Skólavarðan - 01.10.2007, Blaðsíða 20

20
MÁLÞING KHÍ: INGÓLFUR ÁSGEIR JÓHANNESSON
SKÓLAVARÐAN 7.TBL. 7. ÁRG. 2007
Svo hljóða upphafsorð Ingólfs Ásgeirs
Jóhannessonar aðalfyrirlesara á rann-
sóknamálþingi KHÍ um miðjan október.
Fyrirlesturinn vakti verðskuldaða
athygli og hóað var í Ingólf í viðtöl í
fjölmiðlum sem er sérstaklega gleði-
legt enda alltof fátítt að uppeldis-
og menntaumræða fái rými á þeim
vettvangi. Fyrirlesturinn er líka kominn
á netið og slóðin er www.ismennt.is/
not/ingo/umhy.htm Hér grípum við
niður í fyrirlestur Ingólfs á nokkrum
stöðum, án efa verður það til þess að
vekja áhuga á að lesa hann í heild á
fyrrgreindri vefsíðu. Millifyrirsagnir eru
blaðsins.
...fullvaxta nemendur þurfa líka
umhyggju
„Ég er hér með tvenns konar líkingar
um umhyggju. Í fyrra lagi móðurlega
umhyggju sem ég lít á sem vinnubrögð
þar sem er fast að því hugsað fyrir
nemendur eða skjólstæðinga, fylgst með
þeim frá degi til dags eða viku til viku...
Móðurleg umhyggja getur líka falist í því
að koma sér upp nægum áhuga á íþrótt
sem drengur horfir á eða þeirri tónlist sem
hann hlustar á, eða horfa á myndböndin,
jafnvel tölvuleikina, sem eru vinsæl á
meðal unglinga ...
Í síðara lagi er til hugtakið prestleg
umhyggja sem er þýðing á pastoral care
– þ.e. umhyggja fyrir sálinni og velferð
hennar í framtíðinni, tilhneiging til þess að
breyta barninu og bæta það (Popkewitz,
1998). Enda þótt ég hafi ekkert á móti
umhyggju fyrir sálinni og þeim rökum,
sem ég þurfti oft að beita hér „í fyrndinni“
fyrir meira en tuttugu árum þegar ég
var sögukennari (í Menntaskólanum við
Sund og enn fyrr í Breiðholtsskóla), að
sagnfræðileg þekking væri nauðsynleg
í framtíðinni, þá eru mín rök þau að það
er ekki nóg að hugsa til framtíðar heldur
verður að skoða þarfir nemenda sem
við tökum þátt í að ala upp í núinu. Og
þetta á líka við um framhalds- og háskóla
– gleymum því ekki – nemendur þeirra
hafa líka þörf fyrir umhyggju – eins og ég
nefndi áðan.
...dregur umtal um
kvennamenningu úr umhyggju?
Ég óttast verulega að umtal um að kvenna-
menning sé mikil í leikskólum og að hún
leggi undir sig skóla á öðrum stigum
geti orðið til þess að kennslukonur og
kennslukarlar á öllum skólastigum forðist
að sýna móðurlega umhyggju eða forðist
að halda því á lofti að hún sé kjarnagildi
skólastarfsins. Móðurleg umhyggja er
auðvitað samlíking um þau vinnubrögð
og viðhorf sem kennarar af báðum
kynjum og á öllum aldri þurfa að tileinka
sér – pínulítið stríðnispúkaleg samlíking
til að undirstrika að það eru ekki bara
konur sem þurfa að geta haslað sér völl á
vettvangi karla heldur er líka nauðsynlegt
að karlar eigi tækifæri á vettvangi sem
hefur einkum verið vettvangur kvenna.
Hér hef ég leikskóla sérstaklega í huga því
að í raun og veru er stutt síðan grunnskólar
voru ekki síður, jafnvel fremur, vettvangur
karla en kvenna.
Umhyggja á heima í
öllum skólum: Hlutverk,
viðfangsefni og sjálfsmynd
kennara á 21. öld
Opnunarfyrirlestur á málþingi Kennara-
háskóla Íslands 18.–19. október 2007
„Umhyggja er orð sem vekur upp notalegar til-
finningar, það er tákn um hlýju og fallegar hugsanir.
En er umhyggja fyrsta hugtakið sem kemur í hugann
þegar rætt er um skóla? Umhyggja er örugglega ein
af fyrstu hugmyndunum sem kemur í hugann um
leikskóla og líka um grunnskóla, a.m.k. yngstu bekki
hans. – En er hún fyrsta hugmyndin um háskóla- eða
framhaldsskólastarf? Það er ég ekki viss um. Þó ætla
ég að halda því fram að umhyggja eigi að vera kjarni
skólastarfsins í öllum skólum á öllum skólastigum og
líka í skólum utan skólakerfisins, svo sem í endur- og
símenntun starfsgreina, raunar hvarvetna þar sem
kennsla fer fram.“
Ingólfur Ásgeir Jóhannesson kallar
eftir því að umhyggja verði miðlæg
í sjálfsmynd kennarans og öllu
starfi hans.