Dagblaðið Vísir - DV - 04.09.2013, Qupperneq 14

B
orgarstjóri sýndi gamaldags
viðhorf til valdsins í viðtali við
RÚV á fimmtudag. Aðspurður
um undirskriftastöfnun og
Reykjavíkurflugvöll sagði hann: „Síð­
an megum við ekki gleyma því að
réttur sveitarfélaga, réttur Reykjavík­
ur, til þess að skipuleggja sitt land er
tryggður í stjórnarskrá Íslands.“ Þetta
er vissulega hefðbundin túlkun sveit­
arstjórnarmanna, enda segir í 78. gr.
stjórnarskrárinnar að sveitarfélög skuli
sjálf ráða sínum málefnum. En þetta
viðhorf er ákaflega gamaldags, frekt og
beinlínis skaðlegt fyrir alla umræðu og
samvinnu um skipulagsmál.
Í krafti þessa viðhorfs telja sveitar­
stjórnarmenn sig komast upp með
nánast hvað sem er innan eigin
sveitarfélagamarka. Þeir eru kóngar í
ríki sínu. Rétt eins og bæjarstjóri Vest­
urbyggðar sem taldi sig hafa fullt vald
til að reisa olíuhreinsistöð í sveitarfé­
laginu sumarið 2008. Stöðin hefði þurft
600 MW orku, henni fylgdi umferð
200–300 olíuskipa á ári og kostnaður
við framkvæmdina var talinn um 300
milljarðar króna. Sveitarstjórinn var
spurður að því hvort að framkvæmdin
þyrfti ekki samþykki fleiri en sveitar­
stjórnarinnar. Hann svaraði: „Eftir því
sem mér skilst að þá er þetta í hendi
sveitarstjórnanna eins og lög segja í
dag. Og meðan svo er þá höfum við
valdið hérna hjá okkur.“
Auðvitað átti sveitarstjórn Vestur­
byggðar ekki að ákveða það ein hvort
að olíuhreinsistöð yrði reist í Arnar­
firði. Og Reykvíkingar eiga ekki að
ákveða það einir hver framtíð flug­
vallarins verður. Eða Landspítalans.
Sveitarstjórn Skútustaðahrepps á
heldur ekki að ákveða ein hver örlög
Mývatns verða. Og sveitarstjórn
Langanesbyggðar á ekki að ákveða upp
á eigin spýtur hvort ein stærsta stór­
skipahöfn heims verði byggð í Finna­
firði. Ákvarðanir um sameiginlegar
auðlindir þjóðarinnar, náttúruperl­
ur og helstu innviði samfélagsins eru
of mikilvægar til að einstaka sveitar­
stjórnir geti setið einar að þeim.
Það má heldur ekki gleyma því að
í stjórnarskránni segir að sveitarfé­
lögin ráði sínum málefnum sjálf „eftir
því sem lög ákveða.“ Í skipulagslögum
segir að markmið laganna sé að þróun
byggðar sé í samræmi við skipulags­
áætlanir „þar sem efnahagslegar, fé­
lagslegar og menningarlegar þarfir
landsmanna, heilbrigði þeirra og ör­
yggi er haft að leiðarljósi.“ Einnig „að
stuðla að skynsamlegri og hagkvæmri
nýtingu lands og landgæða, tryggja
vernd landslags, náttúru og menn­
ingarverðmæta og koma í veg fyrir
umhverfisspjöll og ofnýtingu, með
sjálfbæra þróun að leiðarljósi.“ Auk
þess eiga skipulagslögin að tryggja að
samráð sé haft við almenning „þannig
að honum sé gefið tækifæri til að hafa
áhrif á ákvörðun stjórnvalda.“ Þess
vegna er það mikil einföldun hjá borg­
arstjóra að lýsa því yfir að valdið sé
hans og félaga hans í borgarstjórn.
Nú eru einungis nokkrir mánuðir til
sveitarstjórnakosninga. Vonandi nýtir
borgarstjóri þann tíma til að efla lýð­
ræði og samráði við allan almenning
– innan og utan borgarmarka. Og von­
andi endurskoðar hann viðhorf sitt til
skipulagsvaldsins í leiðinni. n
Sandkorn
V
ansæmdin í hneykslismál­
inu sem upp kom í kringum
gestafyrirlestra Jóns Baldvins
Hannibalssonar við Háskóla
Íslands hefur nú snúist við.
Fyrst var það Jón Baldvin sem varð
fyrir þeirri vansæmd að vera úthýst út
háskólanum vegna þess að hann er
„dónakarl“ en nú er vansæmdin í mál­
inu alfarið orðin háskólans sjálfs. Jón
Baldvin er ekki lengur vondi karlinn
í málinu, þrátt fyrir að vera miðaldra
graðmennið sem sendi ólögráða tán­
ingsstúlku kloflægar kynferðisjátningar
fyrir mörgum árum, heldur Háskóli Ís­
lands sem látið hefur undan þrýstingi
frá hugmyndafræðilegum jaðarhópi
sem telur Jón Baldvin óalandi og óferj­
andi vegna fortíðar sinnar. Andlit Há­
skóla Íslands og vansæmdar hans er
Kristín Ingólfsdóttir rektor.
