Dagblaðið Vísir - DV - 11.02.2014, Blaðsíða 14

14 Fréttir Vikublað 11.–13. febrúar 2014
F
rystitogurum hefur fækkað
gríðarlega hratt hér á landi,
á sama tíma og landvinnsla
með ferskan fisk sækir í sig
veðrið. Margir útgerðar­
manna hafa kvartað undan veiði­
gjaldi ríkisstjórnarinnar og segja
það leggjast með mjög ósanngjörn­
um hætti á útgerðir. Útgerðarfélag­
ið Brim hf. tilkynnti í síðustu viku að
öllum 40 skipverjum á frystitogar­
anum Brimnesi RE hefði verið sagt
upp. Í tilkynningu frá félaginu segir
að rekstrargrundvöllur frystitogara
hafi breyst mikið á undanförnum
árum og að með gríðarlegri hækkun
á veiðigjöldum hafi rekstrar­
grundvöllur slíkra skipa brostið að
mati félagsins. Í samtali við DV seg­
ir Guðmundur Kristjánsson, fram­
kvæmdastjóri Brims, að veiðigjaldið
leggist með mjög ósanngjörnum
hætti á rekstrareiningar.
Enginn vill hlusta
„Veiðigjald er ekki bara veiði­
gjald, það leggst mjög misjafnlega
á rekstrar einingar. Brimnesið er ein
rekstrareining í fyrirtækinu og þarf
að borga mjög há veiðigjöld. Það
er vegna þess að skipið veiðir verð­
litlar tegundir sem eru frystar úti á
sjó og eru með mjög háan þorsk­
ígildisstuðul. Ef ég væri með ísfiskara
sem veiddi mjög verðlitla tegund og
landaði inn í hús hjá mér, þá þyrfti
ég að borga mjög lág veiðigjöld,“
segir Guðmundur og bætir við. „All­
ir þessir bullukollar hér á Íslandi
eru alltaf að snúa út úr. Við erum að
segja þetta nákvæmlega eins og er
en það vill enginn hlusta. Við höfum
talað um þetta í eitt og hálft ár en það
skilja þetta fáir,“ segir Guðmundur.
Gaf ríkisstjórninni hálft ár
Blaðamaður og ljósmyndari DV fóru
í sérstaka skoðunarferð um frysti­
togarann Skálaberg með Guðmundi
þegar skipið kom til Reykjavíkur í maí
síðastliðnum. Líkti blaðamaðurinn
skipinu við hótel, svo góður væri að­
búnaður sjómanna um borð. Guð­
mundur lét þá hafa eftir sér að það
væri ákvörðun samfélagsins að stúta
frystitogurum og að þá þýddi lítið að
biðja um hærri laun fyrir kennara
þegar ekkert væri að hafa til skipt­
anna. „Þú mátt ekki minnka kök­
una. Þú verður að leyfa okkur að
baka kökuna. Það sem menn eru að
gera núna er að banna okkur að baka
kökuna. Þannig að það verður engin
kaka og ekkert til skiptanna,“ sagði
Guðmundur um veiðigjaldið. Jafn­
framt gaf hann nýrri ríkisstjórn hálft
ár til þess að afnema veiðigjaldið.
Rúmlega hálfu ári eftir þessi um­
mæli höfðu engar breytingar orðið
á gjaldinu og Skálaberg var selt úr
landi. Brim keypti hlut í grænlensku
útgerðinni Arctic Prime Fisheries og
seldi því svo frystitogarann. Skipið
verður því gert út frá Grænlandi, líkt
og Brimnes, með íslenskri og græn­
lenskri áhöfn.
Markaður fyrir aflann
„Rekstrarumhverfi þessara skipa hef­
ur orðið mjög erfitt á síðustu mánuð­
um og veiðigjöldin eru kornið sem
fyllir mælinn,“ segir Sveinn Hjörtur
Hjartarson, hagfræðingur hjá LÍÚ.
Verð sjófrystra afurða hefur lækkað
um fjórtán prósent á síðustu tveimur
árum, en Sveinn segir að það sé ekki
eina orsök þeirrar þróunar sem orðið
hefur hjá útgerðum landsins.
„Það er markaður fyrir afla
þessara skipa og þau sækja einnig
afla sem önnur geta ekki í úthöfum.
Margt spilar inn í þetta og ekki
hægt að kenna markaðinum að­
eins um. Sala á ferskum fiski hefur
sótt í sig veðrið á síðustu árum, því
er ekki að leyna, og það verða alltaf
sveiflur í eftirspurn. Þessi skipaflokk­
ur er í ákveðinni endurskoðun, skip­
verjarnir eru þeir tekjuhæstu í sjávar­
útvegi og þarna hverfa mjög mikivæg
störf,“ segir Sveinn og bætir því við að
það komi á óvart hversu hratt þessi
staða hefur þróast frá því að sérstök­
um veiðigjöldum var komið á.
