Jökull - 01.12.1973, Blaðsíða 62

Mynd 6. Veltigrind til að rnæla dýpi hlaup-
farvega.
Fig. 6. Rolling-frame to observe depth of
hlaup channel.
um allt að 20% á heildarvatnsmagninu.
Víðtækar aurburðarmælingar voru gerðar. I
aðalatriðum annaðist þær Haukur Tómasson
jarðfræðingur og sá um útreikninga. Aurmagn-
ið undan jöklinum telur hann vera 46 millj.
tonna. Athuga ber, að heildarmagnið er reikn-
að út frá vatnsmagninu og er því í fyrsta lagi
háð skekkjumörkum þess.
En hvenær má vænta Grímsvatnahlaups?
Svar:
1) Með liliðsjón af stytzta tímanum á milli
undanfarinna fjögurra hlaupa mætti fara að
búast við hlaupi úr því að október 1977 er
kominn.
2) Á sama hátt með hliðsjón af meðaltíma-
lengd milli hlaupa, sem er 6 ár og ein vika,
eru mestar líkur fyrir hlaupi um mánaðamótin
marz/apríl 1978.
3) Þar eð sumarleysingin er snar þáttur í
vatnssöfnun Grímsvatna, er rétt að gefa henni
gaum. Stytzta leysingatímabil milli umræddra
hlaupa er sumar og hið lengsta 6l/2 sumar,
samkvæmt þessu má gera ráð fyrir Grímsvatna-
hlaupi innan markanna júlí 1977 og ágúst 1978.
Skaftárhlaup
í Jökli 20. árs, bls. 88, er skýrt frá Skaftár-
hlaupi í janúar 1970. Hlaup var í Skaftá 13.—
21. júlí 1971, hlaupvatn 100 Gl. Ári síðar kom
60 JÖKULL 23. ÁR
hlaup í Skaftá, dagana 20. júlí—3. ágúst 1972,
hlaupvatn 235 Gl. Síðustu fjóra daga ársins
1973 vottaði fyrir hlaupvatni í Skaftá. Hlaupið
fékk nafnið „gervihlaup“, hlaupvatn aðeins 47
Gl.
Hafursá
Hlaupskvetta kom í Hafursá 9. okt. 1973 úr
skvompu vestan eða suðvestan Gvendarfells, sjá
bréf á bls. 66 frá Einari á Skammadalshóli.
SU M M ARY
Jökulhlaups (glacier bursts) in the period
1971—1973 are reported. The greatest jökul-
hlaup was Grímsvatnahlaup 1972 (cf. Fig. 3).
The max. discharge of the river Skeidará was
5—6000 m3/sec. The total water volume was
3.2 km3 ± 20%. Most of it reached Skeidará,
which is the easternmost river on Skeidarár-
sandur. Some water flowed to the river Gigja,
which is almost in the middle of the sandur,
but only a touch of water reached the river Súla,
farthest west on the sandur.
One of the instruments used for discharge
measurements was veltigrind (rolling-frame) to
indicate the depth of the river channels (Fig. 6).
The Grímsvatnahlaups occur fairly periodi-
cally. The last three hlaups before this one
luere in the years 1954, 1960 and 1965. The
next one is expected within the period July
’77—August ’78.
Jökulhlaups from the ice-dammed lake Grcena-
lón flow into the river Súla. They occur yearly.
In August 1971 the max. discharge was 1700
m3/sec, June 1972 1300 m3/sec and August
1973 2000 m3/sec.
The yearly range of Grœnalón water level
fluctuation is about 20 meters. The stage can
be determined from an almost vertical line of
yellow and red marks on a rock, where they
can be seen from a small aeroplane. With the
aid of sequential satellite (ERTS-1) images the
reduction of water storage in Grœnalón due to
the jökulhlaup in August 1973 icas found to be
approx. 175 Gl.
Jökulhlaups also occurred in Kolgríma,
Skaftá, Kaldakvísl and Hafursá.