Hagskýrslur um manntöl - 01.01.1960, Blaðsíða 27

Manntalið 1703
25
G. Aðrar upplýsingar um fólkið.
Other characteristics of the population.
Auk þeirra upplýsinga, sem krafizt var í bréfi nefndarmanna til sýslumanna
um manntalstökuna, er mjög víða í manntalinu fleira sagt um fólkið, og þó að það
sé ekki jafn rækilegt alls staðar, þá hefir þótt rétt að halda þeim lýsingum til haga,
sem víða koma fyrir. En ekki má skoða þetta sem áreiðanlega talningu á ýmsum
þeim fyrirbærum, sem þar koma til greina, því að þar er ekki um að ræða bein
svör við fyrirmælum, heldur ýmislegt annað, sem þeir menn, er manntalið tóku,
hafa talið upplýsandi um ástand fólksins, en það hefur verið undir misjöfnu mati
sjálfra þeirra komið, hve langt þeir fóru í því efni. Þess vegna eru sumar af þessum
upplýsingum mjög misjafnlega nákvæmar eftir sýslum. í töflu VIII (bls. 54) hefur
þessum upplýsingum verið safnað saman og hefur þeim verið skipt eftir sýslum
einmitt til þess að benda á, hve nákvæmlegar hefur verið farið í þessar sakir í
sumum sýslum heldur en öðrum. í töflunni er þessum upplýsingum skipt í 4 kafla,
um skyldleika við húsráðanda, um starf eða stétt, um heilsufar og loks aðrar
lýsingar. Um starf og stétt hefur verið rætt hér á undan (sjá bls. 18), en á liina
kaflana skal liér nokkuð minnzt.
1. Skyldleiki við liúsráðanda.
Relationship to head of household.
í skýrslu þessari eru taldir 732 karlar og 1 939 konur eða samtals 2 671 manns
með ákveðnum skyldleika við húsráðanda, og eru kona hans og börn ekki þ ar með
talin. En í töflu V (bls. 49) og í 7. yfirliti (bls. 19) eru ættingjar og einkaómagar
taldir 3 122, þar af 895 karlar, en 2 227 konur. Eru þá eftir 163 karlar og 288 konur
eða alls 451 manns, sem eru aðrir ættingjar og einkaómagar. Munu flestir þeirra
vera kallaðir ómagar í manntalinu. Eru meiri líkindi til, að það séu fjarskyldari
ættingjar, þó að svo þurfi ekki að vera. Af þeim, sem tilgreindir eru með ákveðn-
um skyldleika við húsráðendur, eru ekki nema rúml. x/4 karlar, en fram undir 3/4
konur. Langalgengust eru systkin, bræður nál. helmingur karlmanna, en systur um
2/fi kvennanna. Litlu færri eru mæður og tengdamæður, en miklu minna er um
feður og tengdafeður. Stafar það af því, að þeir eru skammlífari en mæðurnar, en
sjálfsagt líka að nokkru af því, að þeir teljast stundum lengur húsráðendur heldur
n þeir veita búi forstöðu.
2. Heilsufar.
Health.
Yíða er þess getið í manntalinu, að menn séu veikir eða vanburða, en á svo
óákveðnum lýsingum á heilsufari manna virðist lítið byggjandi, enda er mis-
jafnlega mikið um þær í sýslunum. í Þingeyjarsýslu eru þannig um 950 manns,
eða fram undir þriðjungur allra sýslubúa, taldir vanheilir, en í næstu sýslu, Eyja-
fjarðarsýslu, fá aðeins 3 manneskjur svipaðar einkunnir. Af þessu virðist ekki
verða dregin önnur ályktun en sú, að í annarri sýslunni virðist engin áherzla
hafa verið lögð á að skýra frá almennu heilsufari manna, en í hinni liafi það verið
gert svo rækilega, að það vekur grun um, að í því felist tilraun til þess að sýna
ástandið sem bágbornast, ef til vill af ótta við álögur eða kvaðir, er kynnu af þess-
um manntalsráðstöfunum að leiða. Meira mun að marka, þegar tilgreindar eru
ákveðnar fatlanir, svo sem sjónleysi, málleysi, holdsveiki, flogaveiki. Þeim mun