Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2006, Blaðsíða 138

Fórnfæringar, að skilgreiningu Stowers, eru nokkurs konar kort yfír
félagsleg tengsl í grísku samfélagi. Með einum eða öðrum hætti eru þær
iðkaðar til viðhalds hugmyndinni um sæmd eða heiður. Óhreinleiki og
friðþægingarfórnir urðu til þess að skilja sundur karla og konur, segir Sto-
wers, en samfélagsfórnir höfðu það hlutverk að tengja hópa saman eftir
stöðu þeirra í þjóðfélaginu. Hann segir:
Moreover, sacrifice inscribed these patterns of society and culture in the
body. Such meanings and effects occurred through and with the habitual
pleasures of eating, drinking, and fellowship, creating deep patterns of emo-
tion, rationality, and other dispositions. Pierre Bourdieu has illuminated
these dispositions under the rubric of habitus. Religiously produced habitus
helps us understand how religions have been a basic means for constructing
virtually all known cultures and societies and why what moderns tend to
think of as ethnic attributes are so deep and so nearly ineradicable.19
Innan samfélaga sem grundvölluðust að mestu leyti á hugmyndafræði
fórnfæringa gátu engu að síður þrifist hópar sem sniðgengu fórnir. Sú
staðreynd sýnir ótvírætt að fórnfæringar eru ekki hluti af meðfæddu eðli
mannkyns hvort heldur á grundvelli líkamlegra þarfa eða andlegra eig-
inleika. Þeir sem kusu að hunsa fórnir hlutu að „marka sér sértakan völl í
menningunni“ eins og Stower kemst að orði.20
Innan síðgyðingdómsins stendur musterið í Jerúsalem sem tákn fórn-
arsamfélags Gyðinga - einnig þeirra sem bjuggu dreift á öðrum landsvæð-
um og í löndum íjarri hinni fornu borg. Svo hafði verið frá lokum bab-
ýlónsku herleiðingarinnar undir lok sjöttu aldar f. Kr. og allt til eyðilegging-
ar musterisins árið 70 e. Kr.21 Christian A. Eberhart heldur því réttilega fram
að fórnfæringar séu eitt grundvallaratriði í átrúnaði Ísraelíta hinna fornu en
19 Ibid., s. 328-329.
20 Ibid.,s. 330-331.
21 Sjá t.d., Neusner, Judaism in the Beginning of Christianity, s. 17-24; Helmut Koester, Introduction to the New
Testament, Volume I, History, Culture, and Religion of the Hellenistic Age 1982 [1980], s. 228-230; Oskar Skar-
saune, In the Shadow of the Temple: Jewish Influences on Early Christianity 2002, s. 87-102.
136