Bændablaðið - 09.07.2015, Side 45

45Bændablaðið | Fimmtudagur 9. júlí 2015
Lesendabás
Eitt af forgangsverkum í byrjun
sumars hjá mjólkur framleið-
endum ætti að vera ráðstafanir
gegn skordýraplágu í fjósum og
mjólkurhúsum.
Flugur þe. sk húsflugur ( Musca
domestica) og aðrar minni sem oft
fylla fjós og skepnuhús eru bæði
hvimleitt ágangsfyrirbæri og síðast
en ekki síst bæði sóðaplága og
sýklaberar.
Þær skíta á allt sem þær setjast
á og bera í sér aragrúa af sýklum
og óhreinindum sem valdið geta
sjúkdómum í mönnum og skepnum
Fyrir utan sóðaskapinn af
slíkum kvikindum sem oft
eru í þúsunda tali og jafnvel
tugþúsunda tali í fjósum og öðrum
skepnuhúsum þá fljúga þær oft í
og setjast að á mjólkurtönkum og
áhöldum við mjólkurframleiðslu
og rata býsna oft ofaní mjólkina í
mjólkurtanknum sé tankurinn opin
gerð, og kvikindin skapa þannig
tilheyrandi ólystilegheit og ekki síst
óþrif og sýklaferli.
Mikil flugnaplága í fjósum
veldur því að allt er undirlagt af
flugnaskít sem erfitt er að þrífa og
mengar allt umhverfið sem á að
heita matvælaframleiðslustaður.
Einnig verður óþefur í
flugnaplágu mikill og slíkt er ekki
eingöngu hvimleitt heldur er mjólk
afar sækin á lyktarmengun og tekur
í sig óbragð af ólyktinni.
Skynsamlegast er að reyna að
þrífa vel á stöðum sem flugur eru
að vaxa en síðan að eitra ef þörf er
á, en ítreka, það ætti að þvo vel áður
því hreinn flötur þarfnast minna
magn eiturs ef farin er sú leið.
Best er að nota álímispjöld eða
penslunarspjöld vegna þess að ekki
ætti að úða eitri um allt vegna hættu
á að menga mjólkina og ef skepnur
eru inni veldur eiturúðun vanlíðan.
Dvalarstaður ungfluga og
lirfa flugunnar er oft neðan í
haughúslofti og neðan í stéttum í
fjósi, en einnig undir flórristum og
þarf því að úða eitri af kunnáttu
og vandvirkni á þá staði enda ekki
hægt að koma þar fyrir spjöldum
til þess að árangur náist.
Skylda er samkvæmt
mjólkurreglugerð að sjá til þess
að halda flugum og meindýrum í
skefjum í fjósum og mjólkurhúsum
og því ættu allir að gera ráðstafanir
gegn flugu á vorin þegar hún er að
byrja að kvikna.
Tvennt er það sem flugum er
meinilla við en það er hreinlæti og
lágt hitastig eða kuldi.
Því er áríðandi forvörn að hafa
eins hreint og unnt er í fjósum og
mjólkurhúsum og ekki síst, vel
loftræst og eins kalt og mögulegt er.
Og ef flugnaplága hefur herjað
og búið er að drepa hana niður,
þrífið þá og þvoið flugnaskítinn
burt, sér í lagi af mjaltakerfinu
og mjólkurtönkum því eins og
áður sagði, hrein fjós eru illa
liðin af flugunni og óþefurinn af
flugnaskítnum er ótrúlegur.
Látið ævinlega fagmenn um
eitrun og eins og áður sagði bíðið
ekki eftir því að flugan klekist út
og fylli fjósin og skíti á alla hluti,
eitrið áður!
Í raun er ekki fráleitt að halda
því fram að flugnaplága (mikill
ágangur flugu) geti orsakað
eða a.m.k. viðhaldið lakara
júgurheilbrigði mjólkurkúa þar
sem flugnagerið herjar á kýrnar,
angrar þær og pirrar á allan hátt
þannig að viðkomandi gripir verða
taugastrekktari og þar með veilli
fyrir sjúkdómum s.s. júgurbólgu
því þekkt er að góð líðan kúa eykur
á hreysti þeirra og eiginleika til að
takast á við sýkingar með eigin
ónæmiskerfi.
