Bændablaðið - 09.07.2015, Qupperneq 42

42 Bændablaðið | Fimmtudagur 9. júlí 2015
Síðustu árin hefur mjaltaþjónum
fjölgað mikið á Norðurlöndunum
og um síðustu áramót voru slík
mjaltatæki á 16,3% af öllum
norrænum kúabúum.
Áætlað er að heildarframleiðsla
þessara búa standi undir 28,7%
mjólkurframleiðslunnar. Einnig
að 27,8% af öllum mjólkurkúm
Norðurlanda hafi verið mjólkaðar
með mjaltaþjónum um síðustu
áramót. Þetta kemur fram í yfirliti
frá tæknihópi NMSM og byggir
m.a. á upplýsingum innflytjenda
mjaltaþjóna allra Norðurlandanna.
NMSM
Afurðastöðvarnar í mjólkur iðnaði
á Norðurlöndunum starf rækja
samstarfsvettvang fagfólks á sviði
mjólkur gæða, mjaltatækni og
dýraheilbrigðis sem kallast NMSM
(Nordiske Mejeriorganisationers
Sam arbejds udvalg for Mælke-
kvalitets arbejde). Á MS á Íslandi
aðild að þessu samstarfi. Markmiðið
með samstarfinu er að efla faglega
þekkingu og miðla reynslu, þvert
á landamæri, innan framangreindra
þriggja faggreina sem eiga nokkra
sérstöðu á Norðurlöndum. Enda
eiga þau það sameiginlegt að leggja
áherslu á dýravelferð, tækninýjungar
í mjólkurframleiðslu og á framleiðslu
á hágæðamjólk.
Tæknihópur NMSM sér m.a.
um að safna árlega upplýsingum
um útbreiðslu mjaltaþjóna á
Norðurlöndunum. Hefur það verið
gert á hverju ári frá því að fyrstu
mjaltaþjónarnir litu dagsins ljós
í Danmörku árið 1996. Er þetta
gagnasafn einstakt í heiminum, en
hvergi annars staðar getur vísindafólk
komist í viðlíka upplýsingar.
1.376 mjaltaþjónabú í Noregi
Eins og sést við lestur töflu 1 þá
hafa norskir kúabændur tekið þessari
mjaltatækni opnum örmum. Á
hverju ári eykst verulega útbreiðsla
mjaltaþjónanna þar í landi. Á sama
tíma fækkar búum með mjaltaþjóna
í Danmörku en skýringin á því
er talin felast í því að dönsk
mjólkurframleiðsla býr við mikla
samkeppni á heimsmarkaði þar sem
um tveir af hverjum þremur lítrum
fara til útflutnings.
Framleiðslukostnaður með
mjaltaþjóna er hæstur pr. lítra.
Gefur því auga leið að ef mikið er
framleitt af mjólk með þeirri tækni,
Mjólkurframleiðsla á Norðurlöndum:
Nærri þriðji hver mjólkurlítri
frá mjaltaþjónabúum
Utan úr heimi
Vínrækt:
Skandinavísk léttvín
Áhrif loftslagsbreytinganna í
heiminum eru margs konar. Með
hækkandi hita bendir flest til þess
að vínrækt í Evrópu muni flytjast
norðar í álfuna.
Bændur í Danmörku og á Skáni í
Svíþjóð eru þegar farnir að prófa sig
áfram með þrúgur og þar sem best
gengur eru þeir farnir að framleiða
rauð- og hvítvín. Nyrsta vínrækt í
Evrópu telst núna vera á býli sem er
skammt utan við Malmö í Svíþjóð
þar sem er að finna um 20.000
vínviðarplöntur í ræktun.
Heimilisfólk á bænum segir að
samkvæmt skráningum hafi mánuður
bæst við ræktunartímabilið hjá þeim
síðustu fjörutíu árin og það hafi gert
þeim kleift að hefja vínviðarræktun
fyrir fimmtán árum. Mælingar sýna
að hitastig á Skáni hefur hækkað um
2° Celsíus frá þarsíðustu aldamótum.
