Félagsbréf - 01.03.1963, Síða 26

leirmótaðar. Tvær myndanna, sem
fundizt hafa, eru málaðar rauðar.
Höfuð af slíkri konulíkneskju frá ís-
öld er meðal hins fallegasta, sem varð-
veitzt hefur af hinni miklu arfleifð.
Það er konuhöfuðið frá Brassempouy
í Suður-Frakklandi. Fannst hlutur þessi
árið 1892. Er skoriö úr fílstönn.
Myndin er um 2,5 sm á hæð. Er hún
nú í Þjóðminjasafninu í Saint
Germain-en Laye. Á ljósmyndinni, sem
hér fylgir (Mynd 1.), horfir hún fram
Hið breiða andlit er ekki frítt en í
jafnvægi. Hálsinn er gerður mjög hár.
Hann er miðmjór og stofnlaga í
grópun. Hakan, sem er all hvöss, vegur
móti hvirfli, en hákúpan öll móti
kinnum og kverkholi. Augu eru ekki
vel skýr. Nýtur andlitið brúnanna, sem
eru markaðar djúpt og livasst. Þær eru
fallega settar, næstum jafn hátt og að
miklu leyti eftir samhverfri skipun.
Munnur er ekki markaður. Nefið er lág-
grópað. Létt sveifla er um hárbrún-
ina, hinar þverlægu línur á höfði að
ofan og útlínur neðra helmingsins.
Svij)urinn er óvæminn. Bent hefur ver-
ið á, að höfuðbúnaðurinn ætti hlið-
stæðu hjá Afríkukonum. Kvenlíkneskj-
urnar hafa verið settar í samband við
frjósemisdýrkun. Eru þær nefndar
Venusmyndir. Þá er að vísu dregið
fram víðtækt tegundarsamhengi, en
síður samhengi í formum eða gerðum
við alþekktar Venuslíkneskjur Grikkja
og Rómverja. Enn aðrir segja þær án
trúarmerkingar. Samkennin, sem hér
hefur verið vikið að, eru helzt þau,
að líkneskjan er smáger, kringskorin,
fætur samliggjandi og mjókka mjög
niður. Feikileg áherzla er lögð á að
sýna þroska hinna holdmeiri líkams-
hluta konunnar, einkum brjóst, kvið og
þjóhnappa. Meðal frumstæðra þjóða
eru þjóhnappar kvenna stundum ótrú-
lega offituhlaðnir, og kann að vera,
að hér hafi verið um að ræða hlið-
stæðu. Þá er og bent á, að líkneskjurn-
ar geti átt að sýna vanfærar konur.
Styttan, sem fundin er í Lespugne í
Haute Garonne í Frakklandi (Mynd 2.),
er skorin í fílstönn. Myndin er 14,7
sm á hæð. Hér er séð á hana frá
þremur hliðum, frá hægri, að framan
og á bak. Er konan nakin, nema hvað
hún hefur dúk á bakhluta að neðan.
Hún er skýrt dæmi. Mikill ofvöxtur
er í þjóhnöppum, og er líkneskjan
þar breiðust, brjóstum, sem síga fram,
og kviði. Höfuðið drúpir. Framhand-
leggir liggja þvert um brjóstin. Ykja
þessir stafmjóu framhandleggir vöxt
þeirra og ávala. Holdhlutar konu-
líkamans eru hér gerðir að hvelfdum
og strangskornum efnissöfnum. Hlað-
ast myndatriðin um ás milli fóta og
hnakka. Tilhögunin er einkennilega
raðhlýðin, og er á þverveginn all
ströng samhverfa. Höfuðið veit lítil-
lega til hægri. Þá má greina, að
brjóstin liggja ofurlítið að vinstri hlið.
Ofantalin tegundareinkenni líkneskj-
anna eru steypt óvægilega með þurr-
um frumdrögum í byggingu. Þó er
myndin ekki stjörf. Er í henni auðmýkt
sefans. Dýralíkneskjur eru ekki mjög
14 FÉLAGSBRÉF