Félagsbréf - 01.03.1963, Síða 41

Að því er varðar hinar ýmsu tegund-
ir dulrænna fyrirbæra leggur höf.
staðreyndirnar niður fyrir lesandann,
sýnir, hvernig þau hafa verið rannsök-
uð og skýrð, aðskilur það sem við vit-
um og það sem við vitum ekki. Enda
þótt bókin öll eigi tvímælalaust brýnt
erindi til íslenzkra lesenda ætla ég að-
eins að minnast á örfá atriði úr henni,
sem beinlínis víkja að dulrænum fyrir-
bærum. Hann skiptir þeim í 3 flokka,
sem nefna má: Efnisfyrirbœri og
drauga, ÓsjálfráSar vitranir og loks
M i'ðilsstarfsemi.
Um efnisfyrirbæri, t.d. hlutir hreyf-
ast eða líkamningar birtast á miðils-
fundum, segir höf., að öll seinni tíma
tilfelli af slíku tagi, sem alvarlega hafi
verið rannsökuð, hafi annaðhvort verið
afhjúpuð sem blekkingar eða sterkur
grunur leikið á um slíkt. Nefnir liann
í því sambandi marga fræga miðla
eins og Evu C., Margery Crandon og
Einar Nielsen. Aðeins eitt tilfelli sé í
rauninni ráðgáta, en það var Skotinn
Dunglas Home, sem gat látið þung hús-
gögn svífa í lausu lofti í björtu. En
síðan eru 100 ár og engin tök á að
rannsaka, hvað hér hefur verið að
verki. — Höf. segir frá tilraunum, sem
gerðar hafa verið með gervimiðlum
og einföldum blekkingum með efnis-
fyrirbæri og líkamninga. Viðstaddir
þessar tilraunir hafa verið mikilsmetn-
ir sálarrannsóknarmenn og vísinda-,
menn, sem auðveldlega létu blekkjast
þrátt fyrir mjög kritiska afstöðu til
þessara hluta, og vildu þeir ekki trúa
öðru en fyrirbærin væru ekta, jafn-
vel eftir að þeim hafði verið sagt frá
eðli tilraunarinnar. Það er athyglisvert
að bera saman þessi fyrirbæri við
töframennsku á sviði til skemmtunar.
Fólk hefur séð furðulegustu töfrabrögð
á sviði og dáðst að ótrúlegri snilli
töframannanna, en því dettur aldrei í
hug að halda því fram, að íþrótt
þeirra beri vitni um yfirnáttúrlega
hæfileika, einfaldlega vegna þess að
töframennirnir bera ekki slíkt á borð
fyrir áhorfendur sína. En strax og
hinir sömu áhorfendur eru komnir á
miðilsfund og verða vitni að sams
konar sýningum, dásama þeir það sem
yfirnáttúrleg undur og teikn að hand-
an. Carrington, þekktur bandarískur
sálarrannsóknarmaður hefur komizt að
þeirri niðurstöðu, að 98% af efnisfyr-
irbærum séu blekkingar og Schjelderup
vill halda fram að svo sé einnig um
hin prósentin. Svo vægt sé til orða
tekið má segja um efnisfyrirbæri spirit-
ista: ekki sönnuð.
Um draugana er svipaða sögu að
segja. Höf. tekur dæmið um drauga-
ganginn á Borley prestsetrinu í Eng-
landi, sem á sínum tíma þótti óyggj-
andi sönnun um líf eftir dauðann.
Brezka sálarrannsóknarfélagið gekkst
fyrir gaumgæfilegri rannsókn á öllum
atriðum þessa máls, og sannleikurinn
kom í Ijós: gömul munnmælasaga, sem
reyndist staðlaus; mannlegur breyzk-
leiki. sem notfærði sér hana; gamalt
hús sem marraði og brast í, fullt af
rottum; sefjun; trú. Þannig svipti
brezka sálarrannsóknarfélagið þessari
gömlu draugasögu upp með rótum.
Það verður fróðlegt að sjá, hvenær ís-
lenzkir kollegar þeirra fara að taka til
höndunum við slík verkefni hér heima,
en þessi saga hefur í meginatriðum að
FÉLAGSBRÉF 29