Málfregnir - 01.05.1987, Qupperneq 28

{ næsta kafla er gefið sögulegt yfirlit
um íðorðafræði, hvernig luin er sprottin
upp af hagnýtri þörf en ekki málvísinda-
legum rótum. Sagt er frá braut-
ryðjendum á þessu sviði og greint frá
núverandi stöðu mála innan greinarinn-
ar. Einnig er gerð grein fyrir helstu
þáttum sem íðorðafræðin, styðst við, þ.e.
hefðbundinni málfræði, merkingarfræði,
orðabókargerð og -fræði, heimspeki,
upplýsingamiðlun (I&D) o.fl. Sagt er frá
helstu skólum (stefnum) innan greinar-
innar og greint frá framförum í íðorða-
starfi á síðustu árum.
Þriðji, fjórði og fimmti kafli fjalla um
hugtök, skilgreiningar og íðorð í íðorða-
fræðinni. Farið er yfir mismunandi við-
horf til hugtaksins „hugtak“, myndun
hugtaka skoðuð, einkenni þeirra og
hlutverk. Fjallað er um skilgreiningar,
gerð þeirra og eiginleika, skilgreininga-
kerfi, hugtakavensl og hugtakakerfi og
sýnt með dæmum hvernig gera má grein
fyrir þessu á mismunandi hátt. Fjallað er
um sambandið milli hugtaks og íðorös,
og einnig um samband orðs og íðorðs.
Foks eru talin upp atriði sem hafa ber í
huga við íðorðasmíð.
Sjötti og sjöundi kafli fjalla um
íðorðasöfn og íðorðabanka. Bent er
m.a. á hvaða kosti efnisflokkaðar orða-
bækur hafa fram yfir orðabækur í staf-
rófsröð. Sagt er frá tilurð orðabanka,
kostum þeirra og göllum, og
DANTERM, danska íðorðabankanum,
lýst sérstaklega.
I áttunda kafla er fjallað um íðorða-
starfsemi yfirleitt, vinnuaðferðir, sam-
starfsform og samstarfsverkefni, fésýslu-
sjónarmið o.fl.
í níunda til ellefta kafla er fjallað um
sitthvað sem tengist íðorðafræði náið,
s.s. íðorðastarf og stöðlun, íðorðastarf
og upplýsingaöflun og -miðlun (I&D).
Einnig er gefið yfirlit yfir þær stofnanir
og samtök sem fást við íðorðastörf og
greint frá starfi og samstarfi þeirra.
Lokakafli bókarinnar er um menntun
íðorðafólks og tillögur höfunda um það
hvað felast eigi í þeirri menntun.
Þessi bók er kærkomin öllum þeim
sem fást við eða ætla að fást við íðorða-
fræði og íðorðastörf. Hana má nota
hvort heldur sem kennslubók eða
handbók. Bókin er samin með hagnýt
sjónarmið í huga og þess vegna lauslega
minnst á ýmislegt sem höfundum finnst
ekki skipta meginmáli í þessu samhengi
en gott væri að vita meira um. SJ
Islandsk-norsk ordhok. Eftir Ivar Org-
land og Fredrik Raastad. NKS-Forlaget.
[Ósló] 1985. Umboð og dreifing á ís-
landi: Almenna bókafélagið. 267 bls.
Þetta er kærkomin arftaki 20 ára
gamallar orðabókar eftir þá Þorstein Þ.
Víglundsson og Eigil Lehman, Islandsk-
norsk ordbok, íslenzk-norsk orðabók
(Björgvin 1967). Stærsti galli þeirrar
bókar var sú forneskja eða sérviska að
velja sem fyrstu þýðingu orð úr mál-
lýskum sem ekki eru talaðar af fjöldan-
um. Mikil áhersla virtist lögð á að finna
eitthvert orð í einhverri mállýsku sem
líktist því íslenska. í þessari nýju orða-
bók er sneitt hjá þessari aðferð. Ný-
norsku þýðingarnar (þegar þær eru til
nefndar) eru hafðar á undan bókmáli og
samnorsku.
Fremst í bókinni er formáli og kafli
um notkun hennar, hvorttveggja á
norsku og íslensku. Þá eru fáein orð um
íslenskan framburð og síðan 30 bls. með
beygingardæmum og lista yfir sterkar
sagnir og kennimyndir þeirra. í sjálfu
orðasafninu eru um 15000 orð. Aftan við
safnið er kort af íslandi og annað af
öðrum norrænum löndum. Bókinni
lýkur með ýmsu smálegu: staðarnöfnum,
hvernig kvatt er og heilsast, alls konar
ávarpsorðum og nokkrum algengum
skammstöfunum. SK
Orðaskrá úr uppeldis- og sálarfræði.
íslensk-ensk, ensk-íslensk. Orðanefnd
Kennaraháskóla íslands tók saman. Rit
28