Bændablaðið - 09.07.2015, Page 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 9. júlí 2015
Málgagn bænda og landsbyggðar
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 7.500 en sjötugir og eldri og lífeyrisþegar greiða kr. 3.750. Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300– Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339
Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is
Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is
Auglýsingastjóri: Auður Laila Jónsdóttir audur@bondi.is – Sími: 563 0303 – Frágangur fyrir prentun: Prentsnið.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Landsprent og Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins. ISSN 1025-5621
LEIÐARINN
Það er sannarlega rannsóknarefni
hvað Íslendingar geta verið
grunnhyggnir þegar kemur
að fylgispekt við ímyndaðan
pólitískan rétttrúnað. Það hefur
m.a. endurspeglast vel í ofurtrú
á innleiðingu á erlendu regluverki
um alla skapaða hluti.
Innleiðing blekkingarkerfis sem
heimilar sölu á hluta af fjöreggi
þjóðarinnar, í formi ímyndar
hreinleika náttúru og orku, er
eitt þessara fyrirbæra sem troðið
hefur verið upp á þjóðina. Þetta
var gert án þess að okkar stuðpúði
gagnvart erlendu valdi, Alþingi
og alþingismenn, segðu púst
þegar kom að því að samþykkja
þetta dæmalausa rugl. Það er fyrst
núna árið 2015 að sama fólkið og
samþykkti þetta er að átta sig á
fáránleika málsins.
Sumt af því fólki sem samþykkti
lög um þetta fyrirbæri 2008 án þess
að segja múkk, hefur svo setið
æpandi og emjandi vikum saman
á þingi í vor í endalausu ræðurugli
um „fundarstjórn forseta“. Það
er engin afsökun að benda á að
svona hafi þetta alltaf verið og þar
séu allir samsekir, hvorum megin
stjórnarborðs fólk annars situr.
Þessu verður að breyta og taka upp
skilvirkari vinnubrögð. Þjóðin hefur
ekki efni á að halda fólki á launum
í svona rugli.
Ef erlend reglugerðarsmíð og
innleiðing þeirra reglna er svo
múlbundin í EES-samningum, þá
verður að fara í endurskoðun á þeim
samningum. Þessu hafa Norðmenn
áttað sig á og fleiri eru eflaust að
hugsa sér til hreyfings í þeim efnum.
Þá er athyglisvert að Bretar vilja í
það minnsta fá endurskoðun á
aðildarsamningum sínum að ESB
sem er enn múlbundnara fyrirbæri.
Svipaðar kröfur heyrast nú frá
Danmörku og Svíþjóð, samt eru
enn til pólitísk öfl hér á landi sem
vilja teyma Íslendinga inn í þetta
skriffinnskubákn.
Möguleikinn á upptöku evru
var sú gulrót sem helst var hampað
af ESB-sinnum. Nú stígur hver
verðlaunahagfræðingurinn af
öðrum fram á sjónarsviðið og segir
að evran, eins og hún sé uppbyggð,
geti aldrei gengið í svo sundurleitu
ríkjabandalagi. Til þess þurfi að
steypa ESB-ríkjunum saman í eina
efnahagslega og pólitíska heild.
Þrátt fyrir orð þessara virtustu
hagfræðinga, er til fólk á Íslandi
sem enn lemur hausnum við íslenska
grjótið og hvetur til bumbusláttar á
Austurvelli um ESB-aðild í nafni
lýðræðis. Á sama tíma er allt í
kalda koli í vöggu lýðræðisins í
Grikklandi, sem þó átti að vera í
öruggum höndum eftir inngöngu í
ESB … eða hvað? /HKr.
LOKAORÐIN
Að brauðfæða jörðina
Bændasamtök Íslands urðu í maímánuði
fullgildir aðilar að Alþjóðasamtökum bænda,
World Farmers Organisation (WFO), á
grundvelli samþykktar Búnaðarþings frá því
í byrjun mars. WFO eru ung samtök, stofnuð
á grunni Heimssamtaka búvöruframleiðenda
sem liðu undir lok.
Um þessar mundir er heimssýningin EXPO-2015
haldin í Mílanó undir yfirskriftinni „Feeding the
Planet, Energy for life“, sem í lauslegri þýðingu
útleggst sem „Að brauðfæða jörðina – orka lífsins“.
Það var því vel til fundið að halda allsherjarþing
WFO í Mílanó undir sömu yfirskrift í borginni nú í
lok júnímánaðar og ánægjulegt fyrir Bændasamtök
Íslands að vera loks þátttakandi í því mikilvæga
samtali sem þar fer fram.
WFO eru samtök bænda alls staðar úr veröldinni
auk þess sem samvinnufélög bænda eru einnig aðilar
að samtökunum. Víðast hvar í heiminum er litið á
hagsmuni bænda og samvinnufélaga þeirra sem
hina sömu. Sem dæmi eru Evrópusamtök bænda,
COPA-COGECA, sameiginleg samtök bænda og
samvinnufélaga bænda í Evrópu. Þó svo að dæmi
séu um öflug samvinnufélög bænda á Íslandi er
langt frá því að þessu rekstrarformi sé gefinn nægur
gaumur hér á landi.
