Öldrun - 01.11.2007, Blaðsíða 18

1
www.oldrun.net ÖLDRUN – 25. árg. 2. tbl. 2007
Hirsla – varðveislusafn Land­
spítalans (LSH) var opnuð
formlega þann 19. maí 2006 á
„Vísindum á vordögum“ sem er árlegur vísindadagur LSH.
Hirslan er byggð upp og henni stýrt af starfsmönnum
bókasafns LSH.
Tilgangur Hirslunnar
Aðal markmið með Hirslunni er að vista, varðveita
og miðla útgefnu vísindaefni og fræðsluefni sem starfs­
menn LSH hafa unnið og gera það aðgengilegt á heims­
vísu í opnum aðgangi (e. open access). Háskólar og aðrar
rannsóknastofnanir víða um heim hafa sett á stofn slík
rafræn varðveislusöfn (e. open repositories). Helsti hvat­
inn að stofnun varðveislusafna er síaukin rafræn útgáfa
fagtímarita sem kallar á lausnir varðandi örugga varð­
veislu vísindaniðurstaðna. Ennfremur gera ýmsir alþjóð­
legir styrktarsjóðir kröfu um að niðurstöður rannsókna
sem þeir hafa veitt fé til séu birtar í opnum aðgangi. Þá
er ótalin sú þróun sem orðið hefur á alþjóðlegum útgáfu­
markaði vísindatímarita að þau ganga kaupum og sölum á
markaði sem getur þýtt að bókasöfn þurfa að kaupa aftur
aðgang að tímaritum sem þau höfðu í áskrift áður.
Opin rafræn varðveislusöfn eru svar bókasafna, háskóla
og rannsóknastofnana um allan heim við þessari þróun.
Hvað er í Hirslunni?
Hirslan er s.k. blendingssafn, þ.e. sambland af altexta
gagnasafni (e. fulltext database) þar sem hægt er að ná
í handritið/greinina í heild sinni og bókfræðigagnasafni
(e. bibliographic database) þar sem einungis koma fram
upplýsingar um höfund, titil, útgáfustað, útgáfuár og þess
háttar og tengt er í allan texta á vefsetri erlendra útgef­
enda. Þess ber að geta að aðgangur að tímaritsgreinum á
vefsetrum útgefenda er ýmist takmarkaður við LSH eða
Ísland ef um landsaðgangstímarit er að ræða.
Eins og fram kemur hér á undan er Hirslan stofnuð
til að varðveita vísinda­ og fræðsluefni starfsmanna LSH.
Í þeirri vinnu við efnissöfnun sem átt hefur sér stað kom
upp sú umræða að rafrænn aðgangur að efni frá öðrum
en starfsmönnum LSH væri ekki nægjanlega góður og í
sumum tilfellum enginn. Var því ákveðið að hafa samband
við ritstjórnir íslenskra fagtímarita á heilbrigðissviði og
bjóða þeim að vista altexta greinar úr þeim tímaritum í
Hirslunni til að auka sýnileika,
útbreiðslu og aðgengi. Meðal
þeirra tímarita sem þegið hafa
boðið eru Læknablaðið, Tannlæknablaðið og Öldrun.
Hvernig finnast greinar í Hirslunni?
Í Hirslunni sjálfri er hægt að leita á svipaðan hátt og
í öðrum bókfræðilegum gagnasöfnum, t.d. að höfundi,
titli o.s.frv. Einnig er hægt að leita eftir efnisorðum bæði
á ensku og íslensku. Ensku efnisorðin eru s.k. Medical
Subject Headings frá National Library of Medicine sem
notuð eru t.d. í PubMed. Íslensku efnisorðin eru úr sama
kerfi og notað eru í Gegni, landskerfi bókasafna. Leit­
arviðmót Hirslunnar er enn sem komið er einungis á
ensku, enda um erlendan hugbúnað að ræða, en unnið er
að íslenskun þess.
Leitarvélin Google finnur allar greinar sem vistaðar
eru í Hirslunni og eykur það mjög sýnileika þeirra höfunda
sem eiga efni í Hirslunni.
Hvers vegna að vista greinar í Hirslunni?
Kostir Hirslunnar eru margvíslegir og nýtast ólíkum
hópum fjölbreyttan hátt.
Dæmi:
• Fyrir vísindamenn og höfunda verður einfaldara
að koma rannsóknum og skrifum á framfæri og
aðgangur að þeim verður tryggður.
• Fyrir starfsmenn og nemendur tryggir safnið einfalt
og vel skipulagt aðgengi að vönduðu íslensku
vísinda­ og námsefni sem vinnufélagar eða kenn­
arar þeirra hafa skrifað. Efnið er aðgengilegt óháð
staðsetningu og tíma.
• Fyrir almenning verður auðveldara að nálgast
fræðsluefni á íslensku.
Nánari upplýsingar um Hirsluna má finna á vefslóð­
inni:
http://www4.landspitali.is/lsh_ytri.nsf/pages/busv_0005
Hirslustjóri: Ósvaldur Þorgrímsson
Netfang: hirsla@landspitali.is
Sími: 543 1451
FRÆÐSLA OG SÍMENNTUN Í ÖLDRUNARGEIRANUM
Hirsla – varðveislusafn LSH
Varðveitir greinar úr Öldrun
www.hirsla.lsh.is
Hjartamagnýl
– Dýrmæt forvörn
Notkunarsvið og skömmtun: Hjartamagnýl inniheldur 75 mg af asetýlsalisýlsýru sem hefur segavarnandi áhrif.
Hjartamagnýl er notað sem fyrirbyggjandi meðferð gegn blóðtappamyndun og fyrirbyggjandi hjá sjúklingum með
hjartaöng og hjartadrep. Minnkar einnig líkur á blóðþurrðareinkennum frá heila og líkum á heilaslagi.
Skammtastærðir: 75-150 mg daglega. Lyfið er ekki ætlað börnum. Varúðarreglur: Einstaklingar sem hafa ofnæmi
fyrir asetýlsalisýlsýru eða öðrum salisýlötum ættu ekki að taka lyfið. Einstaklingar sem eru með astma,
blæðingarsjúkdóma eða virkt magasár ættu ekki að nota lyfið. Meðganga/brjóstagjöf: Takmörkuð reynsla er af
notkun lyfsins hjá þunguðum konum og er ekki mælt notkun á meðgöngu og alls ekki síðustu 3 mánuðina nema
að höfðu samráði við lækni, þó aldrei síðustu 5 daga fyrir áætlaða fæðingu. Lyfið berst í brjóstamjólk.
Aukaverkanir: Hjartamagnýl getur valdið aukaverkunum eins og ofnæmi, astma, meltingaróþægindum og jafnvel
sárum á magaslímhúð. Lesið vandlega leiðbeiningar sem fylgja lyfinu. Desember 2006.
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
-
9
0
2
5
-
A
c
ta
v
is
7
0
5
0
8
0