Iðjuþjálfinn - 01.08.2011, Side 13

IðjuþjálfInn 1/2011 • 13
starfsendurhæfingu sendir Trygg ingastofnun
reglulega þátttökuáætlun sem unnin er í
samráði við þátttakenda í starfsendurhæfingu.
Það má segja að það sé ákveðið aðhald fyrir
einstaklinga í endurhæfingu. Því ef þeir mæta
ekki í endurhæfingarvinnuna geta þeir misst
rétt sinn á endurhæfingarlífeyrinum. Þetta
er því ákveðinn hvati eins og aðili sem mætir
ekki til vinnu á áhættu að missa vinnuna.
Það má kannski segja að það sé því
meiri hvati að vera á endurhæfingarlífeyri
en fyrir þann sem er á örorku að taka þátt í
starfsendurhæfingar prógrammi. Nokkuð
stór hópur þiggur tímabundið félagslega
aðstoð frá sveitafélaginu.
Hugmyndafræði
Í Starfsendurhæfingu Hafnarfjarðar er lögð
áhersla á að vinna að heildstæðri úrlausn
mála með hverjum og einum þátttakenda.
Þessi hugmyndafræði á rætur sínar að rekja
til verkefnis sem heitir Social return project
- holistic approach – multidisciplinary
rehabilitation and empowerment Hug­
mynda fræðin er valdefling ein stakl ings ins
sem skilgreind er sem ferli til að auka getu
einstaklingsins til að velja og breyta valinu í
eftirsóknarverðar athafnir og útkomu (Soffía
Gísladóttir o.fl., 2009).
Samkvæmt þessari aðferð eiga starfsmenn
starfsendurhæfingarinnar að nota allt sem
mögulega getur komið þátttakendum að
notum til að hjálpa þeim að komast aftur
í vinnu, skóla eða í aðra virkni. Úrræði í
nærsamfélaginu eru nýtt innan heilbrigðis­,
félags­ og menntakerfisins. Samvinna
milli ólíkra kerfa getur hámarkað árangur
þjónustunnar sem þau veita. Vegna þessa
er lögð mikil áhersla á samstarf við alla
sem geta lagt starfsendurhæfingunni lið
(Starfsendurhæfing Hafnarfjarðar, e.d.).
Hjá starfsendurhæfingu Hafnarfjarðar
vinna ráðgjafar sem er ætlað að vera
tengiliðir milli þátttakenda og fagfólks í
heilbrigðis­ og félagsþjónustu sem hafa
með málefni þeirra að gera. Ráðgjafar veita
þátttakendum viðtöl eftir þörfum ásamt
því að veita þeim stuðning, hvatningu og
aðhald til þess að vinna að markmiðum
sem þeir hafa sett sér. Lögð er áhersla
á að þátttakendur beri sjálfir ábyrgð á
virkni og eigin velferð (Starfsendurhæfing
Hafnarfjarðar, e.d.).
Markmið starfsendurhæfingarinnar
Aðalmarkmið starfsendurhæfingar
Hafnarfjarðar er að þátttakendur komist í
vinnu eða nám sem styrkir stöðu þeirra á
vinnumarkaði. Annað markmið er að bæta
lífsgæði þátttakenda og fjölskyldna þeirra.
Þriðja markmiðið er að starfsendurhæfingin
fari fram í heimabyggð. Með því að hafa
þjónustuna í heimabyggð styttist tími sem
fer í ferðalög og boðleiðir milli þjónustuaðila
styttist (Soffía Gísladóttir o.fl. 2009).
Ferli endur hæfingarinnar
Starfsendurhæfingarferlið skiptist í þrjá
hluta: undirbúning og þrjár annir. Áður
en eiginleg starfsendurhæfing hefst fer
fram undirbúningur sem felur í sér viðtöl
við einstakling sem vísað hefur verið til
SH. Hann leggur mat á stöðu sína og
setur sér markmið með aðstoð ráðgjafa.
Síðan er gerður þátttökusamningur milli
þátttakenda og ráðgjafa fyrir hönd SH sem
er bindandi fyrir báða aðila. Í samningnum
koma fram markmið með þátttöku í
starfsendurhæfingunni og hvaða leiðir verða
farnar til að ná þeim. Markmið eru alltaf
miðuð út frá hverjum og einum. Þrjár annir
eru hámarkstími í endurhæfingunni.
Í byrjun er lögð mikil áhersla á hópastarf.
