Jökull - 01.12.1994, Qupperneq 66

í annan stað hefur Sigurjón Rist unnið það ein-
stæða afrek að koma á fót að heita má einsamall á
fyrstu tíu árunum sem hann starfaði hjá raforkumála-
stjóra traustri undirstöðu að því víðfeðma vatnamæl-
ingakerfi sem við höfum nú hér á landi og spannar allt
landið. Síðar bætti hann drjúgum við þessa undirstöðu
ásamt samstarfsmönnum sínum. Þetta gerði hann á
tímum þegar samgöngur allar voru mun örðugri en
nú, sérstaklega á hálendinu. Þetta er afrek sem seint
verður leikið eftir.
Starfi Sigurjóns fylgdu mikil ferðalög, þar á meðal
um hálendið að vetrarlagi, sem ekki voru algeng á
þeim tíma er hann hóf starf sitt. Ferðatækni var þá öll
önnur og ófullkomnari en nú. Sigurjón undirbjó ferðir
sínar vandlega og var í senn djarfur og varkár; eigin-
leikar sem mörgum reynist erfitt að sameina. Það fóru
heldur engar svaðilfarasögur af ferðum hans í blöðum
og útvarpi og lítt þurftu björgunarsveitir að hafa af
þeim afskipti.
Jöklar móta í ríkum mæli rennslishætti helstu
vatnsfalla á Islandi; ekki síst þeirra sem orkumest eru.
Jöklarannsóknir urðu því snemma áhugamál Sigur-
jóns og hann var mikilvirkur á því sviði í tengslum
við vatnamælingamar. Hann starfaði einnig mikið í
Jöklarannsóknafélagi Islands og var forseti þess um
skeið.
I öllum sínum störfum sýndi Sigurjón frábæran
dugnað, ósérhlífni og samviskusemi. Hann átti sér
vissulega góða samstarfsmenn sem hann ávallt bar
mikla umhyggju fyrir. Hann gerði miklar kröfur til
þeirra. En mestu kröfurnar gerði hann þó ávallt til
sjálfs sín og hann bar jafnan sjálfur þyngstu byrðarnar.
Kreppuárin á fjórða áratugnum vom mótunartími
Sigurjóns. Kynslóð kreppuáranna var fátæk borið
saman við okkur í dag, en af einu var hún samt auð-
ugri: Hugsjónum. Hugsjónum framfaranna; hugsjón-
um um betra ísland. í lok stríðsins, þegar íslendingar
voru í fyrsta sinn bjargálna þjóð, var flest það ógert
sem gert hefur verið á íslandi til þessa dags. Allsstað-
ar var þörf á að taka til hendinni. Verkefnin blöstu
allsstaðar við. Loftið var fullt af eftirvæntingu,
spennu og óþoli á að komast úr sporunum; létta fargi
aldalangrar stöðnunar af þjóðinni. Menn vildu alls-
staðar skapa betra Island. Og ákafinn var oft mikill.
Þetta breyttist nokkuð síðar eins og „68 kynslóð-
in“ fræga er skýrasta dæmið um. Ýmsir urðu þreyttir
og leiðir á framfömm og öllu því sem þeim fylgdi.
Mér hefur oft fundist slíkum mönnum farast eins og
glorsoltnum manni sem kemst í steik með frönsku
rauðvíni; étur yfir sig, verður bumbult og veit um sinn
ekki meiri viðbjóð en steikur og frönsk rauðvín. Ekki
meiri andstyggð en nýjar virkjanir og verksmiðjur.
En þessi framfaraþreyta er smám saman að
hverfa; alveg eins og leiði og þreyta ofátsins líður frá.
Menn þurfa að læra að umgangast góð lífskjör. Það
lærist smám saman eins og annað. Hungraður maður á
hugsjónir; stundum ofsafengnar sem brjóta af sér
hömlur og fylgir þá ýmislegt með í þeim umbrotum.
Maður sem étið hefur yfir sig á engar. En sá sem lært
hefur að umgangast góð lífskjör eignast aftur hug-
sjónir; ekki nákvæmlega samskonar og hinn soltni,
heldur þroskaðri og yfirvegaðri. í meira jafnvægi. En
þær knýja hann samt áfram.
Mér sýnist ýmislegt benda til að við séum smám
saman aftur að öðlast slikar yfirvegaðar hugsjónir um
betra Island. Við erum að átta okkur á því að enda þótt
Island nútímans sé komið óralangt frá Islandi kreppu-
áranna, þá er samt svo margt ógert. Heimurinn
stendur ekki í stað. Ef við ætlum að halda stöðu okkar
í hópi þeirra þjóða sem búa við ein bestu lífskjör í
heiminum, í öllum skilningi þess orðs, verðum við
sannarlega að halda á spöðunum. Við munum þurfa
að nýta allar okkar auðlindir, þar á meðal orkulindim-
ar, landsins bömum til farsældar og blessunar. Ekki að
hætti hins óþroskaða unglings sem kann sér ekki hóf
en étur yfir sig, heldur að hætti hins sem lært hefur að
umgangast góð lífskjör.
Sigurjón öðlaðist í æsku í ríkum mæli hugsjónina
um betra Island og hún vék aldrei frá honum. Hann
var aldrei haldinn „framfaraþreytu“. Þessi hugsjón
mótaði öll hans störf og mér er til efs að án hennar
hefði hann unnið það brautryðjendastarf sem hann
vann. Starf hans er lýsandi dæmi þess hverju einstak-
lingur með hugsjón fær áorkað. Við íslendingar
þurfum mjög á slíkum einstaklingum að halda. Við
erum fámenn og það reynir því meira á hvern og einn
en með þjóðum sem telja milljónir, milljónatugi eða
milljónahundruð. Megi Island eignast sem flesta
einstaklinga sem Sigurjón Rist.
Orkustofnun þakkar Sigurjóni að leiðarlokum
64
JÖKULL, No. 44