Margir missa vinnuna
Í þessari samantekt DV á breyting­
um á frystitogaraflota landsins að
undanförnu sést að á annað hund­
rað sjómenn hafa misst vinnu sína
og ekki er útilokað að þeir verði
enn fleiri. Flest þeirra skipa sem
seld hafa verið eða til stendur að
hætta rekstri á, hafa verið gerð út
frá höfuðborgarsvæðinu. Á Sauðár­
króki hefur togarinn Örvar SK­2 ver­
ið seldur úr landi en til stendur að
auka vinnslu í landi. Þar verða til
fleiri störf en þau sem tapast, en þau
eru þó heldur lægra launuð og skila
því minni skatttekjum.
Markaðurinn spilar hér vissu­
lega stóran þátt, því aukning hef­
ur orðið í útflutningi á ferskum fiski
samhliða lækkun á verði sjófrystra
afurða. Eftirspurnin er síður en svo
að hverfa, en útgerðarmenn sem
hafa sett mikinn pening í útgerð
frystitogara eru skiljanlega ósáttir
við að veiðigjaldið bætist ofan á þær
breytingar sem hafa orðið á mark­
aði. Þeir þurfa nú að haga seglum
eftir vindi, líkt og gengur og gerist í
viðskiptum almennt, á meðan þeir
bíða áfram eftir því hvað stjórnvöld
munu gera.
Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnar­
innar er lögð áhersla á að sérstaka
veiðigjaldið taki mið af afkomu
einstakra útgerða. Starfshópur um
breytingar á fiskveiðistjórnunar­
kerfinu mun á næstunni skila af sér
tillögum og er vonast til að hægt
verði að leggja fram frumvörp byggð
á þeim á þessu þingi. n
Frystitogararnir hverfa
n Hagfræðingur LÍÚ segir lækkandi verð ekki hafa svo mikil áhrif n Togarar seldir til Rússlands og Grænlands
Þór HF-4:
40 misstu
vinnu
Seldur til Rússlands
Stálskip tilkynnti í lok janúar að allur
kvóti útgerðarinnar hefði verið seldur
og togarinn Þór hefði verið seldur til
Rússlands. Fjörtíu sjómenn misstu þar
vinnuna en eigendur Stálskipa höfðu
upphaflega sagt þeim upp í vor og sögðu
ástæðuna vera veiðigjaldið. Hafnar-
fjarðarbær skoðar nú lagalega stöðu
sína gagnvart sölunni á kvótanum og
hvort að hún hafi virkjað forkaupsrétt
sveitarfélagsins.
Venus HF-519:
Elsti togari
HB Granda
Seldur til Grænlands
HB Grandi tilkynnti seint á síðasta ári að
Venus hefði verið seldur til Grænlands,
en togarinn var sá elsti í eigu félagsins.
Ekki var tilkynnt um uppsagnir sjó-
manna, en fyrirtækið gerir út þrjá aðra
frystitogara og breytti þeim fjórða,
Helgu Maríu, í ísfiskiskip.
Örvar SK-2:
30 manns
sagt upp
Seldur til Rússlands
FISK Seafood tilkynnti í lok desember
að frystitogarinn Örvar SK-2 yrði seldur
úr landi eftir að viðunandi kauptilboð
barst. Stefnt er að því að skipið verði
afhent nýjum eigendum nú í febrúar,
en 30 manns misstu vinnu við söluna
á skipinu. Í tilkynningu frá fyrirtækinu
vegna sölunnar var greint frá þeim
áætlunum fyrirtækisins að draga úr
vægi frystingar og vinnslu úti á sjó, en
efla í staðinn vinnslu í landi, sem býður
upp á fjölbreyttari framleiðslu og betri
nýtingu alls hráefnis.
Freri RE-73:
Veiðigjald og lán ástæða sölu
Óseldur
Útgerðarfélagið Ögurvík sagði öllum sjómönnum upp í nóvember árið 2012, en þeir
voru um sjötíu samtals. Fimmtíu þeirra fengu endurráðningu og því töpuðust tuttugu
störf. Kvótinn á frystitogaranum Frera var fluttur yfir á togarann Vigra og sagði Hjörtur
Gíslason stjórnarformaður að nauðsynlegt hefði verið að fara í þessar aðgerðir en auk
þess var Freri settur á sölu. Hjörtur sagði við DV að ástæðan væri stökkbreytt lán og 200
milljóna króna veiðigjald sem lagt hefði verið á fyrirtækið.
Rögnvaldur Már Helgason
rognvaldur@dv.is
Um borð í Skálabergi Guðmundur Kristjánsson í Brimi hf. gaf ríkisstjórninni sex mánuði
til að breyta veiðigjaldinu. Ekkert hefur breyst og Guðmundur sá þann kost vænstan að selja
Skálaberg til Grænlands. Mynd SiGtRyGGUR ARi
Óánægðir sjómenn Frá mótmælum sjómanna á Austurvelli sumarið 2012, þar sem sérstökum veiðigjöldum var mótmælt. Mynd EyþÓR ÁRnASon.