Skólavarðan - 15.01.2001, Blaðsíða 17

Samningamál
19
Til þess að stofnanasamningar gangi upp
þurfa einstaklingar að íhuga hvað þeir hafa
fram að færa með starfi sínu, bera sig eftir
samkomulagi við yfirmann sinn og sann-
gjörnu launamati.
Breytingarnar gera lífið ekki skyndilega
hættulegt í framhaldsskólanum,“ segir Elna
Katrín og brosir. „Grunnröðun byggir sem
fyrr á menntun, kennsluréttindum og
kennslureynslu. En viðbótarmatið á störf-
um og einstaklingum er nýtt viðfangsefni
og fyrir jafnhefðbundna stofnun og fram-
haldsskólinn er, er þetta stórt skref. Það er
stundum sagt að engir séu íhaldssamari en
kennarar nema ef vera skyldu nemendur
þeirra. Við erum fólk sem í mjög mörgum
tilvikum velur sér kennslu að ævistarfi og
við vinnum sjálfstætt en erum líka vön að
hafa hlutina í mjög föstum skorðum.“
Lítum til fyrrum samstarfsmanna
Í kjölfar námstefnunnar er fyrirhugað af
hálfu samtaka kennara að skipuleggja með
hvaða hætti stéttarfélagið styður við fram-
kvæmd kjarasamningsins inni í skólunum.
„Rætt hefur verið um að hvetja til og jafn-
vel standa með beinum hætti fyrir nám-
skeiðum eða fræðslufundum,“ segir Elna
Katrín, „til dæmis um mat á störfum ein-
staklinga til launa og samskipti á vinnustað.
Við munum einnig undirbúa starfið í sam-
starfsnefndunum sérstaklega. Samninga-
nefnd félagsins og þeir sem hafa setið í
samstarfsnefnd af hálfu kennara á liðnum
árum munu miðla reynslu sinni til þess
hóps sem sest í samstarfsnefndir.
Við lítum líka til annarra háskólamanna
hjá ríkinu og njótum þegar góðs af reynslu
þeirra. Í kjarasamningsgerðinni áttum við
öndvegis samstarf við fyrrum samstarfs-
menn í aðildarfélögum Bandalags háskóla-
manna, en þar hafa átt sér stað miklar
breytingar sem snerta launaákvarðanir á
stofnunum.“
Hver verður þróunin?
Miklu varðar, að sögn Elnu Katrínar, að
hver framhaldsskóli nái rétti sínum í að
verða sjálfstæð stofnun sem fær raunveru-
legt svigrúm til að marka þá skólastefnu og
námstilboð sem kennarahópurinn er sam-
mála um. „Auk fjárskorts og lágra launa má
segja að framhaldsskólinn hafi verið hrjáður
af samblandi ofstjórnar og vanstjórnar und-
anfarin ár,“ segir Elna. „Nýja aðalnámskrá-
in er að mínu mati full smásmyglisleg og
afskiptasöm um innra starf framhaldsskóla
og getur verkað heftandi á skólastarf. Yfir-
völd skipta sér af ýmsum málum í fram-
haldsskólum sem ekki er ástæða til að skipta
sér af en sitja síðan aðgerðalaus hjá þegar
vandi steðjar að, eins og í aðdraganda þess-
ara kjarasamninga.
Mikilvægast er að framhaldsskólinn búi að
ánægðum kennurum sem finnst þeir hafa
mikið að segja um menntun ungmennanna
sem þeir kenna og að skólar geti keppt að
verðugu marki án þess að lenda í öfugsnúinni
samkeppni hver við annan eða vera þvingaðir
í markaðssetningu sem á meira skylt við fyr-
irtæki sem hafa fjárhagsleg markmið í for-
grunni,“ segir Elna Katrín að lokum.
Aðalsteinn Eiríksson:
Gera má því skóna að því flóknari sem
kjarasamningar hafa orðið undanfarna ára-
tugi því sterkara hefur forræði fjármála-
ráðuneytis orðið á kostnað fagráðuneytis.
