Málfregnir - 01.12.2001, Blaðsíða 18

að segja að heimurinn sé að miklu leyti
orðinn eitt markaðssvæði og þess vegna þarf
að liuga að kennslu í tleiri tungumálum en
áður, t.d. í Asíumálum. Þá ber að hafa í huga
að útflutningur okkar er orðinn margbreyti-
legri en fyrr. Þegar selja á sérhæfða þekk-
ingu eða framleiðslu er óhjákvæmilegt að
ýmsir sérfræðingar komi að markaðssetn-
ingu og samningagerð. Viðskipti af þessu
tagi og þátttaka Islendinga í alþjóðasam-
starfi hefur það í för með sér að það eru ekki
bara kennarar og aðrir sem sinna menn-
ingar- og fræðslumálum sem þurfa að hafa
gott vald á erlendum málum, heldur ekki
síður fjölmiðlafólk, stjómmálamenn og sér-
fræðingar, t.d. verkfræðingar, lögfræðingar,
stjómmálafræðingar, líffræðingar, hagfræð-
ingar og viðskiptafræðingar.
Háskóli Islands hefur brugðist við aukinni
þörf sérfræðinga fyrir tungumálakunnáttu.
Með tilkomu Tungumálamiðstöðvar Há-
skóla íslands gefst nemendum úr öllum
deildum háskólans tækifæri til þess að auka
tungumálakunnáttu sína í ensku, dönsku,
frönsku, spænsku og þýsku. Um er að ræða
stýrt sjálfsnám þar sem áhersla er lögð á
hagnýta tungumálakunnáttu á sérsviði nem-
enda. Allt kapp er lagt á að nemendur verði
færir um að nota erlenda málið sem tjá-
skiptatæki við ólíkar aðstæður. Nemendur fá
þjálfun í að tjá sig í ræðu og riti og eins og
vera ber er lögð áhersla á notkun nýrra
miðla. Tölvutæknin er notuð í þágu námsins
og gervihnattaútsendingar gera nemendum
kleift að fylgjast með því sem efst er á baugi
um leið og þeir glöggva sig á siðum og
venjum á viðkomandi málsvæði. Námið
nýtur sívaxandi vinsælda meðal stúdenta.
Hvaða mál á að kenna?
Eg hef gefið mér að almenn sátt sé um
mikilvægi tungumálakennslu og að flestir
séu sammála um að kenna þurfi mörg mál -
alls ekki færri en þrjú eða fjögur. En hvaða
mál á að kenna og í hve ríkum mæli? Hvaða
viðmið eiga að ráða þegar ákvarðanir eru
teknar um hvaða mál skuli kenna t.d. sem
skyldunámsgreinar í grunn- og framhalds-
skólum? Eru það t.d. söguleg eða menning-
arleg tengsl, skyldleiki tungumála, við-
skiptahagsmunir, hve margir hafa málin að
móðurmáli, fjöldi ferðamanna eða hvert
íslenskir námsmenn leita í framhaldsnám?
Nýleg tungumálakönnun, sem mennta-
málaráðuneytið lét gera og sem framkvæmd
var af PriceWaterhouseCoopers, bendir til
þess að flestir Islendingar séu þeirrar skoð-
unar að enska sé það tungumál sem flestir
Islendingar þurfi að læra. Þannig svara
96,4% aðspurðra að enska sé það erlenda
mál sem mikilvægast sé að hafa vald á
(Tungumálakönnun ágúst 2001, mynd 2).
Ekki blandast mér hugur um mikilvægi
enskukunnáttu í okkar heimshluta. Raunar
finnst mér brýnna að velta því fyrir sér hvort
hefja ætti enskunám fyrr en nú er gert og
nýta þannig betur hæfileika ungra barna til
þess að tileinka sér tungumál, ekki síst talað
mál. Með dönsku-, ensku-, frönsku-, þýsku-
og spænskunámskeiðum fyrir ung börn í
Reykjavík og á landsbyggðinni, sem boðið
var upp á í tengslum við menningarborgar-
árið og 90 ára afmæli Háskóla Islands, vakti
Háskólinn athygli á mikilvægi tungumála-
náms. Námskeiðin, sem voru skipulögð og
kennd af sérmenntuðum kennurum, voru
fjölsótt og þóttu takast afar vel.
I ljósi alþjóðlegrar stöðu enskunnar sem
„lingva franca“ á fjölmörgum sviðum og
vegna menningar enskumælandi þjóða virð-
ist einboðið að leggja áherslu á ensku-
kennslu. En hvaða mál önnur en ensku?
Stundum er því haldið fram að eðlilegast sé
að kenna þau mál sem flestir hafa að móð-
urmáli. Lítum á hvaða mál það eru:
874 milljónir manna hafa kínversku (manda-
rín) að móðurmáli
366 milljónir manna hafa hindí að móður-
máli
341 milljón manna hefur ensku að móður-
máli
322-358 milljónir manna hafa spænsku að
móðurmáli
(Thc World Almanac and Book of Facts
2001, bls. 301)
18