Pirraðar kýr með aragrúa flugna
sveimandi og skríðandi yfir og á
eru því ákjósanlegt skotmark sýkla
sem valdið geta júgurbólgu.
Það er því áríðandi að klippa
kýrnar því annars svitna þær meira
og verða skítugri og af leiðir meiri
ágangur flugna og skordýra.

Kristján Gunnarsson
ráðgjafi Bústólpa ehf.
Flugnaplága = sýklaplága
Í ár hefur vorað heldur seint og
snjór verið mikill í fjöllum. Í byrjun
júní var farið að benda okkur
sauðfjárbændum á að gróður tæki
seint við sér af þessum sökum.
Eflaust var ekki vanþörf á að gera
okkur þetta ljóst þar sem við erum
ekki sérlega glögg og eigum ekki
gott með að fylgjast með tíðarfari
eða gróðurframvindu.
Þrátt fyrir þessa vondu tíð hefur nú
hlýnað og í dag, 2. júlí, fóru allmargir
bændur héðan úr Biskupstungum
með vélar sínar og tæki inn á
afrétt til að dreifa áburði á vegum
Landgræðslufélags Biskupstungna.
Að þessu sinni var dreift með fimm
áburðardreifurum og gekk dreifingin
vel.
Vonast er til að á mánudaginn 6.
júlí verði gróðurfar metið til að taka
ákvarðanir um hvenær óhætt er að fara
með fé á afréttinn. Það er nefnilega
þannig að við, sauðfjárbændur í
Biskupstungum, höfum kappkostað
að fylgja þeim reglum sem við höfum
sett okkur um nýtingu afréttarins. Við
erum líka að græða hann upp eftir
bestu getu. Og við erum sannarlega
stolt af árangrinum.
Sveitarstjórn Biskupstungna-
hrepps, nú Bláskógabyggðar, hefur
alla tíð staðið að afréttarmálunum
með miklum sóma og verið áfram
um uppbyggingu og ræktun þar
innfrá, enda eru afréttir á forræði
sveitarfélaga.
Kjalvegur liggur um Biskups-
tungna afrétt og er fjölfarinn.
Fyrir rúmum aldarfjórðungi setti
sveitarfélagið ríðandi ferðamönnum
reglur um umgengni á þessari leið,
m.a. að fóðra ferðahesta á heyi í
áningarstöðum í stað þess að beita
þeim á viðkvæman gróður og einnig
voru skorður settar við umferð
hrossahópa um ákveðin svæði.
Þessar reglur hafa haldið mis vel
svo að sumarið 2013 þótti ástæða
til að árétta reglur þessar og var
það gert með bréfi til ferðamanna
og ferðaþjónustuaðila sem ferðast
um Biskupstungnaafrétt. Þetta
bréf hangir meðal annars í forstofu
þjónustuhússins í Árbúðum þar sem
kirfilega er tekið fram að EKKI MÁ
RÍÐA EFTIR SVARTÁRTORFUM.
Árbúðir eru áningarstaður við
nefndar Svartártorfur og torfur
þessar hafa verið varðar með
gríðarmikilli uppgræðslu á vegum
Landgræðslufélags Biskupstungna.
Í dag, örugglega viku áður en
okkur verður heimilað að flytja eina
einustu kind á þennan afrétt, fór 130
hrossa hópur á vegum Íshesta yfir
þessar torfur, sem öllum má vera ljóst
að ekki er leyfilegt. Þessi hópur var á
suðurleið. Í norðurferðinni nokkrum
dögum FYRR, var hópurinn EKKI
NEMA 100 hross. Þá var þeim líka
hleypt yfir Torfurnar. Og þetta er
alltaf svona. Það er alveg sama hvaða
reglur eru settar til að vernda þetta
land, það virðist enginn þurfa að fara
eftir þeim nema sauðfjárbændur.
Uppgræðslurnar á Svartártorfum
eru langt í frá eina gróðurlendið
sem hestaferðirnar leika svona grátt.
Það þykir sjálfsagt að víkja útaf
brautunum og ríða uppgræðslurnar
við áningarstaðina, svo sem í
Svartárbotnum og innan við Árbúðir.
