Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2008, Blaðsíða 39

37
Tímarit um menntarannsóknir, 5. árgangur 2008
allir háskólarnir skyldu stunda rannsóknir,
sem á alþjóðavísu er eitt af meginhlutverkum
háskóla. Í 2. grein laganna segir: „ ... háskóli
er menntastofnun sem jafnframt sinnir
rannsóknum ef svo er kveðið á um í reglum og
starfsemi hvers skóla.“ Þá buðu þessir skólar
ekki allir upp á nám til æðri háskólagráðu.
Í 2. töflu er tekið mið af töflu 4.1 hjá Jóni
Torfa Jónassyni (2004b, bls. 141) þar sem sýnt
er yfirlit um uppruna og þróun háskólastigs
og starfsemi íslenskra háskólastofnana árið
2001samkvæmt því sem lög eða skipulagsskrár
tilgreina.
Tafla 2 sýnir að í sérlögum eða skipulags-
skrám var einungis kveðið á um að rannsóknir
væru stundaðar í fjórum af átta háskólum,
meistaranám var einungis starfrækt í
þrem háskólum og tveir voru með nám til
doktorsgráðu.
Mikil þróun hefur hins vegar átt sér stað
síðan 2001 og samkvæmt lögum um háskóla
frá 2006 eiga allar háskólastofnanir að stunda
rannsóknir. Samkvæmt lögunum eiga þær
einnig að sækja um heimild til að starfrækja
meistaranám eða doktorsnám. Tafla 3 sýnir
samanburð á akademískri starfsemi háskólanna
árið 2001 og 2008.
Tafla 3 sýnir að árið 2008 stunda allir
háskólarnir rannsóknir, enda kveðið á um það
í lögum um Háskóla nr. 63/2006. Sjö af átta
háskólum starfrækja nám til meistaraprófs,
þrír af átta bjóða upp á nám til doktorsgráðu
og Háskólinn í Reykjavík er með doktorsnám
í undirbúningi. Þessi samanburður sýnir
öra þróun innan íslenska háskólastigsins,
stofnanirnar eru smám saman að uppfylla þær
kröfur sem yfirleitt eru gerðar til háskóla.
Er íslenskt millikerfi í sjónmáli
eða liggur leiðin enn í háskólana?
Millikerfi er ekki greinanlegt á íslenska
háskólastiginu og það greinir þróun þess fyrst
og fremst frá þróun háskólastigsins annars
staðar á Norðurlöndum, að því sænska þó að
vissu marki undanskildu. Íslenska háskólastigið
er einnig ungt í samanburði við háskólastig
hinna landanna. Það vekur upp þá spurningu
hvort um sé að ræða tímabundið ástand og
að íslenskt millistig geti verið í þann veginn
að skapast. Nokkur teikn eru á lofti um að
svo geti verið. Það verður að hafa hugfast að
breytingarnar í nágrannalöndum okkar, sem
hér hafa verið raktar, fólust að verulegu leyti
í því að skólar eða einstakar námsgreinar
sem voru á framhaldsskólastigi færðust smám
saman upp í kerfinu, stundum upp á millistig,
stundum nokkuð beint á háskólastig; þótt það
hafi einkum átt við hér á landi hvað varðar hina
formlegu hlið þar sem greina má stigvaxandi
breytingar á bak við lagarammann.
Þegar litið er til þróunar nokkurra íslenskra
2. tafla. Yfirlit um uppruna, þróun og starfsemi háskóla 2001.
Stofn-
ár
Háskóli
ár
Rannsóknir Bakkalár-
gráða
Masters-
gráða
Doktors-
nám
Háskóli Íslands (HÍ) 1911 1911 já já já já
Kennaraháskóli Ísl. (KHÍ) 1908 1971 já já já já
Tækniskólinn (TS) 1964 1973 nei já nei nei
Háskólinn á Akureyri (HA) 1987 1987 já já já nei
Háskólinn í Reykjavík (HR) 1998 nei já nei nei
Listaháskóli Íslands (LHÍ) 1932 1999 nei já nei nei
Landbúnaðarháskólinn
Hvanneyri (LHH)
1947 1999 já já nei nei
Viðskiptaháskólinn á Bifröst (VHB) 1918 1994 nei já nei nei
Leiðin liggur í háskólana – eða hvað?