Fréttablaðið


Fréttablaðið - 16.04.2016, Qupperneq 88

Fréttablaðið - 16.04.2016, Qupperneq 88
Kryddjurtaræktun 101 Það sem þarf l Góð vinnuaðstaða l Sáningarbakki með götum og undirbakki l Sáðmold l Merkispjöld l Fræ Hvernig á að byrja að rækta kryddjurtir heima – skref fyrir skref Undirbúið vinnUað- stöðUna Byrjið á því að hita sáð- moldina í 10-15 mínútur við 80-100°C hita í bakaraofni. Sápuþvoið verkfæri, blóma- potta og sáningarbakka. 1 2 sáð- mold í bakka Stráið sáðmoldinni í bakkann en ekki þjappa – hún á að vera laus í sér. 3 rennbleytið moldina Leggið fræin ofan á hana. Stráið þunnu lagi af sáðmold yfir allt saman. Stærð fræjanna gefur til kynna hversu þétt þau eiga að vera saman og yfirleitt má nálgast upp- lýsingar um slíkt á fræumslaginu. nú þUrfa fræin að fá að spíra Strekkið plastfilmu yfir bakkann eða pottinn til þess að viðhalda raka. Látið þó lofta um fræin reglulega og hafið þau á stað þar sem bjart er og birtan er jöfn. 4 nú fer allt að gerast! Þegar fyrstu tvö laufin sem spretta eru komin á gott skrið þá er plastið tekið af bakkanum. Hitastigið þarf að vera á bilinu 18-22°C. Passið upp á að halda góðum raka í moldinni. 5 6 Umpottið Þegar jurtin er orðin um það bil 4-5 cm á hæð má færa hana úr sáð- mold í gróðurmold og planta henni úr bakkanum. Athugið að við um- pottunina er mikilvægt að passa vel upp á ræturnar. Gætið þess að hafa moldin vel raka dagana eftir um- pottun og úðið jurtina með vatni. Góð þumalputtaregla er að flytja jurtirnar ekki út fyrr en 17. júní. basilíka Þarf mikla vökvun og er einær hér á landi. Basilíka er ræktuð innandyra hér á landi. Algengt krydd í ítalskri matargerð og það eru til ýmiss konar afbrigði af henni. TIl dæmis sítrónu- basílíka, sæt basilíka, kanilbasilíka og taílensk baislíka. graslaUkUr Það er auðvelt að rækta graslauk hér á landi og eitt af því góða við hann er að hann er fjölær. Graslaukur þarf vökvun í meðallagi og er yfirleitt nýttur ferskur í matseld. Einnig fælir lyktin af honum í burtu skordýr og aðra óværu. kóríander Kóríander er einær jurt sem þarf vökvun í meðallagi. Talið er að kóríander sér fyrsta kryddjurtin sem maðurinn notaði í matseld en bæði má nýta lauf jurtarinnar og fræ hennar sem krydd. Kóríander er mikið notað í indverska og asíska matargerð. minta Minta er fjölær jurt sem vex hratt og gefur mikið af sér. Jurtin hentar ágætlega til ræktunar utandyra. Minta hentar vel í alls konar salöt og græn- metisrétti. Einnig er vel þekkt að nota hana í te, til þess að setja út í vatn og hvað þá í einn ískaldan mojito. rósmarín Rósmarín er fjölær jurt og þarf litla vökvun. Fremur sterk lykt er af lauf- unum sem svipar nokkuð til barrnála. Rósmarín er mjög vinsælt í matseld og passar vel með flestu kjöti og kartöflum og er einnig notað í ilmolíur enda þykir lyktin góð þótt hún sé örlítið sterk. timjan Fjölær jurt sem þarf fremur litla vökv- un. Timjan er mikið notuð í evrópskri matargerð og hentar sérlega vel með kjöti. Jurtin vex villt víða um Evrópu en til eru yfir hundrað tegundir með afar ólíku bragði. Haltu kryddjurtunum kátum Algengar tegundir Eftir að tekist hefur að fá fræið til að spíra og verða að jurt er þó aðeins hálfur sigurinn unninn. Nú þarf að halda herlegheitunum