Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2006, Page 114

um ríkisstjórn í forföllum hans og um það, er konungur féll frá án þess að
ríkiserfingi væri til staðar (það er 1. og 4.-8. gr. dönsku stjórnarskrárinnar).
í 3. gr. frumvarpsins var farin öfug leið miðað við frumvarpið um stöðu
landsins sem lagt var fyrir þjóðfundinn en þar voru sérmál landsins skil-
greind. Nú voru sameiginleg mál ísland og Danmerkur þvert á móti tíund-
uð og þar með komið til móts við sjónarmið íslendinga á þjóðfundinum.
Sameiginlegu málin voru æðsta stjórn ríkisins, það er konungurinn sbr. 1.
gr., kostnaður við embættismannahald konungs (konungsmötu) og lífeyrir
konungsættarinnar, viðskipti ríkisins við önnur lönd, varnir ríkisins á sjó
og landi, ríkisráðið, réttindi innlendra manna (í hvoru landi um sig), mynt,
skuldir og eignir ríkisins og póstsamgöngur milli íslands og Danmerkur.
Fyrst um sinn skyldu íslendingar ekki gjalda neitt til þessara mála og held-
ur ekki taka neinn þátt í löggjöf um þau. Ef fjárhagur landsins batnaði svo
að landið gæti tekið þátt í kostnaðinum átti konungur að ákvarða hversu
mikið skyldi goldið héðan. Jafnframt átti þá að setja lög um hvernig íslend-
ingar skyldu koma að löggjöf og stjórn sameiginlegra mála. Ekki var sem sé
lengur gert ráð fyrir að íslendingar ættu fulltrúa á danska þinginu.58
Á þjóðfundinum lagði nefndin sem um stjórnlagafrumvarpið fjallaði til
að ísland hefði konung og konungserfðir sameiginlegar með Danmörku
en hvaða önnur mál skyldu vera sameiginleg með löndunum tveimur eða
íslandi og öðrum hlutum ríkisins skyldi vera komið undir samkomulagi.59
Þingnefnd sem fjallað um málið taldi aftur á móti tryggara fyrir íslendinga
að áherslan lægi á að skilgreina sérmál (innanríkismál) landsins.60 Var það
58 Tíð. frá þjóðf., s. 427-428. Alþ. tíð. 1867(2), s. 11-12. Danmarks Riges Grundlov 1866. http://thomasthorsen.
dk/pol/1866-constitution.php
59 Tíð. frá þjóðf., s. 509.
60 1 nefndaráliti varð 6. gr. að 7. gr. þar sem inn var skotið sérstakri grein (nr. 6) um hvernig leyst skuli úr deilum
sem upp kynnu að koma um hvað heyrði til sameiginlegra mála og hvað til íslenskra sérmála. Á sama stað var
upptalningu sérmálanna skotið inn í 5. gr. Efnislega voru þau hin sömu og f ódagsettu tillögunni sem kynnt
var hér að framan en orðalag og röð nokkuð önnur. Kirkjumál komu nú nr. 2. ásamt alþýðufræðslu og æðri
menntun og þeim stofnunum sem þar að lutu Þl. Isl. stjórnardeildin S. VII, 4. Alþ. tíð. 1867(2), s. 459-460.
112