Hvað er orðið um sjálfstæði há­
skólans ef nokkrir einstaklingar með
sterkar skoðanir í einhverja átt geta
stýrt ákvörðunum hans með þrýstingi?
Getur fámennur hópur fasista beitt
skólann þrýstingi ef þeldökkur maður
verður ráðinn til starfa við hann; geta
karlrembubullur beitt sér gegn lesbísk­
um kynjafræðingi sem predikar upp­
töku tungumáls án kynjaaðgreiningar;
getur samfélag herskárra Gyðinga á
Íslandi haft áhrif á að kaffið sem selt
er í háskólanum verði ekki keypt af
Palestínumanni sem rekur heildsölu;
getur LÍÚ haft áhrif á mannaráðningar
prófessora út frá því hvaða skoðun
viðkomandi hafa á kvótakerfinu? Allir
hugmyndafræðilegir hópar og hags­
munasamtök sem hafa sterkar skoð­
anir í einhverja átt telja sig alltaf vera
handhafa sannleikans og að stríð
þeirra sjálfra sé heilagt sama hvort
grundvöllur þeirrar vissu byggir á
hagsmunum eða hugmyndafræði: Há­
skólinn má ekki láta undan þrýstingi
þeirra við ákvarðanatöku í einstökum
málum.
Brotamaðurinn Jón Baldvin, sem
var kærður, úthrópaður og ærulítill
orðinn vegna girndar sinnar, stendur
nú uppi sem fórnarlambið í málinu
en ekki ljóti karlinn. Háskóli Íslands
á skilið að vera réttilega gagnrýndur
fyrir að heimila Jóni Baldvini ekki að
halda fyrirlestra í skólanum sem snú­
ast um stjórnmál en ekki kynferðis­
mál. Jón Baldvin er búinn að lýsa yfir
iðrun út af blautlegum bréfum sínu
og kynferðisáreitni í garð frænku konu
sinnar, lögreglan rannsakaði kæru­
efni á hendur honum en hann var ekki
ákærður. Hann getur vel kennt stjórn­
mál þó siðfræðin væri kannski ekki
við hæfi – en hver okkar er svo sem
syndlaus.
Jón Baldvin hefur tekið út sína
refsingu og tekur hana út á hverjum
degi hjá dómstóli götunnar; dómur
sem hann á skilið miðað við fram­
ferði sitt í garð táningsstúlkunnar. Ætli
Jón Baldvin viti það ekki best sjálfur
að orðspor hans hefur beðið hnekki
en ætli hann taki því ekki bara eins og
hverju öðru hundsbiti, orðnum hlut
sem hann sjálfur veit að hann ber
einn ábyrgð á. Dómur sögunnar yfir
Jóni Baldvini mun alltaf litast af þeirri
staðreynd að hann er skilgreindur
dónakarl sem klæmdist við barnunga
stúlku – kannski fleiri en eina. Auðvit­
að vill hann samt eiga afturkvæmt.
Boðskapurinn sem Háskóli Íslands
sendir út í samfélagið með því að
banna Jóni Baldvini að kenna við skól­
ann er á þá leið að menn eins og hann
geti ekki átt afturkvæmt út í samfélag­
ið út af siðferðisbrotum sínum. Jafnvel
þó að Jón Baldvin hafi beðist afsökun­
ar á brotum sínum þá er það ekki nóg
að mati háskólans: Hann er og verður
persona non grata. Lærdómurinn af
málinu er því sá að háskólinn fyrirgefi
Jóni Baldvini ekki þrátt fyrir afsökunar­
beiðnina; þ.e.a.s. háskólinn tekur af­
sökunarbeiðnir ekki gildar, líkt og okk­
ur er kennt að gera með boðskap og
innrætingu fyrirgefningarinnar.
Í þessum skilningi má líkja stöðu
Jóns Baldvins við stöðuna sem að­
alsögupersónan í skáldsögu J.M.
Coetzees, Vansæmd, var í. Persónan,
háskólakennarinn David Lurie, hafði
flekað einn af nemendum sínum og úr
varð mikið hneykslismál. Nefnd innan
skólans var látin fjalla um mál Luries
og var honum sagt að hann slyppi við
brottrekstur ef hann iðraðist og bæð­
ist afsökunar á siðferðisbrotum sínum.
Lurie, öfugt við Jón Baldvin, hins vegar
neitaði að iðrast og biðjast afsökunar
af því að hann sá ekki eftir neinu. Lurie
var því rekinn úr skólanum og missti
allt, æruna og lífsstarfið sitt.