Vínrækt er einnig talsverð í
suðurhéruðum Bretlands, Kent og
Sussex, þar sem er framleitt talsvert
af freyðivíni. /VH
Matvælaframleiðsla:
Mjólkurverðsstríð í breskum
stórmörkuðum
Breskir stórmarkaðir hafa
undanfarið keppst hverjir við
aðra við að lækka mjólkurverð.
Samtök mjólkurframleiðenda
í Bretlandi segja verðið undir
framleiðslukostnaði.
Undanfarið hafa stór-
markaðir í Bretlandi eins og
lágvöruverslanirnar Aldi og
Lidl lækkað útsöluverð á lítra
af mjólk um tæpar 30 krónur.
Matvælakeðjan Sainsbury hefur
nú bæst í hópinn og lækkað
mjólkurlítrann hjá sér um sömu
krónutölu og býður mjólk á lægra
verði en Tesco, Asda og Morrisons
sem að öllu jöfnu bjóða lægra verð
en Sainsbury.
Samtök mjólkurframleiðenda
í Bretlandi segja að verð á mjólk
í landinu hafi verið lágt áður en
verðstríðið hófst en að nú sé verið
að selja mjólk á verði sem er undir
framleiðslukostnaði.
Í yfirlýsingu frá Sainsbury
segir að þrátt fyrir lækkunina
ætli fyrirtækið ekki að lækka
innkaupsverð til bænda og sjálft
að taka á sig kostnaðaraukann.
Bresku bændasamtökin segja að
þrátt fyrir yfirlýsingu Sainsbury
sýni reynslan að svona lækkanir
endi alltaf hjá framleiðendum og
mjólkurverðsstríð stórmarkaðanna
hafi leitt til gjaldþrots fjölda
mjólkurbúa undanfarin ár. /VH
Nytjar og náttúruvernd:
Rottur hafsins
Lagt hefur verið til að nytjar
á loðsel við strendur Suður-
Ástralíu verði hafnar á ný.
Áætlaður fjöldi loðsela í einum
flóa á svæðinu er um 100.000 og að
sögn sjómanna eru selirnir að éta
upp allan fisk á stórum hafsvæðum
og kalla þeir þau „rottur hafsins“.
Að sögn heimamanna
hefur fjölgað gríðarlega í
loðselastofninum eftir að hann var
friðaður fyrir nokkrum árum og er
hann nú allt of stór og hann farinn að
auka útbreiðslusvæði sitt verulega.
Selirnir éta fisk úr netum sjómanna
eða bíta þá þannig að þeir verða
ósöluhæfir. Þeir eru einnig sagðir
farnir að ganga á sjófuglastofna
við suðurströnd álfunnar og þá
sérstaklega mörgæsir.
Þingmaður frá Suður-
Ástralíu hefur lagt fram tillögu á
ástralska þinginu um að nytjar á
loðselastofninum verði leyfðar á
ný og stofninn þannig grisjaður.
/VH
Þróun útbreiðslu mjaltaþjónabúa á Norðurlöndunum. Eins og sjá má er heldur farið að draga úr fjölguninni í
Svíþjóð sem er í samræmi við væntingar í ljósi aukinnar samkeppni sem kúabú þar í landi búa við sem og vaxandi
meðalbústærð.
Heildar mjólkurframleiðsla, millj. kg. 5.113 2.347 134 1.509 2.932 12.045
Áætlað mjólkurmagn frá mjaltaþjóna-búum, milljónir
kg.
1.303 2.357 45 485 1.024 3.453
Reiknað hlutfall mjaltaþjónamjólkur af heild (%) 25,5 25,3 33,7 32,1 34,9 28,7
Heildarfjöldi kúa (þúsundir) 551 283 25 195 344 1.398
Áætlaður fjöldi á mjaltaþjónabúum (þúsundir) 141 65 8 66 108 389
Áætlað hlutfall kúa á mjaltþjónabúum (%) 25,7 23,1 32,6 33,6 31,5 27,8
Meðalfjöldi kúa á hverju kúabúi 162 34 38 21 78 53
Meðalfjöldi kúa á hverju kúabúi án mjaltaþjóns 158 29 32 16 71 46
Meðalfjöldi kúa á hverju kúabúi með mjaltaþjón(a) 172 72 64 48 102 91