Dagblaðið Vísir - DV - 22.07.2013, Blaðsíða 15

Til hvers hvalveiðar?
Spurningin
„Ég verð heima hjá mér.“
Áslaug Erla
Nemi
„Ég verð í vinnunni.“
Anke
Sálfræðingur
„Ég verð heima hjá mér.“
Barbara
Á eftirlaunum
„Kannski fer ég á
krakkaskemmtun.“
Charoldtt
Leikskólakennari
„Verð kannski með vinkonum
mínum.“
Andrea
Nemi
Hvað á að gera
um verslunar-
mannahelgina?
Rússar sýna tennurnar á heræfingu
R
ússar halda þessa dagana um­
fangsmestu heræfingar sem
landið hefur haldið síðan á dög­
um kalda stríðsins.
Um 160.000 hermenn taka þátt og
þúsundir skriðdreka og brynvarinna
bifreiða eru notaðar.
Þá eru 170 flugvélar og 70 skip
einnig notuð á æfingunum. Síðasta
stóra æfing af þessu tagi var haldin
árið 1980 af þáverandi Sovétríkjunum.
Þetta kemur fram á vef sænska
Aftonbladet og þar kemur einnig fram
að í haust munu Rússar halda heræf­
ingar nálægt Svíþjóð. Á sama tíma ætl­
ar NATO að halda heræfingar á sama
svæði!
„Þetta er afturhvarf til tíma
kalda stríðsins,“ segir Rússlandssér­
fræðingurinn dr. Kristian Gerner pró­
fessor í sagnfræði við háskólann í
Lundi. Hann var í viðtali í DV í fyrra­
sumar um stöðu mála í Rússlandi, þar
á meðal um þróun lýðræðis í landinu
og stjórnarhætti forsetans, Vladimirs
Pútíns. Þeir hafa verið gagnrýndir
harkalega undanfarin misseri.
„Það er barist um framtíð Rúss­
lands,“ segir Gerner. „Þetta er barátta
á milli þeirra sem horfa hvað mest á
almenna efnahagsþróun og hins vegar
þeirra sem einblína á herinn og áhrif
hans.“
„Með æfingum af þessum toga
vill maður sýna mátt hersins og að
það sé búið að nútímavæða rúss­
neska herinn.“ Næsta æfing Rússa
verður í haust og ber heitið „Zapad“
sem þýðir „vestrið“ og er það ná­
kvæmlega sama nafn og síðasta
stóræfing Sovétríkjanna hét. Æft
verður á svæðum í Eystrasaltinu.
„Það er greinilegt að Rússar eru
með þessu að undirstrika að
Eystrasaltið er þeirra áhrifasvæði,“
segir Gerner í samtali við Afton­
bladet. Hann hefur skrifað fjölda
greina og gefið út bækur um mál­
efni Rússlands.
Í haust verður heræfing hjá
NATO og þær upplýsingar hafa lek­
ið út að með þeim eigi að æfa varnir
Eystrasaltsríkjanna! Sem einu sinni
tilheyrðu öll Sovétríkjunum.
Það er því „ilmandi“ kaldastríðs­
lykt af þessu öllu saman og hreinlega
spurning hvort þetta muni leiða til
spennu og neistaflugs á milli austurs
og vesturs að nýju?
F
orsenda iðnaðarhvalveiða við Ís­
landsstrendur hefur frá miðri síð­
ustu öld verið erlendir markaðir.
Þegar langreyðaveiðar hófust að
nýju eftir hátt í þrjátíu ára hlé voru höfð
uppi stór orð um sköpun fjölda starfa og
milljarða gjaldeyristekjur. Hvorugt hef­
ur gengið eftir. Aðfaranótt sunnudags­
ins 21. júlí sigldi leiguskipið Pioneer Bay
inn í Sundahöfn í fylgd tveggja hvala­
skoðunarbáta frá Eldingu og Special­
tours. Um borð voru sex gámar af lang­
reyðakjöti sem til stóð að flytja til Japan
en yfirvöld í Hollandi og Þýskalandi
stöðvuðu. Stórir plastfingur bentu á
flutningaskipið frá hvalaskoðunarbátn­
um og á löngum borða var varpað fram
spurningunni: Til hvers?
Það er auðvitað stóra spurningin.
Til hvers er Kristján Loftsson aðaleig­
andi Hvals hf. og stórútgerðarmaður
að standa i viðskiptum sem hann stór­
tapar á? Margir hafa velt þessu fyrir
sér en svarið blasir ekki við. Faðir hans
Loftur, stofnaði Hval hf. 1948 þegar
Bretar og Bandaríkjamenn höfðu ekki
lengur not fyrir aðstöðuna í Hvalfirði
sem gegnt hafði veigamiklu hlutverki
í heimsstyrjöldinni síðari. Á árun­
um fram undir 1990 skapaðist mikil
stemning í kringum veiðarnar og sér­
staklega hvalskurðinn og eiga margir
ánægjulegar ungdómsminningar frá
þeim tíma.
