Lögmannablaðið - 01.12.2008, Blaðsíða 10

10 < LÖGMANNABLAÐIÐ – 4 / 2008
segði einfaldlega að við sérstakar og
mjög óvenjulegar aðstæður á fjár­
málamarkaði væri fjármála ráðherra
fyrir hönd ríkissjóðs heimilt að reiða
fram fjármagn til að stofna nýtt
fjármálafyrirtæki. Að mati Sigurðar
virtist þessi lagastoð fremur veik og
þyrfti að bæta þar úr.
Stjórnsýsluréttur og
neyðarlögin
Margrét Vala Kristjánsdóttir, lektor
við lagadeild Háskólans í Reykjavík,
undirstrikaði í fyrirlestri sínum að
með 8. mgr. 5. gr. neyðarlaganna
hefði fjölmörgum grundvallarreglum
stjórnsýsluréttarins verið vikið til
hliðar við hinar sérstöku ráðstafanir
sem Fjármálaeftirlitinu væri heimilt
að grípa til á grundvelli laganna.
Benti hún sérstaklega á að í athuga­
semdum við greinina væri hnykkt á
nauðsyn þess að Fjármálaeftirlitið
gæti brugðist hratt við ef hætta
steðjaði að fjármálastöðugleika á
Íslandi.
Margrét Vala sagði að með laga­
ákvæðinu væru ákvæði stjórn sýslu­
laganna sem tryggðu andmæla­ og
upplýsingarétt vikið til hliðar og
sama gilti um tilkynningarskyldu,
birtingu ákvarða og leiðbeiningar og
skyldu til rökstuðnings. Þá væri vikið
til hliðar ákvæðum sem vörðuðu
afturköllun stjórn valds ákvarðana og
kæruheimildir. Eftir sem áður giltu
ákvæði I.­III. kafla stjórnsýslulaga
um málsmeðferð og ákvarðanir
Fjármálaeftirlitsins og skilanefnda.
Gildi yfirlýsinga ráðamanna
að þjóðarétti
Í eftirmála bankahrunsins beindist
athygli fjölmiðla að samskiptum
ráðamanna hér á landi við ráða­
menn í Bretlandi vegna svokallaðra
Icesave­ deilu og beitingu hryðju­
verkalaga í Bretlandi gegn íslenskum
hagsmunum. Meðal þess sem til
umræðu var í þessum eftirmála voru
hljóðrituð samtöl einstakra ráðherra
ríkjanna. Í fyrirlestri sínum fjallaði
Þórdís Ingadóttir, dósent við laga­
deild Háskólans í Reykjavík, um
þjóðréttarlegt gildi yfirlýsinga sem
fram færu á milli ráðamanna. Fram
kom hjá Þórdísi að óumdeilt væri að
ríki gætu gengist undir þjóðréttar­
legar skuldbindingar með einhliða
yfirlýsingu. Þá væru þjóðhöfðingjar,
forsætisráðherrar og utanríkis­
ráðherrar sjálfkrafa taldir hafa um­
boð til að skuldbinda ríki vegna eðlis
starfa þeirra.
Sagði Þórdís að mat á því hvort
yfirlýsing ráðamanna teldist hafa
þjóðréttarlegt gildi réðist einkum af
þremur atriðum: Skýrleika yfir lýs­
ingarinnar, hver ásetningur gefanda
hefði verið og loks hvaða væntingar
viðtakandi hefði haft og hvort hann
hefði verið í góðri trú. Þá kom fram
hjá Þórdísi að innanlandsréttur gæti
aldrei verið afsökun fyrir því að
uppfylla ekki þjóðréttarlega skuld­
bindingu. Hins vegar yrði jafnan að
gera greinarmun á yfirlýsingum og
samningaviðræðum milli ríkja.
Icesave í brennidepli
Gunnar Þór Pétursson, sérfræðingur
við lagadeild Háskólans í Reykjavík,
fjallaði í erindi sínu á fundinum um
álitaefni sem vörðuðu Evróputil­
skipun um innstæðutryggingakerfi,
einkum með hliðsjón af skuld­
bindingum íslenska ríkisins vegna
svokallaðra Icesave reikninga sem
verið höfðu mjög í umræðunni. Fór
Gunnar almennt yfir t i lgang
tilskipunarinnar og bótaábyrgð ríkja
að Evrópurétti.
Þegar kom að mati á því hvort
íslenska ríkinu væri skylt að bæta
tjón innstæðueigenda í erlendum
útibúum íslensku bankanna þá sagði
Gunnar Þór að margvísleg rök hnigu
að því að svo væri. Í fyrsta lagi að
tilgangurinn með tilskip uninni væri
skýr, þ.e. að tryggja að innistæðu­
eigendur töpuðu ekki innistæðum
undir 20 þúsund evrum, og að
innistæðutryggingar í útibúum
erlendis væru sérstaklega tilgreindarí
markmiðum tilskipunarinnar. Í öðru
lagi bæri íslenska ríkinu að tryggja
með innleiðingu að staðið væri við
ofangreinda skuldbindingu, þ.e. að
markmið væri náð. Í þriðja lagi að ef
íslenska tryggingarkerfið tryggði
ekki innistæðueigendur upp að 20
þúsund evrum þá hefði tilskipunin
ekki verið réttilega innleidd.
margrét Vala Kristjánsdóttir. Þórdís ingadóttir.