Skólavarðan - 01.03.2005, Blaðsíða 9

störf (Guðbjörg Vilhjálmsdóttir, 2004). Þar
sem ekki er unnt að gera ítarlega grein
fyrir rannsókninni í stuttri grein verður ein-
ungis getið nokkurra niðurstaðna. Þar er
fyrst til að taka að drengirnir telja yfirleitt
að hærri tekjur fáist fyrir störf og þeir hafa
áhuga á störfum sem gefa háar tekjur.
Það gæti verið ein skýring á kynbundnum
launamun að stúlkur virðast ekki „sjá"
efstu stig launaskalans.
Stúlkurnar hafa frekar áhuga á störfum
sem þær telja að mikil virðing sé borin
fyrir og þær telja yfirleitt að störf séu
virðingarverðari en drengirnir. Þetta
sýnir að drengir og stúlkur meta ekki ein-
ungis störf með ólíkum hætti heldur eru
mælistikurnar sjálfar ólíkar þar sem t.d.
launastikan er víðari hjá drengjum en
virðingarstikan víðari hjá stúlkum. Þá er
innbyrðis röðun á þessum mælistikum ólík
eins og sést í töflu 2. Taflan sýnir að piltar
og stúlkur raða störfum ekki í sömu virð-
ingarröð.
Fleiri mælistikur eru notaðar ólíkt hjá
drengjum og stúlkum. Margbreytudreifi-
greining á ellefu störfum sýnir að drengjum
finnst að meiri frítími sé í grunnskólakenn-
arastörfum og læknastörfum en stúlkum.
Þá finnst drengjum að nám eða aðgengi
að hjúkrunarfræðistarfi og ritarastarfi sé
auðveldara en stúlkum. Stúlkur voru áber-
andi meira á þeirri skoðun að störfum fylgi
mikil ábyrgð. Marktækur munur er á kynj-
unum á sjö störfum þegar unglingarnir
voru beðnir um að meta ábyrgð í störfum
þar sem stúlkurnar töldu í öllum tilvikum
að þau fælu í sér mun meiri ábyrgð en
drengirnir. Þessi munur í starfshugsun
verður best skýrður með ólíkri félagslegri
stöðu kynjanna. Drengjum finnst nám sem
þeir stefna ekki í auðveldara en stúlkum
sem eru líklegri til að fara í ritaranám
eða hjúkrunarfræðinám. Það segir okkur
einnig sitthvað um félagslega stöðu kynj-
anna og verkskiptingu vinnumarkaðar að
drengir mæla út launin en stúlkur virðingu
og ábyrgð.
Af framansögðu má vera ljóst að piltar
og stúlkur hugsa um störf og starfs-upplýs-
ingar með nokkuð ólíkum hætti og hefur
þessi ólíka hugsun án efa áhrif á það hvert
áhuginn beinist í heimi starfanna. Þegar
upplýsingum um störf er miðlað til ungs
fólks þarf að taka með í reikninginn að
viðtökur eru ólíkar eftir því hvort í hlut
eiga piltar eða stúlkur. Einnig þarf að
fjalla um ólíka afstöðu kynjanna til starfa
í fræðslu um nám og störf til að ungt fólk
geri sér grein fyrir að starfshugsun og
starfsáhugi eru mjög tengd félagslegri
stöðu kynjanna. Ef vilji er til að hafa áhrif
á kynjabundna verkskiptingu á vinnumark-
aði þarf að upplýsa unga fólkið um þessa
félagslegu krafta.
Guðbjörg Vilhjálmsdóttir er lektor
í Ma-námi í náms- og starfsráðgjöf.
Heimildir:
Gottfredson, L. S. (1981). Circumscription
and compromise: A developmental theory of
occupational aspirations [Monograph]. Journal of
Counseling Psychology 28(6): 545-579.
Guðbjörg Vilhjálmsdóttir (2004). Ólík hugsun um
störf eftir kynferði. Í Úlfar Hauksson (ritstj.) Rann-
sóknir í félagsvísindum V. Fyrirlestrar af ráðstefnu
viðskipta- og hagfræðideildar og félagsvísinda-
deildar. (Bls. 193 - 206). Reykjavík: Félagsvísinda-
stofnun.
Jón Torfi Jónasson. (1997). Students passing the
University entrance examination (UEE) 1911-94.
European Journal of Education, 32, (2), 209-220.
O´Dowd, D.D. & Beardslee, D.C. (1960). College Stu-
dent images of a selected group of professions and
occupations. Middletown, CT: Weslyan University.
Sharf, R. S. (2002). Applying career development
to counseling (3.útgáfa). Pacific Grove, CA: Brooks/
Cole.
Shinar, E.H. (1975) Sexual stereotypes of occupations.
Journal of Vocational Behavior, 7, 99-111.
Shivy, V.A., Rounds, J. & Jones, L.E. (1999). Applying
Vocational Interests Models to Naturally Occurring
Occupational Perceptions. Journal of Counseling
Psychology. 46, 207-217.
Æðri
stjórnendur
Eðlis- og verk-
fræðingar
Heilbrigðis- /
náttúruvísindi
Kennarar Tækni- og
skristofufólk
Þjónusta Bændur og
sjómenn
Iðnaður /
ósérhæft
Óákveðnir Heild
Drengir 2 12 7 3 9 8 4 26 21 100
Stúlkur 1 6 11 10 11 21 1 3 15 100
Heild 2 9 9 6 10 14 3 16 18 100
Tafla 1. Líklegt framtíðarstarf eftir kyni. Hlutföll svarenda. N = 318.
SKÓLAVARÐAN 2.TBL. 5. ÁRG. 2005
9
Tafla 2.
Hlutfall drengja sem merkir við þrjú efstu
gildin af sjö á 7- skiptum virðingarskala
(lítil virðing – mikil virðing) (N= 483).
Virðing Starfa Drengir
(%)
1. Læknir 80
2. Verkfræðingur 57
3. Hjúkrunarfræðingur 53
4. Rafvirki 41
5. Sjómaður 40
6. Bifvélavirki 35
7. Grunnskólakennari 30
8. Rafsuðumaður 22
9. Sölumaður 21
10. Flutningabílstjóri 16
11. Ritari 13

Hlutfall stúlkna sem merkir við þrjú efstu
gildin af sjö á 7- skiptum virðingarskala
(lítil virðing – mikil virðing) (N= 400).
Virðing Starfa Stúlkur
(%)
1. Læknir 92
2. Hjúkrunarfræðingur 81
3. Grunnskólakennari 59
4. Verkfræðingur 57
5. Sjómaður 49
6. Rafvirki 41
7. Bifvélavirki 40
8. Ritari 28
9. Rafsuðumaður 25
10. Sölumaður 23
11. Flutningabílstjóri 18
GESTASKRIF