á lífi og það getur sumum reynst þrautin þyngri. Sumir gleyma að vökva, aðrir vökva of mikið og hjá enn öðrum skýtur einhver óværa upp kollinum. l  Kryddjurtir þarf að vökva rétt og gefa næringu. Ólíkar tegundir hafa mismunandi þarfir og því nauðsynlegt að kynna sér þær þarfir vilji maður halda jurtunum á lífi. l  Góð leið til þess að finna hvort þarf að vökva er að stinga fingri 1-2 cm niður í moldina. Ef hún er þurr í gegn þá þarf að vökva. Athugið að betra er að vökva lítið daglega en mikið á nokk- urra daga fresti. l Gætið þess að vökva ekki með köldu vatni eða hveravatni. Látið vatn standa í vökvunar- könnu þar sem jurtirnar standa þannig að vatnið hafi svipað hita- stig og umhverfið þar sem jurtin er í. l  Mestu skiptir að skola jurtirnar reglulega, það getur fyrirbyggt óboðna gesti. Nánari útlistanir og ráð má nálgast í bók Auðar, Krydd- jurtarækt fyrir byrjendur. Algeng mistök Ekkert okkar er fullkomið og öll gerum við mistök. Það á við í lífinu sjálfu sem og kryddjurtaræktun. Hér eru nokkur algeng mistök sem gott er að hafa í huga ef það á að skella sér út í kryddjurtaræktun. l Mikilvægt er að nota næringar- mikla mold. Hana má nálgast hjá ræktunarstöðvum eða blanda sjálf. l Ef jurtin blómstrar, klippið blómin burt. Gæti virst ómannúðlegt en þau taka orku frá plöntunni og fyrir það gjalda laufin, sem eru ástæðan fyrir því að við erum að rækta jurtina. l Það er ekki vænlegt til árangurs að ætla að rækta allar krydd- jurtir í heiminum fyrsta kryddjurta- sumarið. Einbeittu þér að fáum tegundum í staðinn. Einhverjar jurtir munu deyja, það er óum- flýjanlegt. Ekki láta deigan síga! l Kryddjurtir þurfa mikla vökvun. Best er að vökva þær örlítið dag- lega og jafnvel oftar ef það heitt úti. Eins er mikilvægt að raki liggi ekki á rótunum. Flestar kryddjurtir er hægt að nýta í kryddjurtasalt sem er bæði sniðugt til að nota í matseldina heima og er elegant gjöf. Hægt er að leika sér með ýmsar blöndur og breyta þeim eftir smekk hvers og eins. Best er að nota gróft sjávar- salt og saxa þær kryddjurtir sem verða fyrir valinu hverju sinni. Í Kryddjurtarækt fyrir byrjendur leggur Auður til hlutföllin ¼ bolli af kryddjurtum á móti einum bolla af salti. Saltið geymist í kæli en það má einnig frysta. Fleiri hugmyndir að nýtingu á kryddjurtum má nálgast í bók Auðar. Af hverju ekki að skella í kryddjurtasalt? Heimildir úr bókinni Kryddjurtatækt fyrir byrjendur eftir Auði Rafnsdóttur. Gyða Lóa Ólafsdóttir gydaloa@frettabladid.is Það er einmitt núna þegar birtir með hverjum deginum sem rétt skil- yrði fyrir kryddjurtaræktun skapast og það þarf ekki að vera óyfir- stíganlega flókið að koma upp sínum eigin kryddjurtagarði. 1 6 . a p r í l 2 0 1 6 l a U G a r D a G U r36 h e l G i n ∙ F r É T T a B l a ð i ð 1 6 -0 4 -2 0 1 6 0 4 :0 9 F B 1 2 0 s _ P 0 8 8 K .p 1 .p d f F B 1 2 0 s _ P 0 8 8 K .p 1 .p d f F B 1 2 0 s _ P 0 3 3 K .p 1 .p d f F B 1 2 0 s _ P 0 3 3 K .p 1 .p d f A u to m a tio n P la te re m a k e : 1 9 1 9 -F A 5 4 1 9 1 9 -F 9 1 8 1 9 1 9 -F 7 D C 1 9 1 9 -F 6 A 0 2 7 5 X 4 0 0 .0 0 1 1 A F B 1 2 0 s _ 1 5 _ 4 _ 2 0 1 6 C M Y K
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120

x

Fréttablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.