Kjarasamningurinn nýi markar þáttaskil í
þessari þróun, henni er snúið við. Formleg-
ir aðilar kennarasamninga hafa með vaxandi
þunga kallað eftir faglegri stefnu mennta-
málaráðuneytis í stóru og smáu. Um leið
hefur menntamálaráðuneytið orðið betur í
stakk búið til þess að verða við þessari kröfu
með heildstæða löggjöf alls skólakerfisins
að bakhjarli, nýjar námskrár og skýrari
markmiðasetningu árangursstjórnunar,
bæði faglegri og í ríkisfjármálum.
Í ljósi þessa varð full samstaða um ríkari
aðkomu menntamálaráðuneytis bæði að
undirbúningi síðustu samninga með gagna-
öflun, úrvinnslu gagna og formlegum
svörum við spurningum og álitamálum
sem uppi urðu í samningaferlinu. Á
lokastigum þess leiddi þessi vinna til
flutnings ýmissa skilgreininga úr kjara-
samningi yfir í reglugerðir um starfslið
framhaldsskóla og starfstíma.
Áhrif aðkomu menntamálaráðuneyt-
is að kjarasamningnum að þessu sinni
verður að meta í samhengi við fjöl-
margt sem á undan er gengið og auð-
vitað verður reynslan að leiða þau í
ljós. Gert er ráð fyrir að svigrúm skól-
anna til þess að koma til móts við
námskrána nýju aukist um leið og það verð-
ur sveigjanlegra og ekki bundið kvóta á ein-
stök verkefni. Er þá meðal annars átt við
nýjar brautir, áfanga og námsefni, nýja
kennsluhætti, fartölvuvæðingu, erlent sam-
starf, forvarnir og fjölmargt fleira sem
skólaþróun er að leiða í ljós og nýir tímar
kalla eftir. Afnám kvótabindingar, svo sem
115 tímanna, er mikilvæg til þess að kennar-
ar fái betur notið sín á sérsviði sínu um leið
og hækkun grunnlauna gefur þeim, sem ein-
göngu vilja sinna hinu skilgreinda almenna
kennarastarfi, færi á því. Sjálfsmat skóla,
virkt innra eftirlit, er mikilvægur vettvangur
skólasamfélagsins til þess að breyta áhersl-
um og móta stefnu hvort heldur er í rekstri,
skilgreiningu starfa og verka eða mörkun
sérstöðu og nýtingu sóknarfæra.
Áhrifin á skólastarfið í heild má e.t.v.
kalla þríþætt. Á eina hlið felast í reglugerð-
unum ákvæði sem hafa bein áhrif strax, til
dæmis flutningur deildarstjórahugtaksins,
að hluta, inn í starf allra kennara og tilkoma
millistjórnenda/verkefnisstjóra. Á annan
veg er skilgreiningum nýrra starfa og hluta
mats og röðunar til launa vísað til skólanna,
sjálfstæði þeirra og forræði aukið og í þriðja
lagi mun bein aðkoma menntamálaráðu-
neytis að skilgreiningum á framhaldsskól-
unum í heild og störfum þar aukast, bæði
beint í gegnum skólasamninga og er frá líð-
ur í gegnum viðhald og endurskoðun á
reglugerðum.
Menntamálaráðuneytið væntir þess að
nýr kjarasamningur búi þannig faglegu
starfi kennara, frumkvæði þeirra, áhuga og
hæfileikum betra umhverfi. Hið sama vænt-
ir ráðuneytið að eigi við um skólana í heild
og að lokum þá sem mestu varðar, nemend-
ur þeirra.
Aðkoma menntamálaráðuneytis að kjarasamningi FF
og fjármálaráðherra fyrir hönd ríkissjóðs 2000-2001
Fyrirkomulag miðlægra kjarasamn-
inga ríkisvalds og stéttarfélaga hér á
landi hefur um langt skeið byggst á
þríhliða aðkomu fjármálaráðuneytis,
fagráðuneytis og samtaka launþega.
Grunnhugmyndin er sú að að fa-
gráðuneytið skilgreinir fagleg mark-
mið sín og sinna málaflokka, fjár-
málaráðuneytið yfirfærir stefnumiðin
í form kjarasamnings og gætir sam-
ræmis við heildarstefnu ríkisvalds á
hverjum tíma og þess efnahagslega
svigrúms sem það telur vera fyrir
hendi.