Í bók Coetzee er Lurie gefinn kostur
á að biðjast afsökunar, bæta ráð sitt og
halda starfi sínu – hvað svo sem orð­
spori hans líður. Háskóli Íslands gefur
Jóni Baldvini hins vegar engan séns á
að bæta ráð sitt og vinna við skólann í
núinu eða framtíðinni, jafnvel þó hann
hafi bara átt að vera aumur gestafyrir­
lesari í einu skitnu námskeiði. Með
öðrum orðum þá fær Jón Baldvin
engan séns innan veggja háskólans út
af vansæmd sinni og skömm í bréfa­
málinu: Boðskapurinn er að best væri
bara fyrir Jón Baldvin að skríða ofan í
holu einhvers staðar og loka augun­
um með hendur í skauti því nærveru
hans eða starfskrafta sé ekki krafist
út af skömm hans. Fyrir vikið snýst
vansæmd Jóns Baldvins upp á Krist­
ínu Ingólfsdóttur og Háskóla Íslands;
háskóla sem getur ekki fyrirgefið þeim
sem hafa beðist afsökunar fyrir aug­
ljós brot og vísa þeim þess í stað niður
í myrkrið.
Líklega þarf Kristín á endanum
að ganga til fundar við Jón Baldvin,
krjúpa á kné og biðja þennan breyska
og bráðláta en litríka karakter auð­
mjúklega afsökunar á því fyrir hönd
háskólans að hafa brotið á honum og
bjóða hann velkominn aftur til starfa.
Aðeins þannig getur háskólinn bætt
fyrir mistök og dregið úr vansæmdinni
sem hvílir nú yfir honum. n
Spenna í Framsókn
n Næstum því áþreifanleg
spenna er innan þingflokks
Framsóknarflokksins vegna
ráðherrastólsins sem verð­
ur úthlutað á næstunni.
Sigmundur Davíð Gunnlaugs-
son forsætisráðherra hefur
með öllum tiltækum ráðum
haldið Vigdísi Hauksdóttur
utan ríkisstjórnarinnar en
nú kann að fara svo að hann
þori ekki lengur að stíga ofan
á hana í óþökk Guðna Ágústs-
sonar og fleiri ráðamanna úr
þeim hluta flokksins.
Söguburður
n Sigmundur Davíð Gunnlaugs-
son forsætisráðherra hefur
ekki í annan
tíma verið
umdeildari.
Ekkert bólar
á því að lof­
orð um stór­
fellda skulda­
niðurfellingu
verði uppfyllt. Þá er mikið
rætt um slökun hans í sumar.
Sjálfur reifaði hann bágindi
sín í þættinum Sprengisandi
á Bylgjunni og lýsti því að
dreift væri um sig sögum. Þar
væru þó ekki formenn stjórn­
arandstöðunnar að verki.
Aðkomumaður
í rusli
n Sigurður G. Guðjónsson,
lögmaður og útivistargarp­
ur, hefur klifið hæstu fjöll
og stundað útivist árum
saman. Nú hefur hann fund­
ið sér nýtt áhugamál eins
og DV greindi frá á mánu­
daginn. Hann gengur um
Árbæinn og hreinsar rusl
eftir samferðamenn sína.
Hann mynd­
ar síðan af­
raksturinn
og birtir á
Facebook.
Sigurður er
reyndar „að­
komumað­
ur“ í Árbæ því lögheimili
hans er á Þingeyri þar sem
umgengni fólks er að sögn
til sóma.
Gnarr gegn Guði
n Jón Magnússon lögmaður
fjallar í pistli um nýja bar­
áttu borgar­
stjórans gegn
Guði. „Jón
Gnarr er ekki
sá fyrsti og
verður ekki
sá síðasti
sem ákveður
að berjast gegn Guði. Það er
hans mál. Hins vegar er mið­
ur þegar menn byggja skoðun
á staðreyndavillum eins og
borgarstjóri gerir,“ skrifar Jón.
Þarna vísar hann til þess að
Jón Gnarr nefni Guð í tengsl­
um við ólík trúarbrögð og að
trúin leiði til geðveiki. Segir
Jón að meira að segja borgar­
fulltrúar Sjálfstæðisflokksins
hafi lýst velþóknun á „þessu
nýjasta rugli borgarstjórans“.
Þetta er enda-
laus sóðaskapur
Þetta var mjög skemmti-
legt og lærdómsríkt
Sigurður G. Guðjónsson hreinsar drasl í Reykjavík. – DV Margrét Sigfúsdóttir kenndi föngum að elda og þrífa. – DV
Vansæmd rektors„Getur fámennur hóp-
ur fasista beitt skól-
ann þrýstingi ef þeldökk-
ur maður verður ráðinn til
starfa við hann.
„Þess vegna er það
mikil einföldun hjá
borgarstjóra að lýsa því yfir
að valdið sé hans og félaga
hans í borgarstjórn.
Borgarstjóri, völlurinn og valdið
Leiðari
Ingi Freyr
Vilhjálmsson
ingi@dv.is
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Fréttastjóri menningar: Símon
Birgisson (simonb@dv.is) Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjónarmaður helgarblaðs og innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og
vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 4. september 2013 Miðvikudagur
MynD SiGtRyGGUR ARi
Af blogginu
Guðmundur Hörður
Guðmundsson
Höfundur er formaður Landverndar.