Dagblaðið Vísir - DV - 11.05.2012, Qupperneq 35

Viðtal 35Helgarblað 11.–13. maí 2012
Þjóðarböl
Sjálfsvíg föður hennar var henni afar
erfitt áfall og hún segir bæði hann
sjálfan og fjölskylduna hafa reynt að
koma honum til hjálpar.
„Þetta er hræðilegur sjúkdómur,
þjóðarböl. Það er verst þegar þung-
lyndið er það alvarlegt að fólk getur
ekki sótt sér hjálp. Þannig var það
með pabba. Hann bara gafst upp.
Þetta var náttúrulega svakalegt áfall
en hann var búinn að vera þunglynd-
ur lengi.“
Er hún sjálf hrædd við að veikjast?
„Ég hef ekki fundið fyrir þung-
lyndi sjálf. En ég er með rosalega
mikla fullkomnunaráttu. Ég legg allt
í það sem ég geri og ég lifi mig inn í
það. Þannig að það tekur rosalega á
andlega þegar illa gengur. Til dæmis
ef ég meiðist. Þá þyrmir svo yfir mig
að ég kemst ekki hjá því að hugsa: Er
ég að fara of langt niður? En ég hef
samt aldrei verið hrædd við þung-
lyndi. Kannski er ég það ekki vegna
þess að þeir sem eiga aðstandend-
ur sem eru þunglyndir eru öruggari
hvað varðar að bregðast við og leita
sér hjálpar.“
Ekki hægt að sleppa því að
ræða málin
Ásdís ræddi fyrst um missinn í viðtali
hjá Hemma Gunn, sem þekkti föður
hennar, og fann tilgang í því að ræða
opinskátt um veikindi föður síns.
„Hemmi þekkti pabba. Hann fór því
aðeins inn á þetta og spurði mig áður
hvort það væri í lagi. Mér finnst mjög
mikilvægt að tala um þetta. Það er
rosalega misjafnt hvernig fólk tekst á
við lífsreynslu á borð við þessa. Sum-
ir vilja grafa og gleyma allt erfitt, sópa
undir mottuna og halda áfram. En
málið er bara að maður veit að það
eru fleiri að ganga í gegnum þetta.
Ef það sitja bara allir og þegja hver í
sínu horninu þá hefur enginn nógu
góða hjálp í að takast á við vandann.
Það er ekki hægt að sleppa því að tala
um þetta,“ leggur hún áherslu á.
Fór á æfingu daginn eftir
Ásdís fann fyrir því að fólk forðað-
ist að mæta henni eftir fráfall föður
hennar. Hún mætti á æfingu strax
daginn eftir og fann hvernig félag-
arnir héldu sig til hlés.
„Fólk veit ekki hvernig það á að
vera og er hrætt við það hvernig sá
sem er í sorg bregst við. Þetta eru til-
finningar, eitthvað erfitt og þá er best
að forðast bara að tala um það. Þessu
fann ég fyrir. Ég fór á æfingu, strax
daginn eftir. Ég hafði setið heima og
grátið stanslaust í heilan sólarhring.
Ég varð að komast út. Ég varð að
hreyfa mig því ég gat ekki meir. Ég var
með stanslausan hausverk og vildi fá
útrás. Það var tekinn sveigur í kring-
um mig í lyftingaklefanum. Sem var
ekki stór,“ segir hún og hlær enda tal-
ar hún ekki um málin af biturð.
„Strákarnir vissu sérstaklega ekki
hvernig þeir áttu að vera.
Stelpurnar hins vegar komu til
mín, föðmuðu mig og gáfu mér
blóm. Þá voru aðrir sem vissu ekki af
þessu sem komu og spurðu: Nei, vá,
varstu að fá verðlaun? Þá þurfti ég að
útskýra það.“
Þakklát Hemma Gunn
„Þögnin er virkilega erfið þeim sem
ganga í gegnum missi,“ útskýrir Ás-
dís. „En nánd og hlýja nauðsynleg.
Það var erfitt að koma út í fyrstu á
meðal fólks. Sérstaklega í skólann.
Maður fann svo sterkt fyrir því að fólk
var að reyna að láta eins og venju-
lega. En það er ekki hægt eftir svona.
Lífið breytist. Allt er breytt. Ég fékk
rosalega sterk viðbrögð eftir viðtal
sem birtist í Fréttablaðinu stuttu eft-
ir viðtalið hjá Hemma. Sérstaklega í
fjölskyldu pabba. Þá hafði ekki mik-
ið verið rætt um þunglyndið og þau
áttuðu sig á því að þau væru ekki að
ræða þetta. Þau hrósuðu mér fyrir að
opna mig, sem mér fannst gott. Þetta
var mikill léttir í sjálfu sér og mér
finnst gott að Hemmi ákvað að biðja
mig að ræða um þetta. Þetta var líka
hrikalega erfitt fyrir mömmu, þau
voru búin að vera saman síðan þau
voru krakkar. Hún varð ólétt 16 ára.
