Dagblaðið Vísir - DV - 22.07.2013, Side 15
Til hvers hvalveiðar?
Spurningin
„Ég verð heima hjá mér.“
Áslaug Erla
Nemi
„Ég verð í vinnunni.“
Anke
Sálfræðingur
„Ég verð heima hjá mér.“
Barbara
Á eftirlaunum
„Kannski fer ég á
krakkaskemmtun.“
Charoldtt
Leikskólakennari
„Verð kannski með vinkonum
mínum.“
Andrea
Nemi
Hvað á að gera
um verslunar-
mannahelgina?
Rússar sýna tennurnar á heræfingu
R
ússar halda þessa dagana um
fangsmestu heræfingar sem
landið hefur haldið síðan á dög
um kalda stríðsins.
Um 160.000 hermenn taka þátt og
þúsundir skriðdreka og brynvarinna
bifreiða eru notaðar.
Þá eru 170 flugvélar og 70 skip
einnig notuð á æfingunum. Síðasta
stóra æfing af þessu tagi var haldin
árið 1980 af þáverandi Sovétríkjunum.
Þetta kemur fram á vef sænska
Aftonbladet og þar kemur einnig fram
að í haust munu Rússar halda heræf
ingar nálægt Svíþjóð. Á sama tíma ætl
ar NATO að halda heræfingar á sama
svæði!
„Þetta er afturhvarf til tíma
kalda stríðsins,“ segir Rússlandssér
fræðingurinn dr. Kristian Gerner pró
fessor í sagnfræði við háskólann í
Lundi. Hann var í viðtali í DV í fyrra
sumar um stöðu mála í Rússlandi, þar
á meðal um þróun lýðræðis í landinu
og stjórnarhætti forsetans, Vladimirs
Pútíns. Þeir hafa verið gagnrýndir
harkalega undanfarin misseri.
„Það er barist um framtíð Rúss
lands,“ segir Gerner. „Þetta er barátta
á milli þeirra sem horfa hvað mest á
almenna efnahagsþróun og hins vegar
þeirra sem einblína á herinn og áhrif
hans.“
„Með æfingum af þessum toga
vill maður sýna mátt hersins og að
það sé búið að nútímavæða rúss
neska herinn.“ Næsta æfing Rússa
verður í haust og ber heitið „Zapad“
sem þýðir „vestrið“ og er það ná
kvæmlega sama nafn og síðasta
stóræfing Sovétríkjanna hét. Æft
verður á svæðum í Eystrasaltinu.
„Það er greinilegt að Rússar eru
með þessu að undirstrika að
Eystrasaltið er þeirra áhrifasvæði,“
segir Gerner í samtali við Afton
bladet. Hann hefur skrifað fjölda
greina og gefið út bækur um mál
efni Rússlands.
Í haust verður heræfing hjá
NATO og þær upplýsingar hafa lek
ið út að með þeim eigi að æfa varnir
Eystrasaltsríkjanna! Sem einu sinni
tilheyrðu öll Sovétríkjunum.
Það er því „ilmandi“ kaldastríðs
lykt af þessu öllu saman og hreinlega
spurning hvort þetta muni leiða til
spennu og neistaflugs á milli austurs
og vesturs að nýju?
F
orsenda iðnaðarhvalveiða við Ís
landsstrendur hefur frá miðri síð
ustu öld verið erlendir markaðir.
Þegar langreyðaveiðar hófust að
nýju eftir hátt í þrjátíu ára hlé voru höfð
uppi stór orð um sköpun fjölda starfa og
milljarða gjaldeyristekjur. Hvorugt hef
ur gengið eftir. Aðfaranótt sunnudags
ins 21. júlí sigldi leiguskipið Pioneer Bay
inn í Sundahöfn í fylgd tveggja hvala
skoðunarbáta frá Eldingu og Special
tours. Um borð voru sex gámar af lang
reyðakjöti sem til stóð að flytja til Japan
en yfirvöld í Hollandi og Þýskalandi
stöðvuðu. Stórir plastfingur bentu á
flutningaskipið frá hvalaskoðunarbátn
um og á löngum borða var varpað fram
spurningunni: Til hvers?
Það er auðvitað stóra spurningin.
Til hvers er Kristján Loftsson aðaleig
andi Hvals hf. og stórútgerðarmaður
að standa i viðskiptum sem hann stór
tapar á? Margir hafa velt þessu fyrir
sér en svarið blasir ekki við. Faðir hans
Loftur, stofnaði Hval hf. 1948 þegar
Bretar og Bandaríkjamenn höfðu ekki
lengur not fyrir aðstöðuna í Hvalfirði
sem gegnt hafði veigamiklu hlutverki
í heimsstyrjöldinni síðari. Á árun
um fram undir 1990 skapaðist mikil
stemning í kringum veiðarnar og sér
staklega hvalskurðinn og eiga margir
ánægjulegar ungdómsminningar frá
þeim tíma.
