Skólavarðan - 15.01.2001, Blaðsíða 16

Samningamál
18
Aðrir fyrirlesarar voru Svali H. Björgvins-
son vinnusálfræðingur sem fjallaði um
starfsmannastefnu og mat á störfum ein-
staklinga til launa og Hildur Elín Vignir
með samskipti á vinnustað og starfsmanna-
viðtöl. Skólavarðan fór í prentun sama dag
og námstefnan var haldin en leitað var til
Elnu Katrínar og Aðalsteins til þess að fá
reykinn af réttunum.
„Mér finnst að það eigi að vera einkenn-
isorð þessa samnings að allir verði að
standa við sitt,“ segir Elna Katrín Jónsdótt-
ir. „Menn verða að taka sameiginlega
ábyrgð á því sem hefur verið ákveðið að
gera. Þegar loks komst skriður á samninga-
gerðina lögðu bæði fjármála- og mennta-
málaráðuneyti mikið af mörkum. Unnt var
að smíða kjarasamning með forsendur og
markmið sem bæta möguleika framhalds-
skólanna til þess að verða á næstu árum
sjálfstæðari og samkeppnishæfari stofnanir
standi allir við sitt. Mikið hefur til þessa
vantað upp á að stefna framhaldsskólalag-
anna frá 1996 um aukna ábyrgð framhalds-
skóla á starfsemi sinni og rekstri yrði að
raunveruleika auk þess sem lág laun, erfið
starfsskilyrði og slök staða til samkeppni
um vel menntað fólk hefur verið mikill
dragbítur á starfsemi skólanna.
Þrátt fyrir að á undanförnum 4-5 árum
hafi bæði verið sett ný lög og reglugerðir
og rituð ný aðalnámskrá fyrir framhalds-
skóla hefur af einhverjum ástæðum ekki
verið mótuð skýr stefna um störf og kjör
kennara. Skortur á starfsmannastefnu hefur
blasað við þótt vissulega megi fallast á að
eins konar þrátefli um mjög bundinn og
miðstýrðan kjarasamning kennara, sem þó
færði okkur aldrei almennileg grunnlaun,
hafi auðveldað málið. Nú er staðan breytt,
búið að lyfta grunnlaununum verulega, ein-
falda kjarasamning og endurskilgreina störf
talsvert.
Framhaldsskólinn þarf að hafa forsendur
og möguleika til að standast samanburð við
önnur fyrirtæki á sviði menntunar og þekk-
ingar. Samhliða því sem menn skoða innviði
skólastarfsins og breyta og bæta á faglega
sviðinu þurfa framhaldsskólarnir líka að
verða lífvænlegir og áhugaverðir vinnustað-
ir. Kennurum þarf að finnast að þeir nýti
menntun sína og kunnáttu sem fagmenn, fái
laun í samræmi við það og hafi möguleika á
að sinna verkefnum sem vekja áhuga þeirra
og veita þeim möguleika á að þroskast í
starfi. Þá er ég að tala um verkefni umfram
grunnstarfið, að kenna og prófa. Við erum
sammála yfirlýstri stefnu sem birtist í nýjum
reglugerðum menntamálaráðuneytis um að
ekki sé skynsamlegt að allir þurfi ætíð að
vera að gera það sama.“
Alvöru framkvæmdaáætlun
Að sögn Elnu Katrínar eru mörkuð
þáttaskil með þessari samningsgerð að því
leyti að í henni felst alvöru framkvæmdaá-
ætlun en ekki bara orðin tóm. „Það geta þó
verið mörg ljón í veginum. Framhaldsskól-
inn hefur aldrei áður hlutast til um ákvarð-
anir varðandi störf og laun eins og honum
er ætlað að gera í þessum kjarasamningi.
Við erum nýliðar í þessum breytingum,“
segir Elna, „og auk þess vön því að störf
okkar séu í föstum skorðum og höfum ætíð
búið við miðlægan samning. Þetta mun
reyna verulega mikið á almenna kennara,
trúnaðarmenn og skólastjórnendur. Starfs-
menn þurfa að hafa meira frumkvæði um
störf sín og kjör og skólastjórnendur verða
krafðir um miklu skýrari starfsmannastefnu
en áður. Skólum verður lögð miklu meiri
ábyrgð á herðar um að framkvæma og sýsla
með ákvarðanir um störf og kjör kennara,
námsráðgjafa og stjórnenda en það er að
verulegu leyti nýtt viðfangsefni fyrir alla
sem að því koma.
