Skólavarðan - 01.10.2007, Page 30

30
SMIÐSHÖGGIÐ
SKÓLAVARÐAN 7.TBL. 7. ÁRG. 2007
Margir skólar á öllum skólastigum
eru þó að gera góða hluti sem ber ekki
mikið á. Af eigin reynslu og annarra
veit ég að til dæmis Akurskóli í Innri
Njarðvík hefur á sér mjög gott orð fyrir
fjölbreyttar kennsluaðferðir og að þar er
tekið sérstakt tillit til þarfa nemenda sem
þurfa að fara óhefðbundnar námsleiðir.
Virðing er borin fyrir barninu og fjölskyldu
þess og reynt að koma til móts við óskir
um hvernig námi hvers og eins sé háttað.
Menntaskólinn á Egilsstöðum fær einnig
hrós fyrir tilraun til að veita nemendum
með ADHD í menntaskóla stuðning en í
skýrslu Sigrúnar Harðardóttur kennara við
skólann kemur berlega í ljós hvað þörfin á
að hjálpa börnum og ungmennum við að
halda utan um námið og skipuleggja það
er mikil. Þó fannst Sigrúnu að gera mætti
meira og er ég þar sammála. Hvað skyldi
það vera sem hindrar samfélagið í að
breyta skólakerfinu okkur öllum til góðs?
Vinna kennara gæti orðið auðveldari
og ef hegðunarvandkvæði minnka þá
græða aðrir nemendur á því líka, en oftast
heyri ég spurt: „Hvað með hin börnin?“
Já, hvað með þau? Eru þau ekki fær um
að sýna skilning á því að við erum ekki
öll eins og þurfum að fara mismunandi
leiðir? Hjólastólar og gleraugu venjast,
því ættu ekki þau hjálpartæki sem ADHD
einstaklingar þurfa á að halda að venjast
líka? Eigum við kannski ekki jafnan rétt á
menntun eins og segir í lögum eða erum
við misrétthá í skólakerfinu?
ADHD markþjálfun er samvinna á
milli þjálfara og skjólstæðings hans.
Hlutverk þjálfarans er vel afmarkað
þar sem markmið hans er eingöngu að
veita skjólstæðingnum möguleika á
að þroska sjálfan sig og hæfileika sína
og öðlast meiri lífsgæði. ADHD þjálfari
getur hjálpað einstaklingum með ADHD
greiningu að vinna úr henni og nýta sér
einkennin til góðs. Samvinnan felst í
því að skjólstæðingurinn sé tilbúinn að
reyna ýmislegt sem hann hefur ekki reynt
áður og opna augun gagnvart ónýttum
möguleikum, nálgast gamla drauma
og setja sér markmið. Hæfileikar eru
forsendan fyrir velgengni skjólstæðingsins
og marka oft áhugasvið hans. Við
hættum að hamast í veikleikunum því
að sannað er að enginn hefur náð langt
á þeim en styrkjum í staðinn allt það sem
einstaklingurinn getur og hefur fram að
bjóða.
Hugmyndafræðin sem ég vinn eftir byggist
á að einstaklingurinn er sérfræðingur
í sjálfum sér og hvernig hann virkar.
Foreldrar ADHD barna eru einnig
sérfræðingar og talsmenn barnanna í leik,-
grunn- og framhaldsskóla þar til þau eru
átján ára gömul. Í aðalnámskrá grunnskóla
er tekið fram að áhugasvið nemenda sé
virt en það er erfitt í framkvæmd þegar
svo margt annað í námskránni er tekið
fram fyrir í forgangsröðuninni, til dæmis
að komast yfir sem mest efni án þess að
tillit sé tekið til gæðanna og frammistaðan
mæld í prófum þar sem niðurstöður gefa
greinilega til kynna hvað nemendur kunna
ekki. Margir grunnskólakennarar eru á
móti þessari námsmatsaðferð en fá ekki
rönd við reist. Niðurstaðan fylgir ADHD
krökkum út ævina og hefur áhrif á hvers
konar líf þeir öðlast í stað þess að fundið
sé út hvað þeir kunna í reynd og námið
skipulagt út frá því. Sumir kennarar skella
skollaeyrum við óskum foreldra þó að
hlutverk grunnskólans sé skýrt tekið fram
í lögum í I. kafla. Markmið og skólaskylda.

Þar segir:
„Hlutverk grunnskólans, í samvinnu við
heimilin, er að búa nemendur undir líf
og starf í lýðræðisþjóðfélagi sem er í
sífelldri þróun. Starfshættir skólans skulu
því mótast af umburðarlyndi, kristilegu
siðgæði og lýðræðislegu samstarfi.
Skólinn skal temja nemendum víðsýni
og efla skilning þeirra á kjörum fólks
og umhverfi, á íslensku þjóðfélagi,
sögu þess og sérkennum og á skyldum
einstaklingsins við samfélagið.
Grunnskólinn skal leitast við að haga
störfum sínum í sem fyllstu samræmi
við eðli og þarfir nemenda og stuðla að
alhliða þroska, heilbrigði og menntun
hvers og eins.
Grunnskólinn skal veita nemendum
tækifæri til að afla sér þekkingar og leikni
og temja sér vinnubrögð sem stuðli að
stöðugri viðleitni til menntunar og þroska.
Skólastarfið skal því leggja grundvöll að
sjálfstæðri hugsun nemenda og þjálfa
hæfni þeirra til samstarfs við aðra.”
Fylgja allir skólar á Íslandi þessum
lögum? Það gæti komið fólki á óvart
hversu hæfileikaríkir ADHD einstaklingar
eru og hvað þeir eru fróðleiksfúsir. Mörg,
að sumra mati öll, börn með ADHD eru
venju fremur skapandi og mikil búbót fyrir
samfélagið ef það leyfir sköpunargáfu
þeirra að blómstra. Við þurfum að
fara aðrar leiðir en viðurkenndar eru í
skólakerfinu. Af hverju komast þær ekki
til framkvæmda? Vegna hræðslu við að
henda úreltum hugmyndum út og taka
nýjar inn? Þótt ég telji að einstaklingar
séu sérfræðingar í sjálfum sér og börnum
sínum þá er trú þeirra á sjálfum sér byggð
á frammistöðumati annarra. Það getur
tekið einstaklinginn langan tíma að
öðlast sjálfstraust á ný og byggja upp nýja
sjálfsmynd. Hegðun sem hefur verið æfð í
mörg ár er erfitt að breyta á stuttum tíma
en um leið og einstaklingurinn finnur að
hann er stærsti áhrifavaldurinn í eigin lífi
og getur hannað það eftir eigin höfði þá
fara hlutirnir að gerast.
Þjálfunarsamvinnan getur gert
skjólstæðingnum kleift að finna hvaða
leiðir henta honum og það getur haft
stórkostleg áhrif á líf hans og líðan. Oft
þarf ekki kostnaðarsamar aðgerðir til að
gera ADHD einstaklingum lífið léttara.
Það getur verið jafneinfalt og að bjóða
nemanda upp á að sauma út um leið
og hann hlustar á sögu. Breytt viðhorf,
skilningur og vilji til að breyta geta gert
gæfumuninn fyrir ADHD einstaklinga og
með hjálp skólakerfisins er allt mögulegt.
Það gæti dregið úr hegðunarerfiðleikum
og aukið möguleika ADHD einstaklinga
á að öðlast hamingjuríkt líf og meiri
lífsgæði.
Kristjana B. Svansdóttir (kitta)
Höfundur er leikskólakennari og ADHD coach.
simnet.is/adhdcoach
adhdcoach@simnet.is
Oft hefur verið sagt við mig: „Ég er bara að benda þér á
...“ og þá er ekki verið að benda mér á styrkleika mína.
Það hefur sem sagt verið lögð ofuráhersla á vankanta,
vanhæfni og galla í fari mínu sem hefur greypt sig í sálina
og verður seint afmáð.