Lögmannablaðið - 01.11.2008, Blaðsíða 26

26 < LÖGMANNABLAÐIÐ – 3 / 2008
Sjónarmið um réttaröryggi og neytendavernd eru helstu
ástæður þess að lögmenn hafa einkarétt ti l
málflutningsstarfa hér á landi. Þó vissulega séu rök fyrir
því að fólk hafi frelsi til að ákveða hvern það velur til að
flytja mál fyrir sína hönd þá virðist nokkuð almenn sátt
um þennan einkarétt lögmanna. Sú þróun er auk þess
í takt við þá þróun sem orðið hefur hjá öðrum
starfsstéttum með lögverndun starfsheita og löggildingu
réttinda. Þá má segja að þessi höft á frelsi manna til að
velja sér málflutningsmann séu minni eftir því sem
lögmenn verða fleiri. Fjórir háskólar geta nú útskrifað
lögfræðinga hér á landi og því ætti enginn skortur að
verða á lögmönnum á næstu árum og áratugum.
Málið vandast hins vegar þegar litið er til Hæstaréttar
þar sem töluverðar skorður eru við því að
héraðsdómslögmenn geti flutt mál fyrir Hæstarétti.
Hver er hæfastur?
Ekki verður séð að réttaröryggi eða neytendum stafi
nokkur hætta af því að héraðsdómslögmenn flytji mál
fyrir Hæstarétti. Þvert á móti má segja að sá lögmaður
sem komið hefur lengst að málinu, unnið það í heild
sinni fyrir héraðsdómi og komið fram fyrir hönd
umbjóðanda síns jafnvel um árabil, sé hæfastur til að
flytja viðkomandi mál fyrir Hæstarétti.
Hafi lögmaður öðlast réttindi til að flytja mál fyrir
héraðsdómi má telja fullvíst að hann sé hæfur til að
flytja mál fyrir Hæstarétti. Alltént má fullyrða að þau
skilyrði sem sett eru til að öðlast réttindi til að vera
hæstaréttarlögmaður tryggi ekki að lögmaður verði
betri til að flytja mál fyrir Hæstarétti en hver annar
héraðsdómslögmaður.
Mismunandi reglur landa
Það er nokkuð misjafnt hvernig þessum málum er
háttað í nágrannalöndum okkar. Í Bandaríkjunum er
einungis gerð krafa um að lögmaður hafi haft réttindi
til að flytja mál í einhverju fylki í að minnsta kosti þrjú
ár. Önnur skilyrði eru formlegs eðlis, svo sem að leggja
inn umsókn og greiða þóknun. Í Danmörku þarf
lögmaður að hafa starfað í 5 ár fyrir landsrétti og fá
yfirlýsingu frá viðkomandi rétti um að hann hafi
þekkingu í réttarfari áður en hann getur flutt mál fyrir
Hæstarétti.
Val almennings
Það á að sjálfsögðu að vera val umbjóðandans,
almennings í landinu, hvern hann ræður til að flytja
mál sitt. Það er réttaröryggið sem málið snýst um. Það
er meira en næg trygging fyrir réttarríkið að aðilar
dómsmála hafi ekki val um það almennt hver flytur mál
þeirra, þar sem lögmenn hafa einkarétt til málflutnings,
þó takmarkanirnar séu ekki enn meiri.
Katrín Helga Hallgrímsdóttir, hdl.
Er þörf á aðgreiningu
málflutningsréttinda?