Iðjuþjálfinn - 01.08.2011, Blaðsíða 9

IðjuþjálfInn 1/2011 • 9
hugarfari fólks í garð eldri kynslóðarinnar
og gerbreytti stöðu þeirra. Annars vegar
leystu fjölmiðlar einstaka stöðu aldraðra og
hlutverk af hólmi, sem einir höfðu búið að
hafsjó af upplýsingum. Hins vegar varð
reynsla aldraðra minna virði í síbreytilegu
og tæknivæddu samfélagi nútímans og
meira máli skipti sveigjanleiki og hæfileiki
til að læra og bregðast við nýjum aðstæðum
(Nelson, 2011). Þjóðfélagið hefur þróast
æ meira í þá átt að verða aldursskipt
þannig að staða fólks í samfélaginu og
hlutverkin sem því er ætlað á hverjum tíma
ráðast að verulegu leyti af aldursskeiðum
fremur en aðstæðum hvers og eins.
Fjölskyldumynstur hafa breyst og sjaldgæft
er orðið að fleiri en tvær kynslóðir búi
saman. Áður var þörf fyrir sem flestar
vinnandi hendur á hverju heimili og
elsta kynslóðin gegndi því oft mikilvægu
hlutverki í uppeldi og gæslu barna á
heimili. Segja má að skólakerfið hafi tekið
við því hlutverki sem áður var stór þáttur
í lífi margs eldra fólks. Þátttaka fólks í
samfélaginu og verðmæti einstaklingsins
hefur í æ ríkara mæli verið skoðað í ljósi
hlutverks viðkomandi á vinnumarkaði.
Þegar starfsævi lýkur tekur við æviskeið fólks
sem í mörgum tilvikum býr yfir þekkingu,
reynslu og starfsorku og lifir við góða
heilsu. En oft og tíðum skortir þetta fólk
hlutverk og tækifæri til að nýta kunnáttu
sína og færni í eigin þágu og samfélagsins
(Heilbrigðis­ og tryggingamálaráðuneytið,
2003). Í flestum tilfellum fækkar
hlutverkum aldraðra án þess að önnur
jafngild hlutverk taki við. Ef ekkert kemur
í stað hlutverka sem einstaklingur missir
getur það skapað vítahring sem dregur
úr sjálfstrausti, spillir félagstengslum og
flýtir fyrir hrörnun. Það er því öldruðum
mikilvægt að vera virkir þátttakendur
í samfélaginu eftir því sem heilsa og
aðstæður leyfa og samfélagið má ekki verða
af þeirri dýrmætu reynslu og þekkingu
sem aldraðir búa yfir (Jón Björnsson,
1993). Talið er að aldraðir sem fá tækifæri
til að miðla upplýsingum og þekkingu til