En tímarnir breytast og maður skyldi
ætla mennirnir með en vissulega eru á
því undantekningar. Erlendir fjölmiðl
ar og umhverfisverndarsamtök hafa
ýtt undir þjóðernistilfinningar tengd
ar veiðunum með því að tala um að Ís
lendingar stundi hvalveiðar og að stöðva
þurfi Ísland í því sambandi. Það er auð
vitað ekki þannig. Staðreyndin er ein
faldlega sú að hvalveiðar hérlendis eru
einkum reknar áfram af einum manni.
Hvort sem það er vegna arfleifðar föð
ur hans eða eigin þrjósku þá gildir það
einu. Þetta brambolt stríðir gegn íslensk
um hagsmunum og löngu tímabært að
fólk standi upp og segi hingað og ekki
lengra.
En eru hvalveiðarnar ekki órjúfanleg
ur hluti íslenskrar sögu og menningar?
Hvalveiðar hófust vissulega við Ísland
með skipulögðum hætti á sléttbak árið
1604 en það voru ekki Íslendingar sem
stunduðu þær veiðar heldur Baskar. Það
voru sömuleiðis ekki Íslendingar sem
stunduðu iðnaðarveiðar á hval í rúm 300
ár þar á eftir heldur aðrar Evrópuþjóð
ir og hvalveiðifyrirtæki eitt á Vestfjörð
um á ofanverðri nítjándu öld og fram
til 1915 og var skráð með höfuðstöðvar
sínar í New York. Nokkrar misheppnað
ar tilraunir voru gerðar af Íslendingum
að hefja iðnaðarveiðar á hval en það var
ekki fyrr en 1948 með stofnun Hvals hf.
að það tókst.
Sennilega var hvergi í heiminum jafn
sterk andstaða við hvalveiðar og á Ís
landi á 19. og framanverðri 20. öld. Hana
má rekja aftur til ársins 1883 þegar borg
arafundir voru víða um land haldnir
gegn veiðunum. Fólk var ósátt við arðrán
erlendra hvalveiðimanna, mengun og
sóðaskap auk þess sem fólk taldi að of
veiði á hval spillti fiskveiðum. Svo öflug
var þessi andstaða að Alþingi samþykkti
frumvarp til laga um allsherjar bann við
hvalveiðum við Ísland 1913, sennilega
fyrst ríkja í heiminum. Banninu var aflétt
fyrst árið 1928 einkum vegna mikils
þrýstings Norðmanna.
Þótt hvalkjöt hafi lengst af verið
fáan legt á Íslandi var það ekki vegna
iðnaðar veiða Íslendinga heldur vegna
hvalreka eins og gömul merking orðsins
felur í sér. Nú, rétt eins og fyrir 100 árum,
ættu Íslendingar að sjá sóma sinn og
kjark í því að banna hvalveiðar örfárra
aðila í stað þess að gera þær að sínum.
Það er til mikils að vinna fyrir Ísland.
Votir ferðalangar Ferðamenn hafa verið blautir og kaldir það sem af er sumri á Suður- og Vesturlandi en hlýindi eru í kortunum.
Mynd sigtryggur ari
Myndin
Umræða 15Mánudagur 22. júlí 2013
1 Heimilislaus Gunnar Smári Gunnar Smári Egilsson leitar að ódýrum
gististöðum í Evrópu.
2 „Ég þarf bara að komast í gegnum þetta“ Hin norska Marte
Dalelv var dæmd í sextán mánaða
fangelsi eftir að hafa kært nauðgun.
3 Einn róðrarkappinn hættir vegna persónulegra ástæðna
Einar Örn Sigurdórsson mun ekki ljúka
róðri frá Noregi til Íslands, en fjórir
Íslendingar hyggjast slá heimsmet
með róðrinum.
4 „Það versta sem ég hef upplifað“ Kona var skotin til
bana á lestarstöð í Umeå í Svíþjóð í
gærmorgun.
5 Börnin skelfingu lostin þegar móðir þeirra féll úr rússíban-
anum Kona féll til bana í rússíbana í
Texas á laugardag.
6 Glænýtt tungumál sem enginn yfir fertugt talar Ungir
frumbyggjar í Ástralíu hafa þróað með
sér nýtt tungumál.
7 Giftir eftir þriggja ára sam-band Modern Family-stjarnan Jesse
Tyler Ferguson er genginn í það heilaga
með Justin Mikita, ástmanni sínum til
þriggja ára.
Mest lesið á DV.is
„Það er auðvitað
stóra spurningin.
Til hvers er Kristján Lofts-
son aðaleigandi Hvals hf.
og stórútgerðarmaður að
standa i viðskiptum sem
hann stórtapar á?
Kjallari
Sigursteinn
Másson
fulltrúi IFAW á Íslandi
Af blogginu
Gunnar Hólmsteinn
Ársælsson
Veikur maður og
það vissu allir
Þetta var
bölvað högg
Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir í viðtali um Ólaf F. Magnússon. – Nýtt lífIllugi Gunnarsson menntamálaráðherra um Sjóð 9. – DV
Lágkúruleg aðför
og ósannindi
Ólafur F. Magnússon um ásakanir Þorbjargar Helgu Vigfúsdóttur. – dv.is