Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2006, Side 130

upprunalega mynd íslensku stjórnarskrárinnar er að ræða er hæpið að draga
slíka ályktun. Eins og sýnt hefur verið fram á fluttist kirkjuskipanin á milli
fyrsta og fimmta eða sjötta kafla frá einu stjórnarskrárfrumvarpi til annars.
Helsta skýringin á því að hún hafnaði að síðustu í síðari kaflanum er sú að
íslenska stjórnarskráin var samin innan þess ramma sem stöðulögin settu
og fjallaði eðli máls samkvæmt aðeins um kirkjumál sem eitt af sérmálum
íslendinga. Því verður ekki litið svo á að staðsetning kirkjuskipunarinnar
í íslensku stjórnarskránni frá 1874 hafi veikt hana miðað við kirkjuskipan
júnístjórnarskrárinnar. Sú staðreynd að kirkjuskipanin var ekki flutt fram-
ar í stjórnarskrána og tengd stjórnarforminu þegar ísland varð sjálfstætt
ríki kann hins vegar að valda því að íslenska kirkjuskipanin hafi nú á dög-
um veikari stöðu en hin danska. Á það ber þó að líta að mikillar tregðu
gætir jafnan til róttækra stjórnarskrárbreytinga. Virðist því eðlilegt að líta
svo á að ekki sé mögulegt að álykta sem svo að íslenska kirkjuskipanin hafi
veikari lagalega stöðu en hin danska aðeins vegna þess að hún hafi hald-
ið upphaflegri staðsetningu sinni. Síðari viðbót í stjórnarskrá okkar þess
efnis að breyta megi kirkjuskipaninni með lögum virðist aftur á móti hafa
veikt stöðu hennar miðað við það sem gerist í Danmörku þar sem hliðstæð
breyting hefur ekki verið gerð.
Loks má benda á að eftir lýðveldisstofnunina var ekki bætt inn í stjórn-
arskrá íslands að þjóðhöfðingjanum bæri að deila trú þjóðkirkjunnar. Af
þessu má álykta að kirkjuskipanin hafi ekki sömu áhrif á ríkisvaldið hér á
landi og raun er á í Danmörku. Þannig má færa rök að því að í Danmörku
séu enn við lýði leyfar hins trúarlega skilgreinda ríkisvalds. Svo er aftur á
móti ekki hér á landi og tengsl þjóðkirkju og ríkis eru hér lausari en í Dan-
mörku jafnvel hvað stjórnarskrárgrunninn áhærir. Öll löggjöf um íslensku
kirkjuna og stjórnskipulag hennar valda því síðan að hún rís mun betur
undir heiti sem þjóðkirkja en danska kirkjan gerir.
128