Markmið með hópavinnunni er að mynda
tengsl milli þátttakenda, efla og styrkja
einstaklinginn í samvinnu við aðra í
hópnum. Þannig að hann fái tilfinningu
fyrir því að vera hluti af hópi. Þegar líður
á starfsendurhæfinguna er lögð meiri
áhersla á aukið sjálfstæði. Í síðasta hluta
starfsendurhæfingarinnar er starfsþjálfun á
vinnumarkaði. Dæmi um aðra þjónustu á
vegum starfsendurhæfingarinnar er aðstoð
við atvinnuleit, fjármálaráðgjöf, iðjuþjálfun,
náms­ og starfsráðgjöf, líkamsrækt, ráðgjöf
sjúkraþjálfara og viðtöl við sálfræðing
(Starfsendurhæfing Hafnarfjarðar, e.d.).
Lokaorð
Í ástandi eins og nú ríkir á Íslandi þar
sem atvinnuleysi fer vaxandi og margir
hverjir orðnir skuldum settir er þörfin fyrir
starfsendurhæfingu mikil. Í slíkum aðstæðum
eykst einangrun og van mátt ur fólks.
Við þessu þarf að bregðast með auknum
úrræðum eins og starfs endur hæfi ngu fyrir
einstaklinga. Það þarf með öllum ráðum að
koma í veg fyrir að fólk einangrist sem getur
valdið líkamlegum og andlegum veikindum.
Þeir sem vinna í SH hafa upplifað
jákvæðar breytingar á einstaklingum eftir
að þeir byrja í starfsendurhæfingu.Við það
að rjúfa þá félagslegu einangrun sem margir
af þátttakendum starfsendurhæfingarinnar
eru komnir í gerast ótrúlega jákvæðir hlutir.
Fólk upplifir það að vera hluti af hóp og að
það stendur ekki eitt. Við það fá þeir aukið
sjálfstraust og trú þeirra á eigin áhrifamátt
vex. Það hefur jákvæð áhrif á einstaklinginn,
fjölskyldur þeirra og börn sem eru að alast
upp á heimilum þeirra.
Starfsendurhæfing Hafnarfjarðar hefur
nú starfað í þrjú ár og eftirspurn mikil.
Árangurinn hingað til verður að teljast
góður. Stór hluti útskrifaðra nemanda hefur
haldið áfram í nám, nokkrir hafið störf á
vinnumarkaði þrátt fyrir erfitt atvinnuástand
en allir aukið virkni sína og lífsgæði þeirra
hafa aukist eins og kemur fram í rannsókn V.
Helgu Valgeirsdóttur (2010) en það var eitt af
því sem þátttakendum sjálfum fannst skipta
mestu máli í endurhæfingarferlinu.
Á næstu vikum flytur starfsemi S.H. í nýtt
og betra húsnæði sem kemur til með að hafa
jákvæð áhrif á starfsemina þar sem auknir
möguleikar gefast til að víkka út starfsemina.
Heimildaskrá
Forsætisráðuneytið. (2007). Skýrsla nefndar
forsætisráðherra um endurskoðun örorkumats
og eflingu starfsendurhæfingar. Reykjavík:
Forsætisráðuneytið.
Gjesdal, S. og Bratberg, E. (2003). Diagnosis and
duration of sickness absence as predictors for disability
pension: Results from a three­year, multi­register
based ans prospective study
[rafræn útgáfa]. Scandinavian Journal of Public Health,
31, 246­254
Heilbrigðis­og Tryggingamálaráðuneytið, 2005, febrúar).
Lokaskýrsla starfshóps um
starfsendurhæfingu á Íslandi. Reykjavík: Heilbrigðis­og
Tryggingamálaráðuneytið.
Ólafur Ó. Guðmundsson (2009). Geðheilsa og
fjármálakreppa. Læknablaðið, 95(3), 175.
Sigurður Thorlacius, Sigurjón B. Stefánsson og Stefán
Ólafsson, (2007). Algengi örorku á Íslandi. 1.
desember 2005. [rafræn útgáfa]. Læknablaðið, 93,
11­14.
Soffía Gísladóttir, Magnfríður Sigurðardóttir, Gunnar
Viktorsson, Anna Guðný Eiríksdóttir, Löytökorpi, K,.
Koivula, U. o.fl., (2009). The social return Tol project.
A report on the development and implementation
of a multi­disciplinary approach til rehabiliation and
integration. Akureyri; SN Rehabilitation Centre.
Starfsendurhæfing Hafnarfjarðar (e.d.). Bæklingur. Sótt
1. mars 2011 af
http://www.stendur.is/B%C3A6klingut.pdf
V. Helga Valgeirsdóttir (2010). Væntingar þátttakenda
í starfsendurhæfing. Lokaverkefni til MA gráðu í
félagsráðgjöf. Félagsráðgjafadeild. Félagsvísindasvið.