Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2008, Blaðsíða 88

86
Tímarit um menntarannsóknir, 5. árgangur 2008
kennara og foreldra sem snýr að ráðgjöf
til foreldra. Upplýsinga var aflað með
viðtölum og spurningalistum sem sendir
voru leikskólakennurum í Reykjavík og á
landsbyggðinni.
Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess
að ráðgjöf til foreldra sé verulegur þáttur í
starfi leikskólakennara að mati þeirra sjálfra.
Foreldrar sækja ráðgjöf til þeirra í talsverðum
mæli og virðist þörfin vera að aukast. Þá veita
leikskólakennarar ráðgjöf að eigin frumkvæði
eftir því sem þeim sýnist ástæða til. Ráðgjöfin
er fyrst og fremst á þremur sviðum, þ.e.
þroska og þroskafrávika barna, aga og almenns
uppeldis og umönnunar, svo sem varðandi
svefntíma og mataræði.
Um helmingur þátttakenda telur að
foreldrar leiti til þeirra vegna vaxandi trausts
á fagþekkingu þeirra. Þetta kemur ekki á óvart
því í viðhorfskönnun meðal starfsmanna í
leikskólum Reykjavíkur árið 2003 kom fram
að 97% starfsmanna álitu að foreldrar treystu
þeim mjög eða frekar vel í starfi (Leikskólar
Reykjavíkur, 2003). Nokkuð stór hluti
þátttakenda álítur að ástæða þess að foreldrar
leiti til þeirra sé aukið sjálfstraust og öryggi
þeirra sjálfra í starfi. Sú niðurstaða er einnig
í samræmi við niðurstöður framangreindrar
viðhorfskönnunar Reykjavíkurborgar, en þar
töldu 80% starfsmanna að hæfni þeirra nýttist
mjög eða frekar vel í starfi. Um 32% svarenda
töldu ástæðuna vera aukið óöryggi foreldra.
Það er nokkuð almenn skoðun innlendra og
erlendra fræðimanna að foreldrar þurfi stuðning
og ráðgjöf í foreldrahlutverkinu. Ýmsir nefna
breyttar þjóðfélagsaðstæður og breytt uppeldis-
og uppvaxtarskilyrði sem ástæður og benda
í því sambandi á útivinnu beggja foreldra,
langa dagvistun barna í leik- og grunnskólum,
veikari fjölskyldubönd, streitu og tímaskort
(Baldur Kristjánsson, 2006; Rodd, 2006; Sigrún
Júlíusdóttir, 2001). Baldur Kristjánsson (2006)
hefur áhyggjur af hraðanum í samfélaginu og
telur hann vera merki um tímaskort en of lítill
tími sé spennuvaldur í samskiptum barna og
foreldra. Börnin þurfi tíma með foreldrum
og samræður en hvort tveggja sé af skornum
skammti. Ekki er ólíklegt að það hafi áhrif á
hegðun barna að vaxa upp við slíkar aðstæður.
Sigrún Júlíusdóttir (2004) telur foreldra glíma
við samviskubit gagnvart börnunum sem geti
komið fram í undanlátssemi. Ætla má að þessi
veruleiki nútímaforeldra geti ýtt undir óöryggi
þeirra í uppeldishlutverkinu.
Almennt telja þátttakendur rannsóknarinnar
að agavandamál hafi aukist og að foreldrar
eigi erfiðara en áður með að setja börnum
sínum mörk. Mikill meirihluti þeirra finnur
fyrir tímaskorti foreldra líkt og kom fram í
rannsókn Bryndísar Garðarsdóttur og Jóhönnu
Einarsdóttur (2007) og segja að kröfur til
leikskólakennara hafi aukist mikið. Í könnun
Amalíu Björnsdóttur, Barkar Hansen og
Ólafs H. Jóhannssonar (2006) kom fram að
grunnskólakennarar eru sama sinnis og telja að
kröfur til þeirra hafi aukist verulega.
Yfir 86% þátttakenda líta á sig sem
sérfræðinga á sínu sviði. Það mætti ætla að
slíkt sjálfstraust stafaði af hærra menntunarstigi
leikskólakennara, en árið 1998 sameinuðust
Fósturskóli Íslands og Kennaraháskólinn og
eftir þann tíma útskrifuðust leikskólakennarar
með B.Ed. gráðu. Þegar niðurstöður eru
skoðaðar kemur í ljós að leikskólakennarar með
langa starfsreynslu (10 ár eða meira) virðast
fremur líta á sig sem sérfræðinga í umönnun
og uppeldi ungra barna en þeir sem hafa
skemmri starfsreynslu. Í síðarnefnda hópnum
eru þó hlutfallslega fleiri með háskólagráðu.
Það virðist því fremur vera reynslan en aukin
menntun sem veitir þetta sjálfstraust. Þeir sem
reyndari eru segjast oftar veita ráðgjöf að eigin
frumkvæði og þeir telja að foreldrar leiti oftar
til sín eftir ráðgjöf en þeir sem hafa styttri
starfsreynslu. Það bendir til þess að foreldrar
snúi sér fremur til þeirra sem eru reyndari í
starfi. Þessar niðurstöður eru í samræmi við
ályktanir Vander Ven (1988) og Katz (1995)
um að leikskólakennarar þurfi að hafa náð
traustri faglegri vitund og styrk í starfi áður
en þeir geti farið að bregðast af skilningi við
þörfum foreldra.
Foreldrar leita stöku sinnum til
leikskólakennara með persónuleg mál
Jónína Sæmundsdóttir og Sólveig Karvelsdóttir