Iðjuþjálfinn - 01.05.2007, Qupperneq 18

1 • IÐJUÞJÁLFINN 1 / 2007
þátttakendur sér og velja afar mis­
munandi leiðir til þess að ná settum
markmiðum sínum enda þarfir hvers
og eins ólíkar. Hugmyndafræði iðju­
þjálfunar fær notið sín einstaklega vel
og sjá iðjuþjálfar m.a. um mikilvæga
fræðslu og stuðning til þess að auka
líkurnar á endurkomu þátttakandans
inn á atvinnumarkaðinn. Iðjuþjálfar
Janusar endurhæfingar aðstoða þátt­
takandann við að skoða hvaða þættir
hafa áhrif á heilsuna, bæði atriði sem
tengjast honum sjálfum, svo sem
venjur og verklag við dagleg störf ásamt
atriðum sem tengjast umhverfinu. Til
að vinna að þessu og gera endur­
hæfinguna markvissari er kennsla og
þjálfun í að setja raunhæf markmið
sem unnið er með í hverri viku.
Augljóst er að þar sem aðstæður
þátttakenda eru stundum þess eðlis að
ekkert má útaf bregða, þá er þörf á
aðstoð Félagsþjónustunnar. Með tíman­
um hefur skapast gangkvæmur
skilningur og góð samvinna milli
Félagsþjónustunnar og Janusar endur­
hæfingar, samvinna sem allir aðilar
hafa hagnast á. Tryggingastofnun ríkis­
ins er ekki síður mikilvægur hlekkur í
atvinnuendurhæfingu og þjónustu við
þátttakendur. Sérstök áhersla hefur því
verið lögð á farsælt og gott samstarf við
þá aðila sem vinna að hagsmunum
þátttakenda þar. Þessi vinna beggja að­
ila hefur skilað sér í mörgum góðum
úrlausnum þátttakendum okkar til
handa.
Janus endurhæfing og atvinnu­
markaðurinn
Þátttakendur Janusar endurhæfingar
hafa fjölbreytta og oft langa reynslu af
atvinnumarkaðnum. Margir hafa reynt
að halda sér í vinnu þrátt fyrir heilsu­
brest og minnkaða starfsgetu. Sumir
hafa gert ítrekaðar tilraunir til að fara
aftur að vinna og upplifað skipbrot þeg­
ar það tekst ekki. Þetta hefur svo haft
neikvæð áhrif á sjálfsímynd og sjálfs­
traust einstaklingins. Hraðinn og sérhæf­
ingin á vinnumarkaðnum hafa aukist og
kröfurnar um menntun verða sífellt
meiri. Það er oft lítið pláss fyrir sveigjan­
leika og algengt er að vinnustaðir séu
undirmannaðir. Reynsla margra þátt­
takanda er að starfslýsingum í fyrirtækj­
um sé ekki fylgt og óvæntar vinnu­
skyldur bætist við. Það reynist mörgum
erfitt að hafa trú á sjálfum sér og eigin
getu þegar heilsan og starfsorkan breyt­
ist. Þátttakendur lýsa fordómum vinnu­
markaðarins á langvarandi veikindum
en einnig þeirra eigin fordómum á
möguleikum sínum. „Ég myndi aldrei
ráða svona manneskju til vinnu“ heyrist
oft þegar þátttakandi er að lýsa sjálfum
sér. Í endurhæfingunni er lögð áhersla á
að þátttakendur verði öruggari í að meta
starfsgetu sína, bæði takmarkanir og
möguleika ásamt því að byggja upp
sjálfstraustið miðað við breyttar forsend­
ur. Þeir fá leiðbeiningar í að tala um
starfsgetu sína á jákvæðan og uppbyggi­
legan hátt og takast á við fordóma frá
öðrum eða jafnvel sjálfum sér. Atvinnu­
viðtöl eru æfð þar sem þátttakendur
þjálfa sig í að svara sígildum spurningum
sem koma við slíkar aðstæður. Allir þátt­
takendur vinna að gerð eigin ferilskrár
og æfa sig í atvinnuleit á netinu.
