Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1911, Page 128

i 22
Opinberar byggingar í Reykjavík, sera ekki svara húsaskatti, voru taldar i
LHSK 1909 bls. 37 ................................................... 585,000 kr.
Þar við bætist nú Safnabyggingin .................................. 200,000 —
Hálf opinberar byggingar í Rvík...................................... 332,600 —
Virðingarverð opinberra húseigna á öðrum stöðum á landinu.......... 126,100 —
Á öllu landinu 1243,700 kr.
Næstum allur bærinn er bygður úr trje. Ýmsar opinberar byggingar eru úr
steini. Steinöldin stendur fyrir dyrum um land alt og í Reykjavík sömuleiðis. Land-
sjóður mun hafa heitið sjálfum sjer því, að bj'ggja ekki úr öðru en steini hjcr eflir,
og óhætt er að segja, að það sje viturlega ráðið. í sveitum eru menn sumstaðar
farnir að byggja úr steini, þar sem bygð eru heil hús eða heilir sveitabæir, og það má
segja með sanni, að hefðu landsmenn komist upp á að byggja úr steini á 14. cða
15. öld, þá gæti engum blandast hugur um það, sem færi hjer um sveitir, að hann
væri að ferðast um gamalt menningarland. — Það sem verður að varast, er að
byggja há eða veik steinliús á jarðskjálftasvæðinu. Steinbyggingar munu vera orðn-
ar tíðari en menn alment grunar. Steinlímið er hægra að flytja en timbur, og
steinlím i heilt hús er án efa milclu ljettara, en timbur í húsið. Sandur eða grjót í
steinsteypu er víðast hvar fyrir liendi, en járnteina í veggi úr steinsteypu verður al-
staðar að kaupa að. Að steinbygginga-öldin er byrjuð vita menn, en hve mikil sú
byrjun er, er óvíst enn. í fólkstalinu 1910 var gjört ráð fyrir að skýrslur fengist
um allar byggingar á landinu, þegar þær skýrslur koma út, fæst um leið nokkurs-
konar landabrjef yfir hvernig byggingarnar voru árið 1910. Það er að eins byrjunin
og hún góð.
í upplýsingum um fólkstalið 1. des. 1910 eru jafnframt skýrslur um það,
úr hverju efni bygt er um land alt. í þeim skýrslum eru einnig upplýsingar um,
hvernig Reykjavík er bygð. 1879 voru talin 142 hús i Reykjavík, sem voru virt á
500 kr. eða meira. Þar voru þá taldir 161 stein- og torfbæir, næstum allir virtir
minna en á 500 kr. Svo iná ætla að þá liafi verið 300 húsnæði fyrir fjölskyldur,
og meiri hluti þeirra hafi verið úr torfi, eða sá hlutinn sem ekki er talinn með
þessum 142 húsum, sem voru virt á meira en 500 kr. 1909 er tala húsanna í
Reykjavík 1165. Þar i eru líka lalin hús þó þau sjeu virt minna en á 500 kr., en
þau hús eru nú orðin sár fá. Úr fólkstalsskýrslunum hefur verið dregin skýrsla
eftir götum, sem sýnir hvernig Reykjavík var bygð 1. des. 1910. Hjer á eftir er
skýrsla um virðingarverð og húsatölu í öllum helstu götum Reykjavikur, og þessar
skýrslur koma vel heim hvor við aðra, þegar þess er gætt, að önnur skýrslan er
yfir götur bæjarins 1. janúar 1909, en hin, eins og áður var sagt, tveim árum síðar.
Síðari skýrslan hefur lítið eitl fleiri hús en sú fyrri, því litið hefur verið bygt. Eins
á sjer stað lítifjörleg ósamræmi milli gatna, sem aðallega kemur af þvi, að sum hús
standa t. d. miðja vega milli tveggja gatna, og eru talin ýmist með þessu eða liinu
strætinu. Sum hús standa ein sjer út af fyrir sig, án þess að hægt sje að segja
hvert sje eðlilegasl að telja þau. Af þessu kemur ósamræmi hjer og hvar í töfi-
unni, sem lijer fer á eftir, við töfluna yfir virðingarverðið, húsatölu og fleira.
Ef þess er nú gætt, sem áður var sagt, að fyrir 30 árum var liðugur helm-
ingur af öllum íverustöðum í bænum torfbæir, veggirnir voru úr torfi og grjóti,
þakið iir torfi, liálf þil voru vanalega eitt eða tvö, og íbúðarstofan ‘þiljuð [innan
oftast nær, og þess er aftur gætt, að nú (%o 10) eru torfbæirnir að eins orðnir 1,2%,
þá kemur það skýrt í ljós hve afarmikil breyting er orðin á byggingarmátanum í
bænum. Eftir að hegningarhúsið var bygt, komu upp múrarar hjer í bænum.