Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2006, Page 159

og auðmanna í þeim tilgangi að tryggja áhrif sín og forréttindi í samfélaginu.
Þar með telur skáldið að boðskapurinn um náð og miskunn hafi snúist upp í
andstæðu sína því að auðvaldið hafi slegið eign sinni á sæluríkið:
en þúsund svarthol á hjer íjandinn full
af flökkuþjóð og öðrum sultarlýði.
Lokaerindið áréttar þessi öfugmæli:
Þú fjelaus maður mátt hjer líða nauð
og munt í Víti síðar kenna á hörðu;
en takist þjer að eiga nógan auð,
þig einglar geyma bæði á himni og jörðu.
Þorsteinn varð fljótt vinsælt ljóðskáld meðal skólafélaga sinna og alþýðu
manna og margir kunnu ljóð hans utanbókar, jafnvel börn og unglingar.
Sigurður Nordal segir frá því í inngangi að íjórðu prentun Þyrna að lestur
þessara Ijóða hafí átt drýgstan þátt í því að gera hann „saklausan heiðingja
á barnsaldri“ og hafi það forðað honum „óbeinlínis frá ýmsum hleypi-
dómum á fullorðinsárum.“' Bjarni Benediktsson frá Hofteigi segir í bók
sinni um Þorstein að kvæðið Örlög guðanna hafi boðað aldahvörf í hugs-
unarsögu þjóðarinnar. Hann fullyrðir að þjóðarsál íslendinga hafi aldrei
orðið söm eftir að þetta ljóð birtist á prenti og bætir við: „Ef bent verður á
nokkra sérstaka stund og sagt: hér byrjaði saga frjálsrar nútímahugsunar og
sannleiksleitar á íslandi - þá er það septemberdagurinn 1892 þegar Sunn-
anfari kom út með Örlög guðanna.“ Bjarni líkir sögulegu gildi kvæðisins
við Völuspá, sem samin var 900 árum áður og táknaði endalok hins forna
norræna hugmyndaheims, reikningsskil íslendings við veröld sem komin
var að fótum fram. „Örlög guðanna voru hliðstæð reikningsskil, kveðin að
upphafi annarra aldahvarfa í hugsunarsögu þjóðarinnar.“1 2
1 Sigurður Nordal 1943:civ.
2 Bjarni Benediktsson 1958:215-216.
157