Þau giftu sig 19 ára og þótt þau hefðu
skilið voru þau ofboðslega góðir vin-
ir. Þetta tók rosalega á hana eins og
okkur öll systkinin en ég held að það
hafi hjálpað fjölskyldunni og fært
hana saman, hversu mikið hefur ver-
ið rætt um fráfall hans.“
Leyfði sér að gráta
Fráfall föður hennar hefur styrkt
hana semn manneskju og hún trúir
því að það, að hún hafi hleypt tilfinn-
ingum sínum út, hafi gert gæfumun-
inn.
„Það var alltaf verið að tala við
mig um að ég ætti að vera að vinna
úr áfallinu að missa pabba. Í fyrstu
fannst mér það fáránlegt. Ég hugs-
aði með mér: Hvernig á ég að vinna
úr þessu? Það er engin niðurstaða
sem ég sætti mig við í þessu máli, því
ég vil bara fá pabba minn aftur. Ég sá
ekki fram úr því að geta komist yfir
áfallið. Ég vissi ekki hvernig ég átti að
vinna úr þessu. Það sem ég ákvað að
gera, var að bæla ekkert niður. Ekki
að reyna að kaffæra mig í öðrum
verkefnum og láta eins og þetta hefði
ekki gerst. Ég fór ofboðslega oft upp
í kirkjugarð og leyfði mér að gráta til
þess að hleypa þessu öllu út. Það er
það sem ég held í dag að sé að vinna
úr þessu. Að tala, að leyfa sér að gráta
og að hugsa um áfallið. Ekki að reyna
að bæla tilfinningarnar niður. Þær
koma alltaf aftur. Það var það sem ég
gerði og að halda áfram.“
Gafst næstum því upp
En það var auðvitað stundum erf-
itt að halda áfram. Andlega álagið
var mikið. Hana hrjáðu meiðsli og
á tímabili var hún við það að gef-
ast upp. En þá fann hún hvatningu í
minningunni um föður sinn.
„Hann var búinn að hjálpa mér
svo mikið, leggja svo mikið á sig til að
ég gæti gert þetta. Gefa mér tækifæri
sem voru kannski ekki svo sjálfsögð
fyrir mig.
Það voru ótrúlegustu hlutir sem
hann gerði fyrir mig. Ef ég færi og
settist niður og ákvæði að hætta þá
væri það allt til einskis. Ekki það að
ég sé í þessu fyrir hann. Alls ekki.
Þetta er það skemmtilegasta sem ég
geri. En þegar ég var langt niðri, eftir
áfallið og eftir meiðslin, þá var þetta
það sem hjálpaði mér við að toga mig
upp aftur.“
Þjálfarinn í föðurstað
Þjálfari Ásdísar hefur reynst henni
mikil stoð og stytta eftir fráfall föður
hennar sem henni finnst afar mikil-
vægt. „Hann gekk mér nánast í föð-
urstað og við erum mjög náin. Það
náin að við getum hnakkrifist en svo
er bara allt í góðu. Þetta eru ekki yfir-
borðssamskipti. Við sýnumst ekki og
ég held að þannig náum við árangri.
Við eyðum engum tíma í vitleysu.
Mér finnst þetta þægilegt. Við pabbi
tókumst oft svona á.“
Minning sem öllu breytti
Það virðist vera að allt sem Ásdís tek-
ur sér fyrir hendur geri hún vel. Ný-
lega lauk hún meistaranámi í lyfja-
fræði. Ekki lét hún nægja að verða
hæst á prófum – dúxa – heldur gerði
sér lítið fyrir og fékk hæstu einkunn
sem gefin hefur verið í lyfjafræðinni.
„Þetta er keppnisskapið,“ segir Ásdís
með bros á vör. „Ég hef metnað til að
standa mig vel í skólanum og hef haft
hann frá því ég var lítið barn.“
Reyndar á Ásdís minningu úr
barnæsku sem hún segir hafa breytt
öllu.
„Mig minnir að kennarar mínir
hafi haldið að ég væri lesblind í byrj-
un skólagöngunnar því mér gekk svo
illa að læra. Ég fékk lélegar einkunn-
ir og nennti ekkert að læra. Ég held
ég hafi verið átta ára þegar pabbi
kom til mín og ræddi málin við mig.
Það hafði verið foreldrafundur dag-
inn áður og þá var það rætt að ég
hlustaði ekki í tímum, tæki ekki eft-
ir, nennti ekki að gera verkefnin og
þar fram eftir götunum. Ég var auð-
vitað með lélegar einkunnir eftir því.
