Jökull


Jökull - 01.12.1973, Blaðsíða 51

Jökull - 01.12.1973, Blaðsíða 51
huge, mature central volcano and some o£ these arguments will be briefly mentioned here: Be- sides the depression indicating the caldera, the shape o£ Mýrdalsjökull suggests a subsurface of an irregular mountain massif, whicli is typical for eroded mature central volcanoes, such as the Torfajökull area and Kerlingafjöll. Regular ridges are otherwise characteristic for the vol- canic zones. Acidic rock abounds both in nuna- taks (Robson, 1956) and in the debris on the surrounding glaciofluvial plains (Krossá and Jökulsá á Sólheimasandi). Plutonic rocks have also been found there. As indicated by the name Fúlilækur (The bad smelling river) there is subglacial geothermal activity hidden under the ice, at least in one or more places. KATLA AND THE JÖKULHLAUPS Returning to the initial question: What is Katla? Eythorsson (1945), Thorarinsson (1955, 1959), Rist (1955, 1957) and Björnsson (1970) all discuss the position of Katla on the ice field on the supposition of a single eruption centre. Yet, Eythorsson and Thorarinsson hint at the possibility of other eruption centres. Eythorsson (1945) concludes, from incomplete historical data on jökulhlaups in Jökulsá á Sól- heimasandi, that they have been caused by cruptions farther to the west in the glacier, which Thorarinsson (1959) questions. These authors, i.a. have thoroughly accounted for the eruptions and jökulhlaups of Katla as far as records allow. They accept that the eruption °f Katla 1918 shows the position of Katla on the glacier. There exist very scant records on the out- break of former eruptions. The reverend J. 'iustmann visited the glacier in the company °f three others after the eruption of 1823 (Lopts- s°n, 1880). Judging from his description it seems likely that this eruption took place on SW—NE striking fissure, not far away from the centre of activity in 1918, but probably some- what farther to the southwest. Other descrip- tions of Katla eruptions are inaccurate to such a degree that the volcanic centres remain un- known, except that contemporary written docu- ments state that the eruption of 1755 broke out in two places on the snow field, though still farther west than Katla (/. Sigurdsson’s account, Loptsson, 1880). Ólafsson and Pálsson (1843) in their Book of Travels recount that there were at that time three vents. The jökul- hlaup of 1955 produced two cauldrons in the ice field not far from the centre of activity of 1918. In my opinion a short eruption with two active vents took place at that time without breaking through the glacier. All evidences seem to indicate, that the Katla eruptions begin on rather short fissures, where the volcanic activity soon is constricted to one or two vents as in Vestmannaeyjar in 1973. Far more records are available on the Katla jökulhlaups than on the eruption centres. All the jökulhlaups accounted for in reliable sources have been issued from Höfdabrekkujökull on to Mýrdalssandur, but there are far less reli- able records of three outbursts from Sólheima- jökull, one in the lOth and two in the 13th century. Although these sources can be ques- tioned there is some evidence supporting this. The structure of Sólheimasandur and Skógar- sandur shows that they are built up of flood sediments and not as the common glaciofluvial plains. The records do not make it clear whether all the jökulhlaups on Mýrdalssandur did come from Höfdabrekkujökull alone or whether a part of it came from other glaciers in the north eastern part of Mýrdalsjökull. There are no accounts of major jökulhlaups in Markarfljót, but its channel north of Thórs- mörk bears unquestionable marks of great jökulhlaups, but that area has not been studied for the purpose of tracing their age or origin. Anyway, it must be considered probable that they owe their existence to volcanic activity in the northern part of Mýrdalsjökull. WHAT CAN BE EXPECTED IN KATLA ERUPTIONS? According to the opinions set forth in this paper, Katla is by no means a single eruption centre, but rather there only occurs one erup- tion at each vent. By comparing Askja and Katla (Figs. 2 and 4), it can be concluded that the gap south of Kötlukollar (Kötlugjá) corre- sponds to the Öskjuop, i.e. by far the deepest pass from the caldera. The jökulhlaup will appear there as long as the eruptions break out within the caldera rim. JÖKULL 23. ÁR 49
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.