Iðjuþjálfinn - 01.05.2007, Blaðsíða 19

IÐJUÞJÁLFINN 1 / 2007 • 19
Áhrif starfsloka á hlutverk fólks sem
hefur hætt störfum vegna aldurs
Markmið rannsóknarinnar er að kanna
upplifun fólks af starfslokum sínum og
hlutverkabreytingum sem oft verða við
þessi tímamót og að kanna mikilvægi
hlutverka sem fólk sinnir í daglegu lífi.
Með rannsókninni er leitað svara við
spurningunni: „Hvaða áhrif hafa starfslok
á hlutverk aldraðra?”.
Til að svara spurningunni er notast við
Hlutverkalistann (Role Checklist) auk
viðbótarspurninga sem þátttakendur eru
beðnir um að svara. Hlutverkalistinn var
gerður til að safna upplýsingum um þau
megin hlutverk sem fólk sinnir í lífi sínu
og um það hversu þýðingarmikil þau eru.
Viðbótarspurningarnar, sem voru samdar
af rannsakendum, eru ætlaðar til að fá
fram upplýsingar um upplifun einstakra
atriða sem fram koma í Hlutverkalist­
anum.
Þýði rannsóknarinnar eru allir íslenskir
ríkisborgarar sem hafa náð 65 ára aldri.
Hentugleikaúrtak er notað og fjöldi
þátttakenda er 45 til 60 einstaklingar.
Lítið hefur verið rannsakað um starfslok
og áhrif þeirra á hlutverk aldraðra á
Íslandi. Vonast er til að rannsóknin gefi
mynd af því hvernig aldraðir upplifa
aldurstengd starfslok sín og hvaða áhrif
þau hafi á hlutverk þeirra.
Höfundar:
Daðey Arnborg Sigþórsdóttir
Marzenna Katarzyna Cybulska
Tinna Hrönn Smáradóttir
Leiðbeinandi: Ingibjörg S. Ásgeirsdóttir
iðja kvenna sem greinst hafa með
brjóstakrabbamein og þörf þeirra fyrir
endurhæfingu og stuðning
Með rannsókninni er leitast við að svara
eftirfarandi spurningu: Hver er upplifun
kvenna sem greinst hafa með brjósta­
krabbamein af iðju sinni og þörf fyrir
endurhæfingu og stuðning? Í rannsókninni
er skoðað daglegt líf þessara kvenna og
þær breytingar sem sjúkdómsgreining,
læknismeðferð og önnur þjónustuúrræði
höfðu í för með sér. Slíkar upplýsingar
munu stuðla að markvissari þjónustu við
þessar konur í framtíðinni.
Rannsóknin er eigindleg og í viðtölun­
um er stuðst við viðtalsramma OPHI II
(Occupational Performance History Inter­
view) sem er hálfstaðlaður viðtalsrammi
og byggist á hugmyndafræði MOHO.
Rannsóknin verður unnin í samstarfi við
Ljósið og útvegaði forstöðumaður þess
nöfn þátttakenda og símanúmer. Þátttak­
endur eru 10 konur sem greinst hafa með
brjóstakrabbamein og eiga það sameigin­
legt að hafa sótt endurhæfingar­ og stuðn­
ingsmiðstöðina Ljósið. Eftir að viðtölin
hafa verið afrituð verða þau kóðuð og
flokkuð í þemu. Niðurstöður rannsóknar­
innar verða kynntar á málþingi Heilbrigði­
sdeildar Háskólans á Akureyri í maí 2007.
Höfundar:
Guðlaug Árný Andrésdóttir,
Hildur Ævarsdóttir og
Þ. Kristín Guðmundsdóttir
Leiðbeinandi: Guðrún Pálmadóttir
Nemendur með erfiðleika af sálræn­
um toga og skólaumhverfið
Tilgangur rannsóknarinnar er tvíþættur.