En tímarnir breytast og maður skyldi
ætla mennirnir með en vissulega eru á
því undantekningar. Erlendir fjölmiðl­
ar og umhverfisverndarsamtök hafa
ýtt undir þjóðernistilfinningar tengd­
ar veiðunum með því að tala um að Ís­
lendingar stundi hvalveiðar og að stöðva
þurfi Ísland í því sambandi. Það er auð­
vitað ekki þannig. Staðreyndin er ein­
faldlega sú að hvalveiðar hérlendis eru
einkum reknar áfram af einum manni.
Hvort sem það er vegna arfleifðar föð­
ur hans eða eigin þrjósku þá gildir það
einu. Þetta brambolt stríðir gegn íslensk­
um hagsmunum og löngu tímabært að
fólk standi upp og segi hingað og ekki
lengra.
En eru hvalveiðarnar ekki órjúfanleg­
ur hluti íslenskrar sögu og menningar?
Hvalveiðar hófust vissulega við Ísland
með skipulögðum hætti á sléttbak árið
1604 en það voru ekki Íslendingar sem
stunduðu þær veiðar heldur Baskar. Það
voru sömuleiðis ekki Íslendingar sem
stunduðu iðnaðarveiðar á hval í rúm 300
ár þar á eftir heldur aðrar Evrópuþjóð­
ir og hvalveiðifyrirtæki eitt á Vestfjörð­
um á ofanverðri nítjándu öld og fram
til 1915 og var skráð með höfuðstöðvar
sínar í New York. Nokkrar misheppnað­
ar tilraunir voru gerðar af Íslendingum
að hefja iðnaðarveiðar á hval en það var
ekki fyrr en 1948 með stofnun Hvals hf.
að það tókst.
Sennilega var hvergi í heiminum jafn
sterk andstaða við hvalveiðar og á Ís­
landi á 19. og framanverðri 20. öld. Hana
má rekja aftur til ársins 1883 þegar borg­
arafundir voru víða um land haldnir
gegn veiðunum. Fólk var ósátt við arðrán
erlendra hvalveiðimanna, mengun og
sóðaskap auk þess sem fólk taldi að of­
veiði á hval spillti fiskveiðum. Svo öflug
var þessi andstaða að Alþingi samþykkti
frumvarp til laga um allsherjar bann við
hvalveiðum við Ísland 1913, sennilega
fyrst ríkja í heiminum. Banninu var aflétt
fyrst árið 1928 einkum vegna mikils
þrýstings Norðmanna.
Þótt hvalkjöt hafi lengst af verið
fáan legt á Íslandi var það ekki vegna
iðnaðar veiða Íslendinga heldur vegna
hvalreka eins og gömul merking orðsins
felur í sér. Nú, rétt eins og fyrir 100 árum,
ættu Íslendingar að sjá sóma sinn og
kjark í því að banna hvalveiðar örfárra
aðila í stað þess að gera þær að sínum.
Það er til mikils að vinna fyrir Ísland.
Votir ferðalangar Ferðamenn hafa verið blautir og kaldir það sem af er sumri á Suður- og Vesturlandi en hlýindi eru í kortunum.
Mynd sigtryggur ari
Myndin
Umræða 15Mánudagur 22. júlí 2013
1 Heimilislaus Gunnar Smári Gunnar Smári Egilsson leitar að ódýrum
gististöðum í Evrópu.
2 „Ég þarf bara að komast í gegnum þetta“ Hin norska Marte
Dalelv var dæmd í sextán mánaða
fangelsi eftir að hafa kært nauðgun.
3 Einn róðrarkappinn hættir vegna persónulegra ástæðna
Einar Örn Sigurdórsson mun ekki ljúka
róðri frá Noregi til Íslands, en fjórir
Íslendingar hyggjast slá heimsmet
með róðrinum.
4 „Það versta sem ég hef upplifað“ Kona var skotin til
bana á lestarstöð í Umeå í Svíþjóð í
gærmorgun.
5 Börnin skelfingu lostin þegar móðir þeirra féll úr rússíban-
anum Kona féll til bana í rússíbana í
Texas á laugardag.
6 Glænýtt tungumál sem enginn yfir fertugt talar Ungir
frumbyggjar í Ástralíu hafa þróað með
sér nýtt tungumál.
7 Giftir eftir þriggja ára sam-band Modern Family-stjarnan Jesse
Tyler Ferguson er genginn í það heilaga
með Justin Mikita, ástmanni sínum til
þriggja ára.
Mest lesið á DV.is
„Það er auðvitað
stóra spurningin.
Til hvers er Kristján Lofts-
son aðaleigandi Hvals hf.
og stórútgerðarmaður að
standa i viðskiptum sem
hann stórtapar á?
Kjallari
Sigursteinn
Másson
fulltrúi IFAW á Íslandi
Af blogginu
Gunnar Hólmsteinn
Ársælsson
Veikur maður og
það vissu allir
Þetta var
bölvað högg
Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir í viðtali um Ólaf F. Magnússon. – Nýtt lífIllugi Gunnarsson menntamálaráðherra um Sjóð 9. – DV
Lágkúruleg aðför
og ósannindi
Ólafur F. Magnússon um ásakanir Þorbjargar Helgu Vigfúsdóttur. – dv.is