur á að Ísland muni
ganga í ESB og taka upp evru á næstu
fimm árum eða svo. Það myndi leysa
það vandamál sem lítill og óstöðugur
gjaldmiðill er. Áður en að því kemur
verður þó að takast á við verðtrygg-
inguna og hlutverk Íbúðalánasjóðs,“
sagði Jännäri á fundi með blaða-
mönnum í lok mars árið 2009.
Afstaða hans hefur ekki breyst.
„Íslenska krónan er svo lítill gjald-
miðill að til langframa verðið þið að
finna ykkur annan gjaldmiðil. Núna
eru gjaldeyrishöft á Íslandi sem leiða
til þess að þið getið haldið genginu
nokkuð háu. Ólíklegt er að það gengi
myndi haldast ef gjaldeyrishöftin
yrðu afnumin. Ég er því enn þeirrar
skoðunar að fyrir lítið land eins og
Ísland yrði evran betri kostur en ís-
lenska krónan,“ segir hann. Í því sam-
bandi nefnir hann að Eistland hafi
tekið upp evru á þessu ári og það séu
því ekki allir að reyna að losna við
gjaldmiðilinn þó umræðan um evr-
una að undanförnu sé á þann veg.
Evran muni auka stöðugleika í
gengismálum á Íslandi og henti vel
þar sem stærstur hluti útflutnings Ís-
lands fari til landa innan Evrópu-
sambandsins. „Evran skapar líka aga
fyrir fjármálastefnu stjórnvalda inn-
anlands þó að lönd eins og Grikkland,
Portúgal og fleiri hafi lent í erfiðleik-
um. Lærdómurinn af því er þó sá að ef
þú vilt vera á sameiginlegu gjaldmið-
ilssvæði verður þú að hafa mjög ag-
aða fjármálastefnu. Slíkt skilyrði þyrfti
Ísland líka að uppfylla,“ segir Jänn-
äri. Þetta sé afstaða hans eftir að hafa
starfað innan seðlabanka, fjármála-
eftirlits og í bankastarfsemi í meira
en 30 ár. Betra sé að hafa strangara
aðhald en veikara varðandi fjármála-
stefnu.
Munum komast út úr kreppunni
Jännäri hefur komið þrisvar til Ís-
lands á síðustu tveimur árum. Tvisvar
á þessu ári og svo ferðaðist hann um
landið í heilan mánuð síðasta sum-
ar ásamt eiginkonu sinni en þau eru
bæði komin á eftirlaun. Að mati Jänn-
äri ætti Ísland ekki að eiga í erfiðleik-
um með að vinna sig út úr kreppunni
á næstu árum. Landið sé í ríkt af verð-
mætum náttúruauðlindum. Honum
og eiginkonu hans hafi ekki fundist
að stóriðjuframkvæmdir hefðu valdið
of miklum skaða á náttúru landsins
þegar þau ferðuðust hringinn í kring-
um landið síðasta sumar. „Það er hægt
að nota náttúruauðlindir landsins og
þið ættuð að nýta ykkur það. Þið hafið
enn mikið af tækifærum á því sviði þó
að staðir eins og Gullfoss og Þingvellir
ættu að fá að vera í friði,“ segir hann að
lokum.
Gengið of hægt að
reisa bankakerfið
n Finninn Kaarlo Jännäri telur að endurreisn bankakerfisins á Íslandi gangi of hægt
n Kaarlo Jännäri telur að Íslendingar eigi að taka upp evru líkt og hann sagði 2009
Annas Sigmundsson
blaðamaður skrifar as@dv.is
Klára uppgjörið sem fyrst Að mati Kaarlos Jännäri ættu Íslendingar að reyna að klára uppgjörið við bankahrunið haustið 2008 sem
fyrst. Þannig verði hægt að fara að horfa fram á veginn í stað þess að horfa endalaust í baksýnisspegilinn. Mynd: Fréttablaðið.
Hver er Kaarlo Jännäri?
Kaarlo Jännari var forstjóri finnska fjármálaeftirlitsins í 11
ár og einn af yfirmönnum finnska seðlabankans um tíma.
Hann hefur meðal annars verið Alþjóðagjaldeyrissjóðnum til
ráðgjafar og sinnt nefndar- og stjórnarstörfum fyrir OECD og
evrópska seðlabankann.
Hann hefur einnig reynslu af rekstri einkabanka eftir að hafa
verið stjórnarformaður og framkvæmdastjóri Skopbank á
árunum 1991 til 1993 þegar bankakreppan var hvað dýpst
í Finnlandi. Þar hófust björgunaraðgerðir stjórnvalda um
haustið 1991 þegar ríkið aðstoðaði Skopbank. Jännäri var
gerður að stjórnarformanni og framkvæmdastjóra Skopbank
á meðan finnska fjármálakreppan reið yfir. Fasteignir og
eignarhlutir í fyrirtækjum voru færðir yfir í sérstaka sjóði.
Stofnaður var ábyrgðarsjóður ríkisins í apríl 1992 og í febrúar
1993 var sjóðurinn endurskipulagður og þingið samþykkti að
stjórnvöld myndu ábyrgjast greiðslur finnskra banka. Jännäri
gerði skýrslu fyrir forsætisráðuneytið um reglur og eftirlit
með bankastarfsemi. Var skýrslan hluti af samkomulagi
Íslands og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins.
Lilja Mósesdóttir, þingmaður:
Ekki hægagangur á Alþingi
„Ég tel ekki að hægagangur þingsins við lagasetningu sé meginástæða þess að lítið
virðist hafa breyst í fjármálageiranum,“ segir Lilja Mósesdóttir, þingmaður og doktor í
hagfræði. Í tíð hennar sem formanns viðskiptanefndar hafi sem dæmi verið samþykkt
lög sem kollvörpuðu fyrri lögum um fjármálafyrirtæki og vátryggingarstarfsemi. Þau lög
hafi meðal annars verið unnin í samræmi við tillögur Karlos Jännäri. „Hins vegar hefur
gengið hægt að fá lagafrumvarp sem tekur á eftirlitsstofnunum eins og Fjármálaeftir-
litinu og Seðlabankanum sem hafa sætt gagnrýni fyrir að geta ekki starfað saman. Auk
þess bólar ekkert á frumvarpi um starfsemi sparisjóða og um starfsemi endurskoðenda
sem framkvæmdavaldið hefur marglofað að komi inn í þingið,“ segir hún.
Að hennar mati hefur vandamálið varðandi endurreisn fjármálakerfisins á nýjum grunni
falist í því að framkvæmdavaldið sé ekki tilbúið að beita lagaheimildum þannig að þær
leiði til gjörbreytinga á kerfinu.