Jökull


Jökull - 01.12.1973, Síða 51

Jökull - 01.12.1973, Síða 51
huge, mature central volcano and some o£ these arguments will be briefly mentioned here: Be- sides the depression indicating the caldera, the shape o£ Mýrdalsjökull suggests a subsurface of an irregular mountain massif, whicli is typical for eroded mature central volcanoes, such as the Torfajökull area and Kerlingafjöll. Regular ridges are otherwise characteristic for the vol- canic zones. Acidic rock abounds both in nuna- taks (Robson, 1956) and in the debris on the surrounding glaciofluvial plains (Krossá and Jökulsá á Sólheimasandi). Plutonic rocks have also been found there. As indicated by the name Fúlilækur (The bad smelling river) there is subglacial geothermal activity hidden under the ice, at least in one or more places. KATLA AND THE JÖKULHLAUPS Returning to the initial question: What is Katla? Eythorsson (1945), Thorarinsson (1955, 1959), Rist (1955, 1957) and Björnsson (1970) all discuss the position of Katla on the ice field on the supposition of a single eruption centre. Yet, Eythorsson and Thorarinsson hint at the possibility of other eruption centres. Eythorsson (1945) concludes, from incomplete historical data on jökulhlaups in Jökulsá á Sól- heimasandi, that they have been caused by cruptions farther to the west in the glacier, which Thorarinsson (1959) questions. These authors, i.a. have thoroughly accounted for the eruptions and jökulhlaups of Katla as far as records allow. They accept that the eruption °f Katla 1918 shows the position of Katla on the glacier. There exist very scant records on the out- break of former eruptions. The reverend J. 'iustmann visited the glacier in the company °f three others after the eruption of 1823 (Lopts- s°n, 1880). Judging from his description it seems likely that this eruption took place on SW—NE striking fissure, not far away from the centre of activity in 1918, but probably some- what farther to the southwest. Other descrip- tions of Katla eruptions are inaccurate to such a degree that the volcanic centres remain un- known, except that contemporary written docu- ments state that the eruption of 1755 broke out in two places on the snow field, though still farther west than Katla (/. Sigurdsson’s account, Loptsson, 1880). Ólafsson and Pálsson (1843) in their Book of Travels recount that there were at that time three vents. The jökul- hlaup of 1955 produced two cauldrons in the ice field not far from the centre of activity of 1918. In my opinion a short eruption with two active vents took place at that time without breaking through the glacier. All evidences seem to indicate, that the Katla eruptions begin on rather short fissures, where the volcanic activity soon is constricted to one or two vents as in Vestmannaeyjar in 1973. Far more records are available on the Katla jökulhlaups than on the eruption centres. All the jökulhlaups accounted for in reliable sources have been issued from Höfdabrekkujökull on to Mýrdalssandur, but there are far less reli- able records of three outbursts from Sólheima- jökull, one in the lOth and two in the 13th century. Although these sources can be ques- tioned there is some evidence supporting this. The structure of Sólheimasandur and Skógar- sandur shows that they are built up of flood sediments and not as the common glaciofluvial plains. The records do not make it clear whether all the jökulhlaups on Mýrdalssandur did come from Höfdabrekkujökull alone or whether a part of it came from other glaciers in the north eastern part of Mýrdalsjökull. There are no accounts of major jökulhlaups in Markarfljót, but its channel north of Thórs- mörk bears unquestionable marks of great jökulhlaups, but that area has not been studied for the purpose of tracing their age or origin. Anyway, it must be considered probable that they owe their existence to volcanic activity in the northern part of Mýrdalsjökull. WHAT CAN BE EXPECTED IN KATLA ERUPTIONS? According to the opinions set forth in this paper, Katla is by no means a single eruption centre, but rather there only occurs one erup- tion at each vent. By comparing Askja and Katla (Figs. 2 and 4), it can be concluded that the gap south of Kötlukollar (Kötlugjá) corre- sponds to the Öskjuop, i.e. by far the deepest pass from the caldera. The jökulhlaup will appear there as long as the eruptions break out within the caldera rim. JÖKULL 23. ÁR 49
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.