Það reynir líka mikið á yfirvöld, bæði í
fjármálum og menntamálum, að gefa fram-
haldsskólum það svigrúm sem þeir þurfa í
stað þess að slá í sífellu á puttana á þeim
eða skera niður fjárveitingar sem þvert á
móti þurfa að aukast.“
Kostnaður af kjarasamningnum er veru-
legur en Elna Katrín vísar til sameiginlegr-
ar yfirlýsingar fjármálaráðherra og mennta-
málaráðherra um að þeir muni beita sér
fyrir því að styrkja rekstur framhaldsskól-
ans, meðal annars til þess að ýta undir boð-
aðar og áformaðar breytingar á skipulagi
starfa og stjórnunar. „Það mun reyna á
efndir þessa,“ segir Elna.
Tvískiptur samningur
„Kjarasamningurinn tryggir strax í upp-
hafi miðlæga röðun til launa á grundvelli
menntunar, kennsluréttinda og kennslu-
reynslu,“ segir Elna Katrín, „og þar er skýrt
til skila haldið öllu sem varðar vinnutíma
kennara, ýmis önnur kjör þeirra og réttindi.
Það liggur því ljóst fyrir hvers menn njóta
og hvað þeir fá. Verulegur hluti samnings-
ins er því miðstýrður. En svo er jafnframt
byggt inn í hann annað skref. Þar spila
nokkrir þættir saman. Fjármálaráðherra
hyggst á næstu vikum veita framhaldsskól-
um umboð til framkvæmdar kjarasamnings-
ins. Reiknað er með því að með vorinu
verði búið að koma á laggirnar samstarfs-
nefndum í öllum framhaldsskólum og þá er
jarðvegurinn búinn undir að hefja skipu-
lagningu á nýjum störfum og viðbótarstörf-
um sem boðuð eru með reglugerðarbreyt-
ingum.“
Námstefnan 16. febrúar er tvíþætt, ann-
ars vegar gegnir hún fræðsluhlutverki og
hins vegar er hún umræðuvettvangur.
Styrkur hennar liggur einnig í því að þar
mæta báðir samningsaðilar til leiks, ríki og
stéttarfélag, skólastjórnendur og trúnaðar-
menn. Stéttarfélagið heldur svo áfram að
miðla fræðslu til trúnaðarmanna, að sögn
Elnu Katrínar. „Okkar félagsmenn úti í
skólunum eru að taka að sér hluta þeirra
starfa sem stéttarfélagið hefur sinnt fram að
þessu. Til verða milli tuttugu og þrjátíu
samstarfsnefndir en hingað til hefur ein-
ungis verið ein miðlæg nefnd. Ábyrgð og
mikilvæg umfjöllun um laun og kjör færast
því nær þeim sem störfin vinna.“
Ekki alsköpuð út úr höfði Seifs
„Auðvitað væntir fólk þess að breytingin
úr miðstýringu yfir í dreifistýringu verði til
góðs fremur en ills,“ segir Elna Katrín, „en
við verðum líka að átta okkur á að svona
framkvæmd stekkur ekki alsköpuð út úr
höfði Seifs. Stéttarfélagið verður að reikna
með að þurfa að styðja við þetta. Hvernig
til tekst er háð því hvort menn ganga til
móts við breytingarnar með jákvæðu hug-
arfari, séu ákveðnir í að láta þetta ganga
upp og vinna saman að því marki.
Þann 16. febrúar sl. var haldin nám-
stefna um nýjan kjarasamning fram-
haldskólans og framkvæmd hans á
Hótel Íslandi. Samningsaðilar, þ.e.
fjármálaráðuneytið og Kennarasam-
band Íslands, stóðu að námstefnunni
og buðu til hennar skólameisturum
og trúnaðarmönnum. Elna Katrín
Jónsdóttir, formaður Félags fram-
haldsskólakennara, hafði framsögu
um markmið og efni nýs kjarasamn-
ings ásamt Guðmundi H. Guðmunds-
syni fyrir hönd fjármálaráðuneytis, en
meðal annarra fyrirlesara var Aðal-
steinn Eiríksson, deildarstjóri fram-
haldsdeildar menntamálaráðuneytis.
Kjarasamningur í framkvæmd
Allir verða að standa við sitt