En pabbi var sniðugur. Í staðinn fyrir
að skamma mig og segja mér að taka
mig á þá las hann kvöldsöguna fyrir
mig áður en ég fór að sofa, breiddi
yfir mig og svo settist hann hjá mér.
Ræddi málin og spurði mig einfald-
lega hvort ég vildi verða „tossi“. Hann
var ekkert að dæma mig, ekkert að
ýta á mig. Einfaldlega að skoða hvert
ég stefndi með þessu áframhaldi.
Þetta var einkennandi fyrir hans
hlýja og hvetjandi stuðning,“ segir
Ásdís og það er ekki laust við að hún
verði ögn klökk við frásögnina.
„Þá fattaði ég eitthvað mikil-
vægt. Ég hugsaði með mér að ég
vildi standa mig vel. Ég hafði þenn-
an metnað sjálf. Ég sá rosalega mikið
um mig sjálf. Kláraði kannski heima-
vinnuna alla á einum degi fyrir vik-
una og fékk háar einkunnir.“
Meðan spjótið er í loftinu
Senn líður að leikunum. Blaðamanni
leikur forvitni á að vita hvað fer í
gegnum hugann þegar hún kastar
spjótinu. „Það er misjafnt,“ segir Ás-
dís. „Oft varðar það tæknileg atriði
sem ég er að einblína á. En stund-
um er það: Slakaðu á, keyrðu á þetta,
negldu á þetta! Hvatningarhugsan-
ir sem ég keyri markvisst í gegnum
hugann.“
En þegar hún er búin að kasta?
Hún hlær. „Úff. Þessi sekúnda sem
spjótið er í loftinu líður eins og
heil mínúta og sérstaklega á svona
stórum mótum. Það er ekki búið að
gerast, spjótið er í loftinu en þú get-
ur ekkert gert neitt meira. Þannig að
ég horfi á eftir spjótinu og stundum
hugsa ég með öndina í hálsinum:
Áfram með þig, lengra, lengra. Þetta
er stundum svolítið erfið stund. Það
koma tímar þar sem mér finnst ég
ekki vera að standa mig nógu vel. Ég
held að það sé eins með alla íþrótta-
menn, þeir eru allir með fullkomn-
unaráráttu. Það eru allir með svo
mikinn metnað fyrir því að standa
sig. Það er það sem fær okkur til að
mæta á æfingu á hverjum degi. Að
gera betur. En það er líka oft erfitt,
því maður er oft ekki sáttur. Ég vil
kasta lengra, mér finnst að ég geti
alltaf gert betur. Það tók mig langan
tíma að læra að vera sátt eftir mót.
Það var pabbi sem kenndi mér það
og ég reyni að muna eins vel og ég
get að halda þessum tilfinningum í
skefjum.“
Lestrarhestur
Venjulegur dagur hjá Ásdísi er anna-
samur dagur. Hún mætir á æfingu.
Vinnur í Lyfju í Lágmúla til að öðl-
ast starfsréttindi sem lyfjafræðingur.
Fer í nudd og til kírópraktors en þess
á milli les hún sér til afþreyingar. „Ég
ákvað að gefa mér iPad í útskriftar-
gjöf. Frá mér til mín,“ segir hún og
hlær. Ég fór að hafa áhuga fyrir því að
lesa fyrir svona tveimur árum. Ég var
alltaf í mótþróa og sagðist ekki lesa
neitt nema námsbækurnar. Ég vildi
ekki sjá aðrar bækur og taldi mér trú
um að ég hefði ekki ímyndunaraflið
til þess að lesa skáldsögur.
En svo bjó ég um tíma hjá bróð-
ur mínum og hann átti bók sem mig
hafði alltaf langað til að lesa. Það var
Ein til frásagnar, og fjallar um konu
sem lifði af helförina í Rúanda. Ég
varð veik og tók upp bókina og las
hana. Nú er ég komin með bakteríu
og orðinn að sannkölluðum lestrar-
hesti. Nú er ég að lesa Hunger Ga-
mes, eins og annar hver Íslending-
ur. Er nýbúin að lesa ævisögu Lance
Armstrong og svo er ég í alls kyns
pælingum. Las til dæmis The End
of Overeating sem fjallar um ávana-
bindandi áhrif matar. Ég er eigin-
lega óstöðvandi í þessu,“ segir hún
og hlær. „Hver veit hvernig þetta
æði mitt endar en ég hef þó alla vega
fundið leið til slökunar á milli æfinga.
Ekki er vanþörf á.“ n
Heiðrar minningu föður síns„Ég held að ég
heiðri minningu
pabba á hverjum degi.
„Það tekur rosalega
á andlega þegar
illa gengur.
Vill ræða um missinn „Þögnin er virkilega erfið þeim sem ganga í gegnum missi,“ útskýrir
Ásdís. „En nánd og hlýja nauðsynleg.“