Lögmannablaðið - 01.12.2008, Blaðsíða 26

26 < LÖGMANNABLAÐIÐ – 4 / 2008
Hjördís sagði málskostnaðarákvarðanir í einkamálum
eilífðardeilumál lögmanna og dómara og taldi upp þá
gagnrýni sem lögmenn hafa komið á framfæri:
„Í fyrsta lagi eru málskostnaðarákvarðanir ekki eða lítt
rökstuddar. Það skýtur skökku við að hluti af dóms­
úrlausn sé í engu rökstuddur og fer í sjálfu sér gegn 1.
mgr. 114. gr. laga um meðferð einkamála, þar sem segir
að forsendur skuli fylgja dómsorði. Máls kostnaður er
ein af kröfum aðila máls og því þurfa forsendur að liggja
til grundvallar þeim hluta dómsorðs sem þá kröfu
varðar, eins og aðrar kröfur.
Í öðru lagi er umtalsvert misræmi á milli dómara í
málskostnaðarákvörðunum þegar mál ganga til efnis­
dóms.
Í þriðja lagi endurspegla málskostnaðarákvarðanir í
frávísunarmálum ekki að á því stigi hefur málið meira
og minna verið unnið, lögmaðurinn hefur þá skilað
mestum hluta vinnu sinnar. Málflutningur til efnisdóms
er ekki meginþorri vinnu lögmannsins.
Í fjórða lagi þá telja lögmenn það mikið álitaefni hvort
málskostnaðarákvarðanir samrýmist fyrirmælum 21.
kafla laga um meðferð einkamála. Eru menn þá aðallega
að hugsa um ákvæði 1. mgr. 130. gr. laganna sem mælir
fyrir um að sá sem tapi máli í öllu verulegu skuli að
jafnaði dæmdur til að greiða gagnaðila sínum máls­
kostnað.
Nú er það svo að lögmenn skila alla jafna máls kostn­
aðarreikningum við aðalmeðferð. Það sem meira er þá
skila margir lögmenn einnig útprentun úr rafrænu
bókhaldskerfi, sem sýnir einnig innborganir frá umbjóð­
andanum. Þrátt fyrir þetta víkja dómarar í flestum til­
vikum verulega frá umkröfðum málskostnaði, líka í
þeim málum sem annar aðilinn tapar því í öllu veru­
legu.
Þá vaknar sú spurning hvort það samrýmist fyrr­
nefndu lagaákvæði. Það stenst varla sérstaklega ef litið
er til 3. mgr. 130. gr. laganna, sem mælir fyrir um tilvik
þar sem dæma má aðila til að bera hluta málskostnaðar.
Með öðrum orðum vaknar sú spurning; hvers vegna
ætti að mæla fyrir um það í 3. mgr. hvenær dæma má
aðila til að bera hluta málskostnaðar, ef það felst ekki í
1. mgr. að dæma skuli aðila til að bera allan málskostnað
gagnaðila síns?
Þá má líka velta því fyrir sér hvers vegna dómarar víki
alla jafna verulega frá umkröfðum málskostnaði. Ég hef
í störfum mínum heyrt því fleygt að dómarar telji sig
með þessu hafa áhrif á málafjölda fyrir dómstólunum.
Hér er þó rétt að benda á að sú háttsemi ynni beinlínis
gegn reglunni um aðgang borgaranna að dómstólum,
auk þess sem lög mæla ekki fyrir um þess konar hlutverk
dómara.
Ég hef líka heyrt því fleygt að einhverjir dómarar telji
umkrafinn málskostnað hafa einfaldlega verið hærri en
lögmenn ættu að fá greiddan. Dómarar séu því með
þessu að tempra einhvern veginn hvað lögmenn fái
greitt fyrir sína vinnu.
Það viðhorf er mjög alvarlegt ­ hinn kaldi sannleikur
er að í öllum grundvallaratriðum hafa málskostn­
Hjördís Halldórsdóttir, hdl.
Eilífðardeilumál
lögmanna og dómara
Ræða á aðalfundi Dómarafélags Íslands
Í lok nóvember ávarpaði Hjördís Halldórsdóttir, varaformaður Lögmannafélags Íslands, aðalfund
Dómarafélags Íslands. Meðal annars ræddi Hjördís um málskostnaðarákvarðanir í einkamálum og verður
sá kafli ræðunnar birtur hér. Ræðan í heild sinni er birt á heimasíðu LMFÍ.