Dagblaðið Vísir - DV - 28.01.2014, Blaðsíða 19

Vikublað 28.–30. janúar 2014 Skrýtið 19
Nokkur atriði um
tunglið
n Hefur áhrif á svefn n Fjarlægist jörðina hægt n Sólarhringurinn 29 dagar
E
r ást í tunglinu?“ spurði
tónlistarmaðurinn Geiri
Sæm í samnefndu lagi
sem kom út á sam-
nefndri plötu árið 1988.
Mannfólkið hefur ávallt verið
forvitið um þennan eina fylgi-
hnött jarðarinnar sem er talinn
hafa myndast fyrir 4,5 millj-
örðum ára þegar hnöttur á
stærð við Mars rakst á jörðina
skömmu eftir myndun sólkerf-
isins. Um hann hafa verið rit-
uð fjölmörg rit og hafa nokkrir
gerst svo djarfir að stíga fæti á
tunglið. Í þessari umfjöllun er
að finna nokkrar skemmtilegar
staðreyndir um tunglið.
birgir@dv.is
 tunglið hefur áhrif á svefn Gamlar þjóðsögur herma að fullt tungl hafi áhrif á skap fólks,
frjósemi og ástalíf. Í fyrra birti þó líffræðingurinn Christian Cajochen rannsókn sem sýnir fram á að fólk sefur betur
við kvartilaskipti tunglsins þegar það er á milli jarðar og sólar. Lengst af hefur þetta verið kallað nýtt tungl. Sam-
kvæmt rannsókn Cajochen tekur hins vegar fimm mínútum lengur að festa svefn þegar tunglið er fullt.
 Bara sex mánuði akandi Ef sá möguleiki væri
fyrir hendi þá tæki tæplega sex mánuði að aka til tunglsins á 95
kílómetra hraða á klukkustund. Geimfarinn Fred Hoyle var sá fyrsti til
að benda á að ef maður myndi aka bíl beint upp í loftið á 95 kílómetra
hraða þá tæki aðeins um það bil klukkustund að komast út í geim.
Tunglið er að meðaltali 348 þúsund kílómetra frá jörðu, mesta fjar-
lægðin er 405 þúsund kílómetrar en minnsta 363 þúsund kílómetrar.
 42 ár 42 ár eru liðin síðan maður
gekk síðast á tunglinu. Apollo 17 var síðasta
geimfarið sem flutti menn til tunglsins en
alls höfðu 12 manns gengið á tunglinu þegar
Bandaríkjamenn létu af þessum mönnuðu
ferðum sínum til tunglsins.
 29 og hálfan dag Sólar-
hringurinn á tunglinu varir í 29 og hálfan dag
að jafnaði. Með öðrum orðum, ef þú stæðir
á yfirborði tunglsins tæki það 29 og hálfan
dag fyrir sólina að ná heilum hring.
 Fjarlægist á hraða vaxtar naglar
Tunglið fjarlægist jörðina um 3,78 sentímetra á
hverju ári. Það fjarlægist á sama hraða og það
tekur neglur að vaxa. Á Vísindavef Háskóla
Íslands kemur fram að sjávarfallakraftar
valda núningi á snúningi jarðar sem dreg-
ur úr hverfiþunga og hreyfiorku hennar.
Orkan færist yfir á tunglið sem veldur
því að það fjarlægist jörðina. Fyrir
vikið lengist dagurinn á jörðinni um 15
míkrósekúndurr á ári en á Vísindavef
Háskóla Íslands kemur fram að tekið
sé tillit til þess í tímaútreikningum með
því að bæta annað slagið við hlaupsek-
úndu. Þar kemur einnig fram að að sólar-
hringurinn var mun skemmri áður fyrr og
tunglið nær jörðinni. Rannsóknir sýna að fyrir
um 600 milljónum ára var sólarhringurinn um
22 klukkustundir, og 400 sólarhringar á árinu. Það
er ekki hægt að láta staðar numið við þessar vangaveltur
hér, því í fjarlægri framtíð verða sjávarfallakraftarnir búnir að hægja
svo á snúningi jarðar að sólarhringurinn verður jafnlangur tungl-
mánuðinum, að því er fram kemur á Vísindavef Háskóla Íslands.
 Farsímarnir öflugri Farsímar í dag eru öflugri en
tölvurnar sem voru notaðar til að stýra leiðangri Apollo 11-tungl-
farsins árið 1969.
Á leið burt Tunglið
fjarlægist okkur um
tæplega fjóra sentí-
metra ári.
Myndir ShutterStock