Félagsbréf - 01.03.1963, Síða 27

margar frá Aurignac tíma. Skreyting
áhalda er ekki hafin að marki þá.
5. Það er í okkar augum eins og óróa-
einkenni, að á hinum víðu steintjöld-
um, sem hvelft var á og málað, er
alloft skemmt fyrir því, sem komið er,
mynd ekki hlíft, en haldið áfram á
sama bletti á veggnum. Sjaldan eru
þau ofin samræmishópum eða röðum.
Myndir snúa rétt og vel við auga, en
mjög á ýmsa vegu hver við annari.
Þetta á einnig við um litlu steinflögurist-
urnar. Harla oft er kraðak í öllum
línum. Á stöku stað er ríkt samræmi
milli mynda á vegg. Þróunarsveipirnir
hafa setzt að í sömu hellunum og undir
sama skúta. Hefur mönnum verið unnt
að hafa til stuðnings og að fyrirmynd-
um örófsforn verk. Hverjir ófu tjöld-
in? Ef til vill má gera ráð fyrir
sérhæfingu. Vísindamenn á sviði þjóð-
fræði hafa aflað heimilda um margt
það, er lýtur að stöðu og hlutverki
listiðkenda í frumstæðum samfélögum.
í tiltölulega nýútkominni bók um
Suður-Afríku á forsöguöld segir höf-
undur, J. Desmond Clark, sem er for-
stöðumaður Rhodes-Livingstone safns-
ins í Norður-Rhodesíu, m.a. frá mynd-
list frumbyggja Suður-Afríku. Hin
forna hefð steinaldar þar mun hafa
lifað fram á síðari hluta nítjándu
aldar. Að sumra manna áliti kann hún
að vera frá því fyrir Kristsburð, aðrir
telja hana hefjast mun seinna. Þykir
vissa fyrir hlutdeild Búskmanna á
þessu sviði mjög lengi og að
marki, og er listhefðin oftast við þá
kennd. Höfundur segir frá þjóðft-æð-
ingnum George Stow og ferðum hans
meðal Búskmanna árið 1869. Hefur
Stow fyrstur dregið upp eftirmyndir
af hinum víðkunnu bergmyndum í
Suður-Afríku, en þær eru fjölmargar.
Sé miðað við málverk, má telja til
rúmlega fimmtán hundruð staði. Ljóst
er, að meðan hinir fornu hættir voru
við lýði, hafa menn málað á vegum
ættar sinnar, og Stow talar um málara-
ættflokka. Síðasti listamaður eins slíks
flokks lét lífið um 1860—’70. Sá
maður á að hafa borið við belti tíu
hornbolla undir liti sína. Clark farast
svo orð (bls. 269): „Svo virðist af
hinum fátæklegu heimildum, sem til
eru um Búskmannalistina, að ekki hafi
aðrir annað list en karlmenn. Öllum,
sem lék hugur á, mun hafa leyfzt að
mála eða rista, en hinir snjöllu voru
metnir, og má þá gera ráð fyrir, að
hver flokkur eða sveit hafi átt sinn
meistara. Auk þess eru gögn fyrir því,
að málverk á stöðum, sem liggja meira
en hundrað mílna veg hvor frá öðrum,
séu eftir sama manninn. Kunna því
meistarar þessir að hafa farið milli
samfélagsflokka. Gamlir Búskmenn
skýrðu Stow svo frá, að verkum
slíkra málara væri alltaf þyrmt, meðan
minning lifði um þá hjá flokknum,
og væri þá svo, að enginn skemmdi
málverkin, með að ráðast í að mála
á þeim. Hins vegar er hörgull á óveðr-
uðu og skýldu bergrými. Var því hátt-
urinn sá, þegar hinir gömlu málarar
FÍLAGSBRÉF 15