Flestir finna sér vinnu sjálfir þegar
endurhæfingin hefur náð því stigi og
þeir eru tilbúnir til þess en þeim gefst
einnig kostur á milligöngu Janusar end­
urhæfingar sem getur verið með ýmsum
hætti. Í þeim tilfellum er fyrst haft
samband við fyrirtæki og þátttakandan­
um fylgt í viðtöl eða þá að þátttakendur
fá stuðning við að finna fyrirtæki sem
hugsanlega hafa hentuga vinnu og þeir
sjá sjálfir um samskiptin. Vinnu­
samningur Tryggingastofnunar ríkisins
fyrir öryrkja hefur gefið mörgum tæki­
færi til að komast aftur út á vinnu­
markaðinn en þá endurgreiðir Trygg­
ingastofnun vinnuveitanda hluta af
launum einstaklingsins. Varðandi þann
þátt er gott samstarf við Vinnumiðlun
Reykjavíkurborgar sem hefur haft milli­
göngu við fyrirtækin um gerð samnings­
ins. Við höfum góða reynslu af vinnu­
samningnum fyrir nokkra þátttakendur
sem hafa verið mjög lengi frá vinnu­
markaði og óskað eftir að fara hægt af
stað og/eða hafa mjög skerta starfsgetu.
Það eru fyrirtæki á markaðnum sem
sýna sveigjanleika og vilja gefa fólki með
skerta starfsgetu tækifæri og telja það
samfélagslega skyldu sína. Reynsla okkar
er að margir þátttakendur sem vilja
komast í vinnu á almennum vinnumark­
aði fá vinnu við sitt hæfi. Hinsvegar er
það því miður einnig reynsla okkar að
þátttakendur sem vilja vinna fá ekki
vinnu við hæfi. Í þessum tilfellum er
það atvinnumarkaðurinn sem er vanhæf­
ur en ekki einstaklingurinn og dýrmætur
starfskraftur nýtist ekki þjóðfélaginu .
Þróun í þágu þjóðfélagsins
Við uppbyggingu Janusar endur­
hæfingar var engin ein ákveðin fyrir­
mynd höfð í huga heldur íslenskt sam­
félag og þær aðstæður og möguleikar
sem við höfum til atvinnuendurhæfingar
hér á landi. Mikil þróunarvinna hefur
og á sér enn stað enda er nauðsynlegt að
taka sífellt mið af því umhverfi sem við
lifum í. Hugmyndafræði starfseminnar
leggur áherslu á að kerfið þjóni einstakl­
ingnum en ekki öfugt eins og oft vill
verða. Þessi hugmyndafræði hefur fengið
að blómstra í samfélagi okkar fyrir til­
stuðlan góðs skilnings og trausts margra
mikilvægra hlekkja. Augljóst er að starfs­
fólk Janusar endurhæfingar hefur ekki
einungis þjónustað einstaklinginn held­
ur einnig haft áhrif á umhverfi hans í
víðri merkingu, þannig að umhverfið
styðji við markmið hans sem best. Þetta
sést vel á mælanlegum árangri starfsem­
innar sem er afar góður en hann var rúm
60% um síðustu áramót. Árangur telst
þegar þátttakendur hefja störf á almenn­
um vinnumarkaði, vernduðum vinnu­
stað, fara í nám, eða eru í atvinnuleit.
Það er því augljóst að tekist hefur að
þróa atvinnuendurhæfingu sem samnýtir
innviði þjóðfélagsins og er í þágu þess.
Hugmyndir iðjuþjálfa um að geta haft
áhrif á umhverfið í víðri merkingu eru
ekki draumur einn heldur hafa fengið
að njóta sín í starfsemi Janusar endur­
hæfingar og er ósk um að svo megi vera
um ókomna tíð.
Í endurhæfingunni er lögð
áhersla á að þátttakendur
verði öruggari í að meta
starfsgetu sína, bæði
takmarkanir og möguleika
ásamt því að byggja upp
sjálfstraustið miðað við
breyttar forsendur
■
FJÓRÐUNGSSJÚKRAHÚSIÐ
Á AKUREYRI