Skólavarðan - 01.08.2003, Blaðsíða 9

Robert sagði að við værum nú
stödd á þeim tímapunkti að okkur
þætti sjálfsagt að halda námskeið
með heitinu „tónlist og samskipti“,
sem væri auðvitað fagnaðarefni út
af fyrir sig en ætti þetta samt ekki
að vera sjálfsagt? Hann sagðist því
myndu tileinka afganginn að fyrirlestri
sínum umræðunni um félagslega og
samskiptalega virkni tónlistarinnar.
Við grípum niður í fyrirlesturinn hér
og þar, vonandi fáum við tækifæri
til að lesa hann í heild sinni og meira
til á einhverjum vettvangi síðar því
Robert er ekki bara eldhugi heldur
líka bráðskemmtilegur hugsuður og
grúskari.
Eins og að sofa hjá ljósmynd
„Tónlist er performans og sá perfor-
mans er kjarni félagsmótunarinnar
sem er tónlistarmenntun,“ sagði
Robert. „Performansinn á helst að vera
hér og nú, lifandi tónlistarflutningur.
Hinn umdeildi serbneski stjórnandi
Celibadache hafði rétt fyrir sér þegar
hann sagði: „Að hlusta á upptöku af
tónlistarflutningi er eins og að sofa
hjá ljósmynd af Brigitte Bardot.“
Robert lagði áherslu á mikilvægi þess
að tónlistin „færi fram“ í félagslegu
samhengi og velti að því loknu upp
hlutgervingu tónlistarinnar, eða öllu
heldur tónverkanna. „Hlutgerving
tónlistarverka er, býst ég við, fyrst
og fremst rómantísk nítjándu aldar
uppfinning. Fram að þeim tíma var
tónlistin félagslegur viðburður, ekki
hlutur… Það hefði aldrei hvarflað að
tónskáldum að þau væru að búa til
fjársjóði, safngripi fyrir framtíðina…
Ekki hefði þeim heldur dottið í hug
að eyða tíma sínum í að semja tónverk
sem þeir áttu ekki von á að yrði
flutt…“
Robert benti á að hlutgerving
vissrar tegundir tónlistar væri
farin að nálgast nokkurs konar
aðkilnaðarstefnutilveru, apartheid.
Tónlist sem hefði verið samin fyrir til
að mynda ostagerðarmanninn úti á
horni væri orðinn að hlut til að íhuga á
meðan maður tæki þátt í því ritúali að
fara á tónleika. „Þegar við smækkum
tónlist niður á svið hlutanna er það
ekki þekking á tónlistarupplifun
sem hefur yfirhöndina heldur
þekking á hugtökum, merkimiðum
og kenningum. Smættarhyggja,
stimplun og greining auðveldar okkur
kenningasmíð og það er svo miklu
auðveldara að nálgast og kenna
kenningar en framkvæmdina sjálfa.“
Aðskilnaður og dauð tónskáld
Robert vísaði til námskenninga,
meðal annars fjölgreindakenningar
Gardners sem hann sagði að öllum
líkindum eiga skilið vinsældir sínar
en yrði þó að taka með heilbrigðum
fyrirvara eins og allar kenningar.
„Gardner talar um tónlist sem einstaka
og aðskilda greind og þá ættum við til
dæmis að spyrja: Aðskilin frá hverju?…
Verum minnug þess að í mörgum
samfélögum eru tónlist og hreyfing
svo samtvinnuð fyrirbæri að einungis
er til eitt orð yfir þetta hvorttveggja.“
Robert sagði að draumur sinn
væri að tónlistarnám yrði hluti af
daglegum ritúölum þorra fólks á
21. öldinni. „Mínar eigin athuganir
sýna að sú tónlist sem nemendur
meta umfram aðra er tónlist sem er
í félagslegu samhengi; tónlistin sem
þeir spiluðu <i>hér, fyrir þessa og
með þessum<i>, þetta skiptir meira
máli en innra fagurfræðilegt gildi
tónlistarinnar. Þetta skiptir miklu máli
af því það minnir okkur á að flytja og
fagna þeirri tónlist sem nemendur
okkar semja eða spinna. Hversu hátt
hlutfall tónlistar á skólatónleikum
er tónlist sem nemendur hafa samið
sjálfir eða spunnið? Þarf endilega að
spila bara tónlist eftir dauð tónskáld
í hljóðfæranámi? Tilgangur tónsmíða
er performans! Síðastliðnar tvær aldir
höfum við afbyggt tónlistargerðina
í aðgreinda flokka tónsmíða,
tónlistarflutnings og hlustunar,
ergó: flytjandann, áheyrandann og
tónskáldið, einangraða einmana veru
með nánast goðumlíka stöðu.“
Því miður gefst ekki færi hér að
að gera erindi Roberts meiri skil en
grípum þó aðeins ofan í niðurlag
fyrirlestrarins, svona rétt í lokin: „Það
leikur enginn vafi á áhrifamætti
tónlistarinnar, áhrifunum sem hún
hefur á einstaklinga og samfélög.
Tónlistarskólar og ekki síst þeir sem eru
styrktir af almannafé eins og okkar,
hafa þá skyldu að skoða stöðu sína
í ljósi síns eigin félagslega umhverfis
og setja sér það markmið sérstaklega
að bjóða upp á félagsmótandi
tónlistarmenntun og stuðla því að
samfélagið „músíseri“ meira.“
keg
NMPU - ÞING
9