Grasbletturinn við braggann í
Sultarkrika er traðkaður í hverri
hestaferð. Þar er lagt á hrossin,
þar standa þau kyrr því í sumum
ferðum eru tvær rúllur látnar duga
í 100–130 hross í hverjum náttstað.
Í Skálunum, sem eru gróðurlendi
sunnan í Bláfellshálsi, eru leiðtogar
hestaferðanna búnir að dúndra
hrossaflotunum niður alla bolla og
skera þá í sundur með djúpri reiðgötu.
Þarna fossar vatn í rigningum öll
haust. Hvað í ósköpunum er hægt
að gera við svona framferði?
Síðastliðinn vetur kom út Tillaga
til kynningar landsskipulagsstefnu
2015–2026 á vegum Skipu-
lagsstofnunar. Þar var m.a. fjallað
um skipulag á miðhálendi Íslands.
Í þessu riti um skipulagsstefnu
birtist glögglega sá skilningur að
aðeins BEIT geti valdið gróður- og
jarðvegsskemmdum. Öll umferð
manna, gangandi, ríðandi, akandi
eða af völdum mannvirkjagerðar,
virðist ekki geta haft áhrif á gróður
eða jarðveg. Og það er einmitt þessi
tegund af skilningi sem blasir við
okkur sauðfjárbændum oft á ári.
Gróðurleysið er alfarið á okkar
ábyrgð, okkur að kenna og það er
okkar mál að færa það til betri vegar.
Engra annarra.
Ég er ekki að fara fram á að
ríðandi fólk sæti sömu ofsóknum og
sauðkindin hefur þurft að þola, ég fer
aðeins fram á sanngirni og réttlæti.
Málflutningur þeirra sem telja sig hafa
vit á gróðurfari er oftast ansi einhliða
og til þess fallinn að styggja síður þá
sem betur mega. Stundum sýnist mér
jafnvel að fólki sé nákvæmlega sama
um þessi strá, svo lengi sem einhver
nær að koma böndum á hið lítilsiglda
líf rollubóndans.
Þessi pistill er annar í röðinni, á
eftir greininni – Hefjum tösku hátt
á loft.
Sigríður Jónsdóttir
Arnarholti.
Myndir /Sigríður Jónsdóttir.
Ólíkt hafast menn að
Sannleikurinn er sá að það gerir
hret á flestum vorum hér fyrir
vestan. Þetta vor er engin undan-
tekning. Auk þess hefur það verið
mjög kalt eins og oft er raunin.
Mannskepnan er búin að ræna
sauðkindinni þeirri einu vörn sem
hún hefur í slíkum vorum: Ullinni.
Hún hélt lífinu í henni í gegnum
aldirnar og þar með hinni íslensku
þjóð. Nú eru blessaðar ærnar settar
varnarlausar út í vorharðindin og
verra en það. Er nema von að illa
fari sagði gamall og lífsreyndur
smali um daginn. En oft er það gott
er gamlir kveða eins og þar stendur.
Spekingarnir í Heita pottinum
á Þingeyri láta ekki að sér hæða.
Um daginn var verið að ræða um
sauðkindina og hvernig henni
reiðir af án hinnar einu varnar
sem náttúran hefur gefið henni.
Semsagt ullarlausri með tvö og
þrjú lömb.
Þá sagði ein frúin: „Hvernig ætli
hefði farið fyrir léttadrengnum á
Brekku ef honum hefði nú verið
sleppt út úr fjárhúsinu allsberum í
því ógnarlega vatns- og slydduveðri
sem var í vikunni?“ Ekki stóð á
svari: „Hann hefði króknað úr kulda,
nákvæmlega eins og ullarlausar
ærnar í tuga- eða hundraðatali um
daginn hér fyrir vestan.“
Menn voru algjörlega sammála
um að það sé nákvæmlega
sama lögmálið, hvort sem um
mannskepnuna er að ræða
eða sauðkindina. Nema hvað
sauðkindin er harðgerðari. Og nú
þurfa sauðfjárbændur að athuga
sinn gang. Þó fyrr hefði verið.
Hallgrímur Sveinsson
Vorharðindin fyrir vestan:
Sauðkindin er varnarlaus í rigningar-
slagviðrum og slyddu!