Annars vegar að kanna samsvörun
nemenda með erfiðleika af sálfélagslegum
toga og skólaumhverfis með matstækinu
Mat nemenda á skólaumhverfi (MNS) og
hins vegar að bera niðurstöður saman við
fyrirliggjandi upplýsingar um samsvörun
nemenda með hreyfihömlun og skóla­
umhverfis. MNS er matstæki á sviði iðju­
þjálfunar, sem greinir að hvaða marki
skólaumhverfið kemur til móts við þarfir
barna með skerðingu að einhverju tagi.
Þátttakendur verða u.þ.b. 30 börn og ungl­
ingar á aldrinum 10­18 ára með erfiðleika
af sálfélagslegum toga. Notuð verður
megindleg rannsóknaraðferð með lýsandi
tölfræði við úrvinnslu gagna, auk þess sem
seinni rannsóknarspurningunni verður
svarað með marktektarprófum. Niður­
stöður rannsóknarinnar munu varpa ljósi
á þörf nemendanna fyrir aðstoð og aðlög­
un í skólaumhverfinu. Upplýsingarnar
byggja á sjónarhorni nemendanna sjálfra
og rannsóknaráherslur tengjast umræðu
um mikilvægi þess að hlustað sé á notendur
og tillit tekið til reynslu þeirra. Upplýsing­
arnar sem fást í þessari rannsókn geta nýst
við skipulagningu á þjónustu iðjuþjálfa og
annarra við nemendahópinn, börnum
með sérþarfir, í námi og fjölskyldum þeirra
til hagsbóta. Ekki er vitað til þess að sam­
bærilegar rannsóknir hafi verið gerðar hér
á landi og er þessi rannsókn því sú fyrsta
sinnar tegundar.
Höfundar:
Dagný Hauksdóttir
Fanney Ída Júlíusdóttir
Leiðb.: Dr. Snæfríður Þóra Egilson
Aftur í vinnu eða nám: Sjónarhorn
skjólstæðinga starfsendurhæfingar­
innar Byr á Húsavík
Á undanförnum árum hefur öryrkjum
fjölgað mikið á Íslandi og er það
kostnaðarsamt fyrir þjóðfélagið. Neikvæð
afleiðing þess að vera án vinnu er ekki bara
fjárhagslegs eðlis, heldur einnig hlutverka­
missir, félagsleg einangrun, lélegt sjálfsmat
og lítil sjálfsvirðing. Helstu úrræði á sviði
starfsendurhæfingar hafa til skamms tíma
aðallega verið í boði á höfuðborgarsvæðinu.
Árið 2003 varð breyting þar á, með
stofnun Starfsendurhæfingarinnar BYR á
Húsavík.
Margar erlendar rannsóknir eru til um
hvað hafi áhrif á að fólk snúi aftur til
vinnu í kjölfar veikinda eða slysa en lítið
hefur verið rannsakað á Íslandi hvað
hjálpar í starfsendurhæfingu. Markmiðið
með þessari rannsókn er að fá fram
sjónarmið þeirra sem lokið hafa starfs­
endurhæfingu hjá BYR og hvað það er
sem hjálpar þeim í vinnu eða í nám að
henni lokinni.
Tilgangurinn er að komast að því hvað
hjálpaði, hvernig hjálpin var og hverjir
hjálpuðu þátttakendum aftur til vinnu eða
náms í kjölfar veikinda eða slysa.
Leitað er svara við rannsóknarspurn­
ingunni: Hvað er það sem hjálpar fólki
aftur í vinnu eða í nám að lokinni starfs­
endurhæfingu? Notuð er eigindleg rann­
sóknaraðferð og viðtöl tekin við sex­ ein­
staklinga, fyrrum skjólstæðinga BYR.
Viðtölin eru tekin upp, afrituð orðrétt og
síðan kóðuð (opið) í þeim tilgangi að
draga fram þemu. Þar sem þessi rannsókn
er hluti af stærri rannsókn leiðbeinanda, er
stuðst við viðtalsramma leiðbeinanda.
Höfundar:
Magnfríður Sigurðardóttir
og Sólveig Gísladóttir
Leiðbeinandi: Kristjana Fenger
Framhald á bls. 31
Ágrip úr B.Sc. verkefnum iðjuþjálfanema
frá Háskólanum á Akureyri