Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2008, Side 43

41
Tímarit um menntarannsóknir, 5. árgangur 2008
gæti orðið mun árangursríkari ef um leið væri
hugað að námi að loknum framhalds skóla, námi
sem ekki væri undir merkjum háskólanna.
Þrátt fyrir þau rök sem hér hafa verið talin er
margt sem bendir til þess að Íslendingar haldi
sig við sameinað kerfi, sem nú virðist í raun
vera að þróast yfir í háskólaráðandi kerfi; það
þýðir að leið allra framhalds skóla nemenda liggi
í háskólana en ekki á sérstakt fagháskólastig.
Ástæðan er einkum fámenni og fjöldi
háskólanna. Almennt er talið að háskólar þurfi
að ná ákveðinni stærð, þ.e.a.s. nemendafjölda,
til að unnt sé að byggja upp nauðsynlega
stoðþjónustu og fjölbreytt námsframboð svo
og góðar aðstæður til rannsókna. Íslenskir
háskólar eru hins vegar flestir mjög fámennir á
alþjóðavísu sbr. 4. töflu hér fyrir neðan
4. tafla sýnir að flestir íslenskir háskólar eru
ákaflega litlir, að undanskildum Háskóla Íslands
sem verður með tæplega 12.000 nemendur eftir
sameining una við Kennaraháskóla Íslands.
Næstur kemur Háskólinn í Reykjavík með um
3.000 nemendur. Hinir háskólarnir eru allir mun
minni. Aðrar þjóðir leggja áherslu á að sameina
háskólastofnanir sem eru of litlar. Taka má
Finna sem dæmi, en samkvæmt fyrirhuguðum
breytingum á finnska háskólastiginu er m.a.
áætlað að sameina háskóla sem eru með
færri en 2.000 nemendur á næstu tólf árum
og það sama gildir um tækniskóla sem eru
með færri en 3.000 nemendur (Finnska
menntamálaráðuneytið, 2008).
Þar sem fjármögnun háskólakennslu er að
miklu leyti ákvörðuð samkvæmt reiknilíkani
sem byggist á nemendafjölda og þreyttum
einingum keppast há skólarnir við að laða til
sín nemendur. Þess vegna má færa ákveðin
rök fyrir því að talsmenn háskól anna myndu
beita sér gegn uppbyggingu milli stigs
milli háskóla og framhaldsskóla og teldu
ákjósanlegt að nemendur með viðbótarnám úr
framhaldsskólanum gætu haldið áfram námi
til diplómu innan háskólanna eða jafnvel hafið
nám til háskólagráðu.
Af frumvarpi til laga um framhaldsskóla
frá 2008 má ætla að ráðamenn menntamála
sjái einnig fyrir sér að viðbótarnám
framhaldsskólanna verði metið inn í háskólana
ef þess verður óskað. Í athugasemdum um
nýtt einingakerfi framhaldsskólanna er tekið
fram að það sé hið sama og í háskólunum og
sé það í samræmi við það sem gerist í þeim
löndum sem vinna samkvæmt Bologna-ferlinu
en þar færist í vöxt að boðið sé upp á nám
að loknum framhaldsskóla (e. post-secondary
education). Samræmt einingakerfi háskóla og
framhaldsskóla auðveldar mat á milli skólastiga.
Athugasemdir um viðbótarnám hníga í sömu
átt, en þar er átt við viðbótarnám að loknum
öðrum lokaprófum á framhaldsskólastigi,
svo sem nám til iðnmeistaraprófs í löggiltum
iðngreinum. Höfundar frumvarpsins gera ráð
fyrir að mælst verði til að þetta viðbótarnám
verði metið til eininga á háskólastigi samkvæmt
heimild í lögum um háskóla frá 2006.
Leiðin liggur því sennilega áfram í háskólana,
þrátt fyrir mikilvæg rök fyrir því að byggja upp
fagháskóla.
Abstract
Destination university – or what?
During recent decades governments have
tried to offer diversified higher education by
dichotomizing higher education, thus creating
a so-called binary system of higher education,
where non-university institutions exist parallel
to universities and offering a relatively short
professional course of education (Scott, 1995).
The mission of the non-university institutions
4. tafla. Fjöldi nemenda í íslenskum háskólum
2007.
Stofnanir Nemendafjöldi
HÍ 9.586
KHÍ 2.241
HR 2.907
HA 1.305
LHÍ 380
LBH 286
VHB 744
HH 121
Hagstofa Íslands, 2008
Leiðin liggur í háskólana – eða hvað?