Mikilvægi þess að taka ábyrga afstöðu
Aðalritari Aameinuðu þjóðanna, Ban Ki-moon,
ávarpaði fundinn með hjálp nýjustu tækni og þar
lagði hann áherslu á mikilvægi bænda af báðum
kynjum við að tryggja fæðuöryggi með sjálfbærum
landbúnaði. Matvæla- og landbúnaðarstofnun
Sameinuðu þjóðanna (FAO) er þegar orðin aðili
að starfi WFO og lýsti aðalritarinn sérstakri
ánægju með það samstarf. Hann lagði einnig
mikla áherslu á rekstur fjölskyldubúa og sagði að
verkefni landbúnaðarins verði ekki leyst af hendi
nema með aðkomu þeirra. Enn fremur lagði hann
áherslu á það allir legðust á eitt í að útrýma hungri í
heiminum og mikilvægi þess að taka ábyrga afstöðu
til loftslagsmála. Áhugavert er að geta þess að
Sameinuðu þjóðirnar telja samvinnufélög mikilvæg
í baráttu gegn hungri í heiminum og hafa kallað þau
„rekstrarform með samvisku“.
Það voru fleiri stórmenni sem létu frá sér heyra
á þinginu. Frans páfi sendi kveðju og fagnaði þeirri
áherslu sem lögð var upp þar, enda mikilvægt
að þróa landbúnaðinn til að takast á þær miklu
áskoranir sem fram undan eru við að brauðfæða
heiminn sem þyrfti jafnframt að ræða í félagslegu
samhengi.
Á þinginu kusu bændur nýjan forseta samtakanna
og varð dr. Evelyn Nguleka fyrir valinu. Þar fer
ung kona sem er menntaður dýralæknir og bóndi
frá Zambíu. Hún er mjög frambærilegur og öflugur
einstaklingur sem án nokkurs vafa á eftir að tala
máli landbúnaðarins með sóma hvar sem hún kemur
og halda hagsmunum bænda og samvinnufélaga
þeirra á lofti.
Það er skemmtileg tilviljun að hún skuli vera
kosin sama dag og síðasta Bændablað kom út, en
í leiðara þess var ítrekað mikilvægi þess að konur
tækju virkan þátt í félagsmálum bænda.
Í ályktun þings WFO er tekið á mörgum
mikilvægum atriðum er varða starfsskilyrði
bænda í heiminum og mikilvægi samvinnufélaga
í virðiskeðjunni. Ljóst er að landbúnaður er afar
breytilegur eftir heimsálfum og áherslur bænda
eru mismunandi. Þrátt fyrir það er flest sem WFO
fjallar um ekki fjarri því sem íslenskir bændur ræða á
Búnaðarþingi og bændafundum um allt land, eins og
sjá má hér að neðan þar sem helstu atriði ályktunar
þingsins eru tekin saman.
Landbúnaður er kjarni sjálfbærrar þróunar
Þingið leggur áherslu á að landbúnaður er kjarni
sjálfbærrar þróunar. Bændur og dreifbýlissamfélög
bera ábyrgð á fæðuöryggi, fullnægjandi næringu
og varðveislu líffræðilegrar fjölbreytni. Bændur
skapa hagvöxt og atvinnu með framleiðslu afurða
til frekari vinnslu og viðskipta. Með því bætum
við hag samfélagsins í heild auk okkar sjálfra.
Landbúnaðurinn mun leggja sitt af mörkum til að
efla framleiðslu endurnýjanlegrar orku svo sem
með lífeldsneyti, orkuframleiðslu úr lífmassa og
annarri nýsköpun.
Ræktun skóga er eitt af því sem mun skipta
verulegu máli til að vinna gegn loftslagsbreytingum
og tryggja framboð á hreinu vatni. Bændur eru
vörslumenn landsins og hafa hag af því að halda
landinu ræktanlegu og frjósömu, enda gengur
landbúnaður ekki upp án þess.
Samvinnufélög í landbúnaði, í krafti skipulags
þeirra og uppbyggingar, ættu að geta átt verulegan
hlut að því að minnka orsakavalda matarsóunar.
Landbúnaður hefur mótað landslag og menningu
um allan heim. Landbúnaðarframleiðsla er
undirstaða dreifbýlissamfélaga, bæði félags- og
menningarlega, um leið og þau samfélög geta boðið
upp á sjálfbæra ferðaþjónustu. Landbúnaðurinn
hefur því bæði félagslegt og menningarlegt hlutverk.
Sem markaðsdrifnir framleiðendur á
heimsmarkaði leitast bændur sífellt við að framleiða
meira með því að nota minna. Hagkvæm og skilvirk
notkun aðfanga leiðir til aukinnar framleiðni og
minni umhverfisáhrifa. Aðgengi að aðföngum
þarf að vera tryggt svo sem að landi, auðlindum
mörkuðum og fjármagni.
Bændur þurfa sanngjarnt afurðaverð. Í
virðiskeðju þar sem bændur eru oft í þröngri stöðu
á milli afurðastöðva og aðfangabirgja, hafa þeir
oft lítið svigrúm til samninga. Við erum þakklát
fyrir stuðning og traust neytenda og myndum vilja
nánara samband þar á milli. Við þurfum allan þann
stuðning sem mögulegt er til að styrkja stöðu bænda
innan virðiskeðjunnar. Ef bændum er ekki umbunað
á sanngjarnan hátt fyrir framleiðslu sína í formi
afurðaverðs, þá verður ekki um neitt fæðuöryggi
að ræða, engin framleiðsla endurnýjanlegrar orku
og engin þróun í hinum dreifðari byggðum. Þangað
verður ekkert að sækja.
Það er ljóst að hinar alþjóðlegu áskoranir fyrir
landbúnað í heiminum eru miklar. Eftir að hafa
kynnst viðhorfum og aðstæðum margra þingfulltrúa
er ljóst að víða þarf gríðarlegt átak til að takast á við
þessar áskoranir. Þar getum við vestrænu þjóðirnar
orðið að liði, með því að styðja við uppbyggingu
innviða og deila þekkingu.
Umræða um landbúnaðarmál hér á landi er
oft á tíðum óvægin og hljómar stundum eins og
markmið hennar sé eingöngu að tala niður íslenskan
landbúnað. Ekkert er hafið yfir gagnrýni, en stundum
er gott að horfa á hlutina í stærra samhengi.
Bændur um allan heim eru einfaldlega mjög
mikilvægir … fyrir okkur öll. /SSS
Austurbrú, þróunarfélag
Austurlands, hefur ásamt
samstarfsaðilum á Borgundar-
hólmi í Danmörku, Suðurey
í Færeyjum og Vesterålen í
Noregi unnið að viðamikilli
rannsókn þar sem leitast er við
að kortleggja virði brottflutts ungs
fólks til heimahaganna í gegnum
menningarviðburði. „Heima er
þar sem Eyjahjartað slær“.
Flestar jaðarbyggðir eiga það
sameiginlegt að ungt fólk flyst þaðan
í miklum mæli, oftast til að sækja sér
aukna menntun. Þetta unga og vel
menntaða fólk hefur ekki skilað sér
til baka og hefur af mörgum verið
álitið sem svo að svæðin séu að
missa mannauð varanlega. Nýlegar
rannsóknir hafa hins vegar bent til
þess að snúa þurfi sjónarhorninu
og líta á unga brottflutta fólkið
sem fjölþætta auðlind. Markmið
rannsóknarinnar „Eyjahjartað“ var
að skoða þá nálgun betur og gera
tilraun til þess að mæla þá auðlind
sem felst í hinum brottfluttu. Litið var
til efnahagslegra, menningarlegra og
félagslegra þátta.
Frumkvæði brottfluttra
Þátttakendur í rannsókninni voru
aðilar á jaðarsvæðum í þremur
löndum auk Austurlands; Bornholm
í Danmörku, Suðurey í Færeyjum
og Vesterålen í Noregi. Litið var
til hátíða, höldnum að frumkvæði
brottfluttra. Til að meta áhrif og
virði brottflutts fólks á Austurlandi
voru notaðar fjórar austfirskar
hátíðir: Sviðamessan á Djúpavogi,
Eistnaflug í Neskaupstað,
Bræðslan á Borgarfirði og LungA
á Seyðisfirði. Allar eiga þessar
hátíðir sameiginlegt að brottfluttir
Austfirðingar annaðhvort standa
fyrir þeim og skipuleggja eða spila
stórt hlutverk við undirbúning þeirra
og framkvæmd.
Mannauður
Í ljós kom að meirihluti hátíðanna
er gríðarlega stórt innlegg í
svæðisbundna ferðamennsku,
félagslíf og menningu á þeim stöðum
þar sem þær eru haldnar. Því er hægt
að álykta að framlag brottfluttra
sé mikilsvirði fyrir svæðin sem
flutt er frá. Þessi niðurstaða getur
nýst sem innlegg í stefnumótun
og áætlanagerð á jaðarsvæðum og
ýtir undir mikilvægi þess að hlú
vel að ungmennum á mótunarárum
þeirra og mynda sterk tengsl við
svæðin. Enn fremur að veita þurfi
brottfluttum tækifæri til að viðhalda
tengslum og leggja sitt af mörkum
án þess endilega að flytja til baka.
Í því liggur mikill mannauður sem
jaðarbyggðir geta nýtt sér. /MÞÞ
Blekking til sölu
Austurbrú:
Áhrif brottfluttra eru mikil
− Laugardaginn 11. júlí − kl. 13.30-17 −
Farmall í 70 ár − Fornbílar − Markaður − Listsýningar
Kvenfélagskaffi, Skemman kaffihús
Fróðleikur, skemmtun og afþreying af ýmsu tagi.
Maður er manns gaman...!
Hátíð á Hvanneyri