Skólavarðan - 01.10.2007, Blaðsíða 24

24
NÁMSMATSRÁÐSTEFNA, MENTOR
SKÓLAVARÐAN 7.TBL. 7. ÁRG. 2007
Á námsmatsráðstefnu Samtaka áhuga-
fólks um skólaþróun 14. september sl.
sem haldin var í Flensborgarskólanum
sagði Einar Steingrímsson að skrifleg
lokapróf væru algerlega gagnslaus
fyrir nemendur. Einar er prófessor
í Háskólanum í Reykjavík og hét
erindi hans Námsmat – mæling eða
kennslutæki? Í síðustu Skólavörðu var
sagt frá erindi Ingólfs Gíslasonar sem er
stærðfræðikennari eins og Einar og líka
upp á kant við kerfið hvað námsmat
varðar. Hér grípum við stuttlega niður
í það sem Einar hafði að segja um
málið en þótt hann hafi talað út frá
stærðfræðinámi gildir umfjöllun hans
ekki síður um annað nám.
„Ég er nú ósköp framsóknarlegur miðað
við Ingólf hér á undan“, hóf Einar mál
sitt og uppskar hlátur ráðstefnugesta. Þá
spurði hann hvað ætti eiginlega að mæla
með námsmati (kunnáttu, getu, færni eða
annað), hvort matið ætti að stýra náminu,
hvað það mætti kosta og hvað við fengjum
fyrir peninginn. Einar sagði að í háskólum
til dæmis væri það oft orðum aukið þegar
folk segðist nota námsmat á markvissan
hátt. Hægt er að útfæra námsmat á ýmsa
vegu að sögn Einars sem taldi upp fjórar
útfærslur: Skriflegt lokapróf eingöngu,
stórt lokaverkefni eingöngu, heimadæmi
– miðannarpróf – lokapróf og loks tíð
heimaverkefni með einkunn fyrir hvert og
eitt.
„Allir eru sammála um að til að læra
vel þurfa nemendur að vinna stöðugt,“
sagði Einar. „Námsmat stýrir vinnu
nemenda of mikið þegar yngstu bekkjum
grunnskóla sleppir. Viðhorf til náms stýrir
vali á námsmati en viðhorfsleysi getur líka
stýrt því, samanber „þetta hefur alltaf
verið svona“. Einar sagði viðhorf okkar til
náms felast í grundvallarspurningunum
hvernig læra nemendur, hvað eiga þeir
að læra og hvað eiga þeir að geta? Gallar
hefðbundins námsmats, þ.e. skriflegs
lokaprófs, fælust í að það prófaði ekki það
sem við viljum rækta. „Eiga nemendur að
kunna tiltekna hluti eða eiga þeir að geta
gert eitthvað?“ spurði Einar. Ef nemendur
eiga að geta gert eitthvað verður námið
að þjálfa þá í að gera og námsmatið
verður sömuleiðis að meta það sem þeir
gera.“ Einar sagði nemendur búa sig
undir skrifleg lokapróf með því að læra
staðlaðar aðferðir til að leysa stöðluð
dæmi, „en lífið er ekki staðlað“. Til verður
„vítahringur allsherjar stöðnunar“ að sögn
Einars; þar sem erfitt er að mæla það sem
við viljum mæla, mælum við í staðinn það
sem er auðvelt að mæla. Námið snýst því
um að læra það sem er auðvelt að mæla
en ekki endilega það sem er gott að læra.
Nemendur fá litla sem enga þjálfun í að
leysa stór, opin verkefni og kennarinn
kemst sjálfur hjá því að þurfa að læra
meira og kafa dýpra. „Svo er vitleysan
fullkomnuð með því að kennari skoðar
gömul próf og semur upp úr þeim!“ bætti
Einar við. Einar nefndi sem dæmi um stórt
opið verkefni þessa spurningu: Er hægt að
snúa jörðinni þannig að enginn punktur á
yfirborði hennar sé á sama stað og hann
var áður? „Nemandi sem getur leyst þetta
kann allt sem hann þarf að kunna í fyrsta
háskólakúrsi í línulegri algebru. En svona
verkefni er útilokað að leggja fyrir á
skriflegu lokaprófi“, sagði Einar.
Kennari þarf að hans sögn að spyrja sig
eftirfarandi spurninga: Hvert er markmið
námskeiðsins, hvað þurfa nemendur
að gera til að tileinka sér efni þess og
aðferðir, hvernig get ég (kennarinn)
stuðlað að því og loks hvernig get ég
notað námsmat til að ná markmiðunum?
Meginniðurstaða Einars er sú að besta
námsmatið sé huglægt mat kennara sem
gjörþekkir vinnu og færni nemandans sem
í hlut á.
keg
Mentor er heildstætt vefkerfi sem
notað er af 98% grunnskóla landsins.
Síðustu ár hefur kerfið vakið töluverða
athygli erlendis og er nú markaðssett
í Svíþjóð og Danmörku undir nafninu
InfoMentor.
Sérstaða kerfisins felst einkum í áherslu
á stuðning við einstaklingsmiðað nám og
samstarf heimila og skóla. Mentorkerfið
styður kennara og stjórnendur í
utanumhaldi um einstaklingsmiðað
nám, hvatt er til sjálfsábyrgðar nemenda
og foreldrar hafa greiðan aðgang að
upplýsingum.
Í Mentor eru þrjú þrep sem farið er í gegnum
við skipulagningu einstaklingsmiðaðs náms.:
• Gerð einstaklingsáætlunar. Hægt að
gera einstaklingsáætlanir á einfaldan
hátt. Þar velur kennari markmið úr
Aðalnámsskrá auk þess sem mögulegt
er að velja markmið úr markmiðabanka
skólans. Kennarinn velur síðan námsefni,
kennsluaðferðir og hvernig árangur
skuli metinn. Nemendur og foreldrar
hafa aðgang að áætluninni og geta
tekið þátt í að skapa hana.
• Einstaklingsmiðað mat. Kennari getur
metið stöðu hvers nemanda á fljótlegan
og einfaldan hátt. Hægt er að fá
tölfræðilega úrvinnslu á því hversu
margir hafa náð tilteknum markmiðum
og hversu mörgum markmiðum hver
nemandi hefur náð.
• Stöðumat. Nemandi metur stöðu sína í
hverju fagi með þriggja stiga skala. Áður
en hann metur hvert fag sér hann yfirlit
yfir þau markmið sem hann er að vinna
að í námsáætluninni. Þá svarar hann
spurnin gum sem kennari setur fram,
s.s. um ástundun í náminu, líðan og
styrkleika. Kennarinn metur nemandann
á sama hátt á sínu svæði í kerfinu og
þegar báðir aðilar hafa lokið matinu
má prenta út stöðumatsblað. Foreldrar
hafa aðgang að námsáætlunum og geta
aðstoðað börn sín við stöðumat.
Vefkerfið Mentor flutt út til Svíþjóðar og Danmerkur
Skrifleg lokapróf eru gagnslaus