Skírnir - 01.09.1996, Síða 121

SKÍRNIR
GÖTTERDÁMMERUN G
367
Friedrich Schlegel (1772-1829) vakið athygli á hinni íslensku
Niflungahefð,33 en árið 1808 birtist Niflungadrama Fouqués,
Sigurd der Schlangentödter, fyrsti hluti þríleiks sem gefinn var út
árið 1810 undir nafninu Der Held des Nordens (Hetja norðurs-
ins). Hinir hlutarnir tveir hétu Sigurds Rache (Hefnd Sigurðar)
og Aslauga. Fouqué kynnti þýskumælandi fólki fyrstur manna
þetta efni á prenti; fræðilegar útgáfur þeirra Friedrichs von der
Hagen annars vegar og Grimmsbræðra hins vegar á eddukvæðum
birtust ekki fyrr en nokkrum árum síðar. Tilfinningaþrungin um-
sköpun Fouqués á Sigurðarljóðunum naut gífurlegra vinsælda,
ekki aðeins meðal þýsks almennings (Der Held des Nordens er
dæmigert lestrar-drama; það var aldrei hugsað sem sviðsverk)
heldur hrósuðu henni einnig þekktir þýskir höfundar á borð við
Jean Paul og E.T.A. Hoffmann.34
Athygli vekur í þessu verki - og það á reyndar við um öll
önnur verk Fouqués þar sem hann vinnur úr norrænum efniviði -
að sögutíminn er ekki tími þjóðflutninganna eins og gera mætti
ráð fyrir, heldur miðaldir með riddaramennsku sinni. I þessum
verkum Fouqués birtast miðaldir og stéttskipt þjóðfélag þeirra
sem einhvers konar óskadraumur hins íhaldssama prússneska
hernaðarsinna. Jafnvel íslenskar hetjur eru í skáldsögum hans
fræknir riddarar og kurteisir í framkomu. Fouqué hefur þar orðið
fyrir áhrifum af vinsælum riddarasögum 18. aldar en einnig af
hugmyndinni um kristna og sameinaða Evrópu eins og hún kom
fram í forrómantíkinni, einkum hjá Novalis og Friedrich Schle-
gel. Því má segja að fagurfræðileg sjónarmið ráði nokkru um að
Fouqué skreyti Niflungaefni sitt með riddaralegu ívafi. Engu að
síður hefur hann verið sammála von der Hagen (sem var vinur
hans og er sagður hafa hvatt hann til að notfæra sér þennan
efnivið)35 um það að hinar íslensku Sigurðarkviður og Völsunga
33 Friedrich Schlegel: Geschichte der alten und neuen Literatur. Paderborn,
Múnchen, Vínarborg 1961 (Kritische Friedrich-Schlegel-Ausgabe. 6. bindi).
Tíundi fyrirlestur, einkum bls. 232-35.
34 Arno Schmidt: Fouqué und einige seiner Zeitgenossen. Ný útgáfa Zurich 1988,
bls. 197 o.áfr.
35 Sbr. Schmidt, Fouqué, bls. 197.