Skírnir - 01.09.1996, Side 45

SKÍRNIR
HUGTAKIÐ RÓMANTÍK
291
Hannes Hafstein var ekki einn um það á síðustu öld að kalla
Jónas Hallgrímsson náttúruskáld. Það gerði líka Austurríkismað-
urinn Josef C. Poestion í bók sinni um íslenskan skáldskap 19.
aldar.70 Fjölmargir aðrir bókmenntamenn fyrr og síðar hafa hins
vegar hafnað skyldleika Jónasar við rómantíkina eða látið hjá líða
að minnast á bókmenntastefnur þegar kveðskap hans ber á
góma.71 Þess má einnig geta að Einar H. Kvaran notar hvergi orð-
ið rómantík í löngum inngangi sínum að ljóðasafni Bjarna
Thorarensens frá 1884.72
Af ummælum Hannesar um „hið rómantíska flug“ Bjarna
Thorarensens verður ekki ráðið neitt um skoðanir hans á róman-
tíkinni um þessar mundir. Þau virðast að minnsta kosti ekki fela í
sér last af neinu tagi, enda voru þeir Bjarni og Jónas nánast hafnir
yfir gagnrýni á síðustu áratugum 19. aldar.73 Þorsteinn Erlingsson
endursegir hins vegar viðhorf Hannesar til rómantíkurinnar í
sendibréfi til Steingríms Thorsteinssonar frá 14. janúar 1884.74
Þar segir Þorsteinn frá málþingi sem haldið var um íslenskan
skáldskap í Kaupmannahöfn hinn 12. desember 1883 og tíundar í
löngu máli þær „höfuðsyndir" sem Hannes Hafstein hafði fundið
í skáldskap Steingríms:
[...] allt væri blandað „ídeölum", sem þú hefðir „búið þér til sjálfur" (en
lífið ekki sýnt þér), allt væri „klætt í ljómandi rómantík“ frá „Þýzka-
landi“ (!!) og „hrúgað saman intetsigende adjektivis“ ... Auk þess væri
kvæði þín ekki ort af þínum eigin anda, heldur einhverri rómantískri
stemningu, sem þú hefðir verið að sperrast við að fá inn í þig, en aldrei
tekizt. (247)
70 J. C. Poestion. Islándische Dichter der Neuzeit. Leipzig 1897, 339.
71 Áþ essari öld hafa menn gjarnan kennt skáldskap Jónasar við klassík eða bent
á tengsl hans við upplýsingarstefnuna.
72 Einar Hjörleifsson [Kvaran]. „Um Bjarna Thórarensen,“ Kvœði eptir Bjarna
Thórarensen. Kaupmannahöfn 1884, vii-xlvi.
73 Sumum þótti jafnvel nóg um, svo sem Benedikt Gröndal: „Oflofið um Bjarna
og Jónas [...] er nú orðið svo gífurlegt“. Sbr. „Um skáldskap,“ 59.
74 Sbr. Hannes Pétursson. Steingrímur Thorsteinsson. Líf hans og list